Dening : Yoni Ahmad
Mider miber mideri jagad ing siyang ratri
Ngalor ngidul nututi maruto bayu
Namung sithik kang cinekel
Kangge nyugati jaler
Busana warna-warni ning pinggir margi
Elar pating klilip blereng mripat
Golek tamba kareben nyambung raga
Adoh ing kepati
Kenging menapa?
Kupu-kupu pating kerlip
Jumat, 13 Juni 2008
SARANG WALET
Dening : Yoni Ahmad
Ning kene aku bisa nyawang ijo tetanduran
Langit kang jembar kanti warna-warnane
Menara-menara jejer-jejer abang putih
Ning kene bisa ndeleng ndonya
Indonesia, inggris, jawa, jepang, prancis, lan arab
Ning lante telu iki kerep dolan kanca-kanca
Sawang-sinawang suwasana
Bisa weruh srengenge ninggal siyang
Bisa weruh srengenge ninggal wengi
Panggonan dibangun telung lante
Paling ngisor ana tendha, karo wesi pating tlalang
Paling ndhuwur panggung terbuka
Sing tengah dienggo
Sarang wallet
Ning kene aku bisa nyawang ijo tetanduran
Langit kang jembar kanti warna-warnane
Menara-menara jejer-jejer abang putih
Ning kene bisa ndeleng ndonya
Indonesia, inggris, jawa, jepang, prancis, lan arab
Ning lante telu iki kerep dolan kanca-kanca
Sawang-sinawang suwasana
Bisa weruh srengenge ninggal siyang
Bisa weruh srengenge ninggal wengi
Panggonan dibangun telung lante
Paling ngisor ana tendha, karo wesi pating tlalang
Paling ndhuwur panggung terbuka
Sing tengah dienggo
Sarang wallet
NINGGAL ILMU
Dening : Yoni Ahmad
Golek ilmu kuwi…
Adus, dandan mlithit sangu buku sing kandel
fotokopinan, lungguhe ning ngarep
tembok paling mburi, karo ngrungokake
lagu ning MP3-ne, disambi diskusi
gojegan, sing ora penting ditinggal
turu, bubar langsung balik ora nganggo mampir
omah, langsung mbacut
kluyuran,
Golek ilmu kuwi…
bocahe mesthi sregep
mbolos, setengah jam mangkat
sakwise sing mulang, tugas dikerjakake
kancane, luwih apik nek diketik
ngopi dhuwekke kancane, nek ana buku mesthi
males tukune, nek pulsa mesthi males
tuku sithik-sithik, pancen golek ilmu kuwi gampang
ditinggalke
Golek ilmu kuwi…
Adus, dandan mlithit sangu buku sing kandel
fotokopinan, lungguhe ning ngarep
tembok paling mburi, karo ngrungokake
lagu ning MP3-ne, disambi diskusi
gojegan, sing ora penting ditinggal
turu, bubar langsung balik ora nganggo mampir
omah, langsung mbacut
kluyuran,
Golek ilmu kuwi…
bocahe mesthi sregep
mbolos, setengah jam mangkat
sakwise sing mulang, tugas dikerjakake
kancane, luwih apik nek diketik
ngopi dhuwekke kancane, nek ana buku mesthi
males tukune, nek pulsa mesthi males
tuku sithik-sithik, pancen golek ilmu kuwi gampang
ditinggalke
NGERTENI
Dening : Yoni Ahmad
Sumilire angin ning pinggir kene ngelingke aku nalika isih seneng-senenge ning pesisir
Isih tak rasake wedhi iki ana ning genggem tangan, saya tak remet saya ora bisa tak cekel mung akhire nyekel tanganku dhewe
Ngelingke aku marang apa sing bakal tak lakoni saiki ana ning kene
Yen tak peksakake bakale ora entuk apa-apa, mung ora ana asile
Aku dadi eling maneh biyen dalu-dalu nyuluh welut nalika panen walikan
Welut iki nek tak cekel kenceng-kenceng, welut iki malah ngoyak kaya-kaya arep nyokot
Nanging nek tak kendhoni sithik wae, welut iki langsung ucul
Ngelingke aku kudu luwih bisa ngerteni apa sing kudune tak ngerteni
Sumilire angin ning pinggir kene ngelingke aku nalika isih seneng-senenge ning pesisir
Isih tak rasake wedhi iki ana ning genggem tangan, saya tak remet saya ora bisa tak cekel mung akhire nyekel tanganku dhewe
Ngelingke aku marang apa sing bakal tak lakoni saiki ana ning kene
Yen tak peksakake bakale ora entuk apa-apa, mung ora ana asile
Aku dadi eling maneh biyen dalu-dalu nyuluh welut nalika panen walikan
Welut iki nek tak cekel kenceng-kenceng, welut iki malah ngoyak kaya-kaya arep nyokot
Nanging nek tak kendhoni sithik wae, welut iki langsung ucul
Ngelingke aku kudu luwih bisa ngerteni apa sing kudune tak ngerteni
DUMUNG MANGAN SUKET
Dening : Yoni Ahmad
Kosal-kosel nyisa tapak
Kanti waspadha ngintik incerane
Mripat tansah temen pandelenge
Golek mangsa sing cucuk karp wetenge
Ora gawe lidas ilate
Dumung ngrogal-ngrogel
Ana tikus ngrikiti pari
Nggondholi suket
Dumung isih wapadha
Kanti masang ancang-ancang
Clorot….
Kanti cepet nyamber tikus
Ora mangan tikuse
Nanging malah ngoyok
Pari karo sukete
Jebule dumung saiki
Doyan suket
Kosal-kosel nyisa tapak
Kanti waspadha ngintik incerane
Mripat tansah temen pandelenge
Golek mangsa sing cucuk karp wetenge
Ora gawe lidas ilate
Dumung ngrogal-ngrogel
Ana tikus ngrikiti pari
Nggondholi suket
Dumung isih wapadha
Kanti masang ancang-ancang
Clorot….
Kanti cepet nyamber tikus
Ora mangan tikuse
Nanging malah ngoyok
Pari karo sukete
Jebule dumung saiki
Doyan suket
PAMIMPIN IMPEN
Dening : Yoni Ahmad
Nalikane batara surya nyuminar
Nyumingkirke petenge wengi
Menehi winih-winih kahuripan
Madhangke dalan kangge linampahan
Pasopati temuncep ing ati
Pesti bisa kanggo mateni
Apa sing kemucap ing lati
Kudu bisa dilakoni
Laku-lumaku, tindhak-tumindhak durung mesthi linaku.
Laku-laku apa sing ditumindhakake
Semono uga pamimpin kang diimpen
Nalikane batara surya nyuminar
Nyumingkirke petenge wengi
Menehi winih-winih kahuripan
Madhangke dalan kangge linampahan
Pasopati temuncep ing ati
Pesti bisa kanggo mateni
Apa sing kemucap ing lati
Kudu bisa dilakoni
Laku-lumaku, tindhak-tumindhak durung mesthi linaku.
Laku-laku apa sing ditumindhakake
Semono uga pamimpin kang diimpen
SALAH APA BENER
Dening : Yoni Ahmad
Wong salah lan wong bener
Salah ora ngerti salahe nanging rumangsa salah
Kuwi salah
Salah ora ngerti salahe nanging rumangsa bener
Kuwi salah
Salah ngerti salahe nanging rumangsa salah
Kuwi bener
Salah ngerti salahe nanging rumangsa bener
Kuwi salah
Bener ora ngerti benere nanging rumangsa bener
Kuwi salah
Bener ora ngerti benere nanging rumangsa salah
Kuwi salah
Bener ngerti benere nanging rumangsa bener
Kuwi bener
Bener ngerti benere nanging rumangsa salah
Kuwi salah
Apa pancen wis bener?
Kanyata pancen angel nggolek sing bener…
Wong salah lan wong bener
Salah ora ngerti salahe nanging rumangsa salah
Kuwi salah
Salah ora ngerti salahe nanging rumangsa bener
Kuwi salah
Salah ngerti salahe nanging rumangsa salah
Kuwi bener
Salah ngerti salahe nanging rumangsa bener
Kuwi salah
Bener ora ngerti benere nanging rumangsa bener
Kuwi salah
Bener ora ngerti benere nanging rumangsa salah
Kuwi salah
Bener ngerti benere nanging rumangsa bener
Kuwi bener
Bener ngerti benere nanging rumangsa salah
Kuwi salah
Apa pancen wis bener?
Kanyata pancen angel nggolek sing bener…
7 - 9
Dening : Yoni Ahmad
Dina iki aku pamit bapak karo ibu
Temenanan lunga arep sinau
Dicekeli duwit kanggo sangu
Saikine wis mlebu
Mbayare satus ewu…
Ping seket telu
Masuk pelajaran ning lante telu
Telung rombongan dadi siji pada mlebu
Desek-desek adu padu
Upyek dhewe nganti sing mulang ora keprungu
Sing lagi mulang ngendikan dikira kemu
Sing mburi padha turu
Masuk jam pitu
Bali-bali jam sanga dalu
Oyok-oyokan gedhung adu padu ora sida mlebu
Pungkasan sijine metu
Akhire manggon ning ngisor lante telu
Maklum iku…
Mbangun gedhung ora mlaku-mlaku
Saiki wis rongewu wolu
Rongewu wolu
Dina iki aku pamit bapak karo ibu
Temenanan lunga arep sinau
Dicekeli duwit kanggo sangu
Saikine wis mlebu
Mbayare satus ewu…
Ping seket telu
Masuk pelajaran ning lante telu
Telung rombongan dadi siji pada mlebu
Desek-desek adu padu
Upyek dhewe nganti sing mulang ora keprungu
Sing lagi mulang ngendikan dikira kemu
Sing mburi padha turu
Masuk jam pitu
Bali-bali jam sanga dalu
Oyok-oyokan gedhung adu padu ora sida mlebu
Pungkasan sijine metu
Akhire manggon ning ngisor lante telu
Maklum iku…
Mbangun gedhung ora mlaku-mlaku
Saiki wis rongewu wolu
Rongewu wolu
SANDAL
Dening : Yoni Ahmad
Aku ning ngisor
Terus-terusan ning ngisor
Aku panggone reregedan
Aku kerep diidak-idak
Namengi atose bumi
Aku ora digatekake
Sanadyan ngono
Aku dibutuhke
Lan terus dibutuhke
Nanging padha ora sadar
Nek pada mbutuhke aku
Paku, krikil, kricak, eri temuncep ning awakku
Rereged, peceren, lencung temempel awakku
Kabeh mau ora dak rasa
Kabeh mau lkhlas tak tampa
Ala becik tak trima
Kanti ati legawa
Aku ora bakal serik
Aku mung njaluk sithik
Nek aku pancen dibutuhke
Sanadyan aku iki ora penting
Nanging kabeh mbutuhke aku
Aku uga mung pengen diakoni
Aku iki dibutuhke
Aku ning ngisor
Terus-terusan ning ngisor
Aku panggone reregedan
Aku kerep diidak-idak
Namengi atose bumi
Aku ora digatekake
Sanadyan ngono
Aku dibutuhke
Lan terus dibutuhke
Nanging padha ora sadar
Nek pada mbutuhke aku
Paku, krikil, kricak, eri temuncep ning awakku
Rereged, peceren, lencung temempel awakku
Kabeh mau ora dak rasa
Kabeh mau lkhlas tak tampa
Ala becik tak trima
Kanti ati legawa
Aku ora bakal serik
Aku mung njaluk sithik
Nek aku pancen dibutuhke
Sanadyan aku iki ora penting
Nanging kabeh mbutuhke aku
Aku uga mung pengen diakoni
Aku iki dibutuhke
ORA SALAH, ORA NYESEL
Dening : Yoni Ahmad
Tik…tik…, rintik tumitik ning telampik
Bres..bres.., udane tambah deres
Kaya-kaya megat dalanku
Banter angine malangkerik nantang niatku
Peteng langite nambahi peteng atiku
Niat sing wus dak bendhung gemunung
Saka kuciwane ati salah ing jati
Sing dak kira nyasar kala wingi
Agawe ambyar lamunku
Nanging niat wus dak ongkek
Pring sing mbengkong wus dak eluk
Tak iket, tak dhadhung ngadeg jejer
Saikine dadi pancer lan keker
Nanging kenangapa pring sing keker ndadak mlepes
Apa biyen nali nalika isih teles
Apa pancen wus jatahe mlepes, lan saiki dadi lemes
Semono uga niat ing jero iki
Bles-bles…, tambah ambles
Nalika keprungu suwara-suwara panyarta
Yen pring iki bakal ora migunani
Mung ngrerusuhi resike piwucalan
Nanging aku percaya yen aku bisa
Yen pring sing wus dak pilih iki ora salah
Lan aku bakal bisa mujudke apa kekarepku
Lan mbektekake
Yen sing wus dak pilih iki ora salah
Ora salah nyemplung
Tik…tik…, rintik tumitik ning telampik
Bres..bres.., udane tambah deres
Kaya-kaya megat dalanku
Banter angine malangkerik nantang niatku
Peteng langite nambahi peteng atiku
Niat sing wus dak bendhung gemunung
Saka kuciwane ati salah ing jati
Sing dak kira nyasar kala wingi
Agawe ambyar lamunku
Nanging niat wus dak ongkek
Pring sing mbengkong wus dak eluk
Tak iket, tak dhadhung ngadeg jejer
Saikine dadi pancer lan keker
Nanging kenangapa pring sing keker ndadak mlepes
Apa biyen nali nalika isih teles
Apa pancen wus jatahe mlepes, lan saiki dadi lemes
Semono uga niat ing jero iki
Bles-bles…, tambah ambles
Nalika keprungu suwara-suwara panyarta
Yen pring iki bakal ora migunani
Mung ngrerusuhi resike piwucalan
Nanging aku percaya yen aku bisa
Yen pring sing wus dak pilih iki ora salah
Lan aku bakal bisa mujudke apa kekarepku
Lan mbektekake
Yen sing wus dak pilih iki ora salah
Ora salah nyemplung
MANUTING RAGA
Dening : Yoni Ahmad
Kadeleng ing mripatku
Ana sapi mloka-mlaku ning sawah
Ngalor-ngidul mangani suket
Kaya-kaya uripe seneng banget
Nanging coba deleng
Ana tali tampar nggandhuli irunge
Sapi iku ora bisa mardhika
Pengen ngidul digeret ngalor
Pengen ngetan digeret ngulon
Bubar dicombor
Sapi dikongkon mluku
Sapi nurut wae
Nanging kena apa kok isih dipecuti
Apa kudu kaya mangkono
Ngatur barang sing dipengen
Kadeleng ing mripatku
Ana sapi mloka-mlaku ning sawah
Ngalor-ngidul mangani suket
Kaya-kaya uripe seneng banget
Nanging coba deleng
Ana tali tampar nggandhuli irunge
Sapi iku ora bisa mardhika
Pengen ngidul digeret ngalor
Pengen ngetan digeret ngulon
Bubar dicombor
Sapi dikongkon mluku
Sapi nurut wae
Nanging kena apa kok isih dipecuti
Apa kudu kaya mangkono
Ngatur barang sing dipengen
ARTI WONG JUJUR
Dening : Yoni Ahmad
Ning ndonya paling gampang
Nek ninggalke tugas
Mung bisane alasan
Ora ngerti apa sing diomongke
Jujur dibuwak mbuh ning ngendi
Ucape ngelantur
Mbodhoni kanggo nutupi
Bodhonane kala wingi
Kadhangkala...
Omongan iki bisa mateni raga
Bisa ngrubuhna gedhung dhuwur
Ngrontogna lintang ning langit
Omongan iki landhep kaya peniti
Nyublese langsung tembus
Nganti ning jerone ati
Wong saiki ora ngerti arti kajujuran
Lan ora pengen ngerti
Lan ora bakal ngerti
Ning ndonya paling gampang
Nek ninggalke tugas
Mung bisane alasan
Ora ngerti apa sing diomongke
Jujur dibuwak mbuh ning ngendi
Ucape ngelantur
Mbodhoni kanggo nutupi
Bodhonane kala wingi
Kadhangkala...
Omongan iki bisa mateni raga
Bisa ngrubuhna gedhung dhuwur
Ngrontogna lintang ning langit
Omongan iki landhep kaya peniti
Nyublese langsung tembus
Nganti ning jerone ati
Wong saiki ora ngerti arti kajujuran
Lan ora pengen ngerti
Lan ora bakal ngerti
MLEBU ORA METU-METU
Dening : Yoni Ahmad
Tumekane laku nganti ing pawiyatan inggil kanti niat lan eluh
Oklak-aklik sikile ngalor-ngidul luru duwit
Demen karo dalane, temen karo niate
Nanging lelakon kanti niat sing temenan
Isih kalah karo dluwang saklembar gambar kembang karo sirah
Ya abang, ya ijo, ya biru...
Nggawe wong-wong dhuwur kae padha obah mripate
Ora ngerti apa kang dirasakake wong-wong cilik iki
Dluwange mabur, ilmune dadi ngawur, akhire nganggur
Babon sithik dijejeli anak-anak akeh
Kedadeyan piwulangan mosak-masik bingung arep dikapake
Ethok-ethok sugat pangan lawuh warna-warni
Nanging dingel-ngel tiba mburine
Ngene salah, ngono salah
Pangan ora sida dijupuk
Pancen mlepuk.
Akeh mlebu
Ora ana
Metu
Tumekane laku nganti ing pawiyatan inggil kanti niat lan eluh
Oklak-aklik sikile ngalor-ngidul luru duwit
Demen karo dalane, temen karo niate
Nanging lelakon kanti niat sing temenan
Isih kalah karo dluwang saklembar gambar kembang karo sirah
Ya abang, ya ijo, ya biru...
Nggawe wong-wong dhuwur kae padha obah mripate
Ora ngerti apa kang dirasakake wong-wong cilik iki
Dluwange mabur, ilmune dadi ngawur, akhire nganggur
Babon sithik dijejeli anak-anak akeh
Kedadeyan piwulangan mosak-masik bingung arep dikapake
Ethok-ethok sugat pangan lawuh warna-warni
Nanging dingel-ngel tiba mburine
Ngene salah, ngono salah
Pangan ora sida dijupuk
Pancen mlepuk.
Akeh mlebu
Ora ana
Metu
KENANGA NGEMBANG MELATHI
Dening : Yonin Ahmad
Gembor-gembore suwara orkes padha muni kanti obahe tangan-tangan pemain sing nglakokake. Suwarane mblebegi wong-wong ning sekitare, iku nalika ning nggone Pak Mat lagi nyunatake anakke sing nomer telu kanti nanggap orkes dangdut campursari. Saiki wis jam sepuluh bengi, isih katon Juliati lagi linggih ngenteni gilirane nyanyi. Biduan sing siji iki pancen dienten-enteni metune karo para penonton. Ora mung saka rupane sing ayu tur manis, lan body awake sing mbahenol, nanging suwarane uga mak nyus dirungoke. Rambute sing ireng sing senengane diurai kuwi nambahi manise, ditambah awake sing putih lan mulus iku nggawe ngiler wong lanang-lanang sing padha nonton.
“Sekarang kita tampilkan artis kita dari Pati, Julia Amara….!” omonge MC-ne.
“Yang akan membawakan lagu yang berjudul Kenangan !”
Juliati sing luwih dikenal kanti jeneng Julia Amara iku maju ning tengah panggung.
“Penonton masih semangat ?”takone Juliati Karo penonton.
“Semangat…!” jawabe pononten bebarengan.
“Yiak, sekarang saya akan menghibur penonton semuanya dengan menyanyikan sebuah lagu yang berjudul Kenangan !”
“Ayo digoyang…!”
Musike wis ditabuh, Juliati uga mulai nanyi karo goyang ning ngarepe para penonton sing lagi jejogedan. Wis biasa banget nek ning ngarep panggung kuwi kebak lanang-lanangan sing padha mendem sinambi jogedan. Desek-sesekan, jorog-jorogan, ora kaget nek biasane ana gelut.
“Kenangan yak tak dapat kulupa walau sampai akhir hidupku, kenangan didalam hidupku mempunyai arti tersendiri…, kenangan…., kenangan…., kenangan…!” suwara lembute Julia nggawe para penontone krasa padha mabur.
“Ayo di goyang syik!”
“Goyang terus…yo!”
Goyangane Julia kaya-kaya ngehipnotis penonton supaya melu njoged. Wong-wong ning ngarepe sing sentik-sentik setengah sadar karo melek-merem sempoyongan uga melu njoged. Saka mburinan katon ibune Juliati lagi lungguh sendhakep, linggih jigrang karo iliran. Dandanae Winarti, ibune Juliati mau menor-menor kaya iwak lohan jarene tetembangan jawa. Wonge wis tuwa nanging dandanane isih kaya prawan ora payu. Kayake wong sing seneng diundang Vina iku lagi nunggu pelanggan sing wis dijanjeni.
“Wah, duwitku kok ora teka-teka ki ning ngendi?” gremenge Vina.
“Si Danar wis ora nepati janji ki, telat!”
“Asem ik, nek ngene syarate aku tekor ki!”
Kaya biasane, ana-ana wae penonton sing hobine nyaweri para biduan. Seketewu, satusewu metu saka tangane sing nyawer. Tamtu wae biduane ora nolak, lha wong biduane ya golek duwit. Biasane wong kuwi nduwe tujuan liya, yaiku golek daging mentah. Biduan sing wis dikapling mau diajak metu kon mbaturi turu diwenehi sangu. Semono uga wengi iku, wong lanang sing mau nyawer Juliati ning mburi nemoni Julaiati arep dijak ning hotel.
“Ayo Julia?” omonge wong mau.
“Ayo lahapa mas?” jawabe Juliati bingung.
“Ya, biasa ta aku diresiki!”
“Asem ik, Nar jebul kowe wis ning ngarep ta?” pitekone Vina.
“Ya, iku lho mase dibaturi!” tambahe ibuke.
“Engko lak ngerti dhewe ta, kuwi bos lho ndhuk!”
Juliati bocah cilik sing isih pitulas taun iku ora mudheng apa-apa angger melu wae karo om mau sing kanyata jenenge Widanarto. Juliati durung ngerti apa-apa. Dhewekke ora kaya biduan sing dikira Danar, dadi ora mudheng apa sing di karepake juragan ukir iku.
Nganti akhire mobil sing ditumpaki Juliati iku mandheg ning ngarepe Hotel Bidadari. Awale mung dijak mangan, nganti jam setengah rolas biduan sing manis kuwi akhire dijak mlebu kamar. Nanging nganti semono Juliati isih during mudheng apa sing bakal dilakoni. Bocah sing isih polos kuwi ora ngerti yang awake bakal kena mala.
“Jul, rene aku dipijeti!” kongkon Danar.
“Oh, iya mas !” jawabe Juliati kaget saka olehe ngalamun.
“Awakku pegel kabeh ik Jul, dikeroki sisan ya?”
“Iya mas, sik ya tak njupuk balsem!”
Ora nyana banget yen ana wong tuwa sing tega-tegane nedol anake dhewe. Kanyata awake dhewe kuwi ya wong wedok sing ora nggenah, nalika nomo-noman dadi biduan sing nyambi. Ora antra suwe Juliati mijeti Danar, saya suwe Si biduan manis kuwi ngrasake ora enak kaya-kaya aerp ana apa-apa sing ora apik karo awake.
Ujug-ujug wae Bos ukir sing doyan wedokan kuwi ngrangkul Julia nganti tiba ning ngarepe. Ora antara suwe Danar wis mulai grayangan.
“Aja mas, aja…!” penggate Julia.
“Ora apa-apa dhik, rene ora usah isin-isin mas dibaturi turu!” omonge Danar.
“Emoh mas, dosa!”
“Ora apa-apa dhik, ora ana sing ngerti!”
“Aku wedi karo gusti Allah mas, aku dosa !”
“Ora apa-apa dhik, wong ibunem wae ora apa-apa!”
Langsung wae Julia nangis ning ngarepe wong lanang kuwi. Dhekne ora nyangka nek ibune tega banget karo awake. Ibukke sing paling ditresnani jebule tega kanget kro anakke sing nurut banget karo wong tuwane. Julia ning kono isih nangis, saya suwe saya benter karo pating dleweran ilune. Si Danar malah dadi bingung dhewe. Akhire Julia diumbarke metu saka hotel mau.
Bareng tekan ngomah Julia malah diseneni ibune.
Gembor-gembore suwara orkes padha muni kanti obahe tangan-tangan pemain sing nglakokake. Suwarane mblebegi wong-wong ning sekitare, iku nalika ning nggone Pak Mat lagi nyunatake anakke sing nomer telu kanti nanggap orkes dangdut campursari. Saiki wis jam sepuluh bengi, isih katon Juliati lagi linggih ngenteni gilirane nyanyi. Biduan sing siji iki pancen dienten-enteni metune karo para penonton. Ora mung saka rupane sing ayu tur manis, lan body awake sing mbahenol, nanging suwarane uga mak nyus dirungoke. Rambute sing ireng sing senengane diurai kuwi nambahi manise, ditambah awake sing putih lan mulus iku nggawe ngiler wong lanang-lanang sing padha nonton.
“Sekarang kita tampilkan artis kita dari Pati, Julia Amara….!” omonge MC-ne.
“Yang akan membawakan lagu yang berjudul Kenangan !”
Juliati sing luwih dikenal kanti jeneng Julia Amara iku maju ning tengah panggung.
“Penonton masih semangat ?”takone Juliati Karo penonton.
“Semangat…!” jawabe pononten bebarengan.
“Yiak, sekarang saya akan menghibur penonton semuanya dengan menyanyikan sebuah lagu yang berjudul Kenangan !”
“Ayo digoyang…!”
Musike wis ditabuh, Juliati uga mulai nanyi karo goyang ning ngarepe para penonton sing lagi jejogedan. Wis biasa banget nek ning ngarep panggung kuwi kebak lanang-lanangan sing padha mendem sinambi jogedan. Desek-sesekan, jorog-jorogan, ora kaget nek biasane ana gelut.
“Kenangan yak tak dapat kulupa walau sampai akhir hidupku, kenangan didalam hidupku mempunyai arti tersendiri…, kenangan…., kenangan…., kenangan…!” suwara lembute Julia nggawe para penontone krasa padha mabur.
“Ayo di goyang syik!”
“Goyang terus…yo!”
Goyangane Julia kaya-kaya ngehipnotis penonton supaya melu njoged. Wong-wong ning ngarepe sing sentik-sentik setengah sadar karo melek-merem sempoyongan uga melu njoged. Saka mburinan katon ibune Juliati lagi lungguh sendhakep, linggih jigrang karo iliran. Dandanae Winarti, ibune Juliati mau menor-menor kaya iwak lohan jarene tetembangan jawa. Wonge wis tuwa nanging dandanane isih kaya prawan ora payu. Kayake wong sing seneng diundang Vina iku lagi nunggu pelanggan sing wis dijanjeni.
“Wah, duwitku kok ora teka-teka ki ning ngendi?” gremenge Vina.
“Si Danar wis ora nepati janji ki, telat!”
“Asem ik, nek ngene syarate aku tekor ki!”
Kaya biasane, ana-ana wae penonton sing hobine nyaweri para biduan. Seketewu, satusewu metu saka tangane sing nyawer. Tamtu wae biduane ora nolak, lha wong biduane ya golek duwit. Biasane wong kuwi nduwe tujuan liya, yaiku golek daging mentah. Biduan sing wis dikapling mau diajak metu kon mbaturi turu diwenehi sangu. Semono uga wengi iku, wong lanang sing mau nyawer Juliati ning mburi nemoni Julaiati arep dijak ning hotel.
“Ayo Julia?” omonge wong mau.
“Ayo lahapa mas?” jawabe Juliati bingung.
“Ya, biasa ta aku diresiki!”
“Asem ik, Nar jebul kowe wis ning ngarep ta?” pitekone Vina.
“Ya, iku lho mase dibaturi!” tambahe ibuke.
“Engko lak ngerti dhewe ta, kuwi bos lho ndhuk!”
Juliati bocah cilik sing isih pitulas taun iku ora mudheng apa-apa angger melu wae karo om mau sing kanyata jenenge Widanarto. Juliati durung ngerti apa-apa. Dhewekke ora kaya biduan sing dikira Danar, dadi ora mudheng apa sing di karepake juragan ukir iku.
Nganti akhire mobil sing ditumpaki Juliati iku mandheg ning ngarepe Hotel Bidadari. Awale mung dijak mangan, nganti jam setengah rolas biduan sing manis kuwi akhire dijak mlebu kamar. Nanging nganti semono Juliati isih during mudheng apa sing bakal dilakoni. Bocah sing isih polos kuwi ora ngerti yang awake bakal kena mala.
“Jul, rene aku dipijeti!” kongkon Danar.
“Oh, iya mas !” jawabe Juliati kaget saka olehe ngalamun.
“Awakku pegel kabeh ik Jul, dikeroki sisan ya?”
“Iya mas, sik ya tak njupuk balsem!”
Ora nyana banget yen ana wong tuwa sing tega-tegane nedol anake dhewe. Kanyata awake dhewe kuwi ya wong wedok sing ora nggenah, nalika nomo-noman dadi biduan sing nyambi. Ora antra suwe Juliati mijeti Danar, saya suwe Si biduan manis kuwi ngrasake ora enak kaya-kaya aerp ana apa-apa sing ora apik karo awake.
Ujug-ujug wae Bos ukir sing doyan wedokan kuwi ngrangkul Julia nganti tiba ning ngarepe. Ora antara suwe Danar wis mulai grayangan.
“Aja mas, aja…!” penggate Julia.
“Ora apa-apa dhik, rene ora usah isin-isin mas dibaturi turu!” omonge Danar.
“Emoh mas, dosa!”
“Ora apa-apa dhik, ora ana sing ngerti!”
“Aku wedi karo gusti Allah mas, aku dosa !”
“Ora apa-apa dhik, wong ibunem wae ora apa-apa!”
Langsung wae Julia nangis ning ngarepe wong lanang kuwi. Dhekne ora nyangka nek ibune tega banget karo awake. Ibukke sing paling ditresnani jebule tega kanget kro anakke sing nurut banget karo wong tuwane. Julia ning kono isih nangis, saya suwe saya benter karo pating dleweran ilune. Si Danar malah dadi bingung dhewe. Akhire Julia diumbarke metu saka hotel mau.
Bareng tekan ngomah Julia malah diseneni ibune.
Kamis, 05 Juni 2008
Kakawin Ramayana
http://www.jonggringsaloka.org/js/?pilih=news&aksi=lihat&id=22
Prabu Dasaratha saking negari Ngayodya kagungan putra sekawan; Rama, Bharata, Laksmana
saha Satrughna. Satunggaling dinten wonten resi anami Wiswamitra ingkang nuwun tulung Sri
Paduka Dasarata mb?basaken patapanipun saking para raksasa. Lajeng Rama saha Laksamana
tindhak.
Ing patapan mrika, Rama kaliyan Laksmana mejahi sedaya raksasa lajeng nuju negari Mithila
amargi wonten mriku wonten sayembara. Sok sintena ingkang menang saged angsal putri raja
anami D?wi Sita. Lajeng para pasarta dipunk?n ngrentangaken gandh?wa panah ingkang nyertani
wiyosanipun sang Sita. Mboten wonten ingkang saged kajawi Rama, lajeng kakalihipun krama
Ing Ngayodya Rama bakal dipunangkat dados ratu, amargi piyambakipun lar? mbarep. Anging
Kaikeyi, salah satunggiling garwa prabu Dasarata ingkang san?s ibu Rama sanjang menawi sri
paduka nat? ngandika menawi Barata ingkang bakal dados raja. Lajeng mawi abot manahipun
raja Dasarata nulusaken panyuwunipun awit panc?n nat? janji mekaten. Lajeng Rama, Sita
kaliyan Laksmana tindhak nilar kedhaton. Sasampun pinten wanci, prabu Dasarata s?da lajeng
Barata madosi. Piyambakipun rumaos mboten pantes dados raja lajeng nuwun supados Rama
kersa wangsul. Anging Rama nampik lajeng nyukani sandhalipun (basa Sansekreta: paduka)
marang Barata kados lambang kakuwasanipun.
Lajeng Rama, Sita saha Laksmana wonten alas Dandaka. Ing mriku wonten raksasi anami
Surpanakha ingkang kasengsem remen kaliyan Laksmana lajeng mindha dados wanodya ayu.
Anging Laksmana mboten saged dipunrayu, malahan wusananipun pucuk irungipun keiris.
Surpanakha nepsu lajeng pradul kaliyan kangmasipun sang Rawana. Piyambakipun saged
mbujuki saha ngek?n Rawana nyulik Sita kaliyan ngep?k dados s?mahipun.
Lajeng sang Rawana ndhawuhi Marica, satunggiling raksasa kangg? nyulik Sita. Marica pados
upaya mindha dados kidang emas ingkang ?ndhah. Sita katarik lajeng nyuwun garwanipun
supados mbedhog kidang punika. Rama nilar Sita kalih Laksmana, tindhak piyambak ngoyak si
kidang emas. Si kidang emas gesit sanget, mboten saged dipuntangkep. Wusananipun Sri Rama
anyel lajeng dipunpanah. Si kidang emas njerit kesakitan lan ?wah malih dados raksasa, lajeng
pejah. Sita ingkang wonten tebih nginten ingkang njerit punika Rama lajeng ngek?n Laksamana
madosi. Laksmana mboten purun anging wusananipun purun sasampunipun dipunl?haken kaliyan
dipuntedhah Sita ajeng ngep?k piyambakipun. Wusananipun Sita dipuntilar piyambakan lajeng
saged dipunculik Rawana.
Jeritanipun sang Sita karungu d?ning peksi sang Jatayu ingkang nat? dados r?ncangipun prabu
Dasarata, lajeng usaha nulungi Sita. Anging Rawana langkung kiyat, saged ngalahaken Jatayu.
Jatayu ingkang sekarat taksih saged nyukani laporan marang Rama saha Laksmana menawi Sita
dipunbekta marang Lengka, ing kedhaton sang Rawana.
Lajeng Rama saha Laksmana dhumateng ing kedhatonipun Rawana. Ing satunggiling tlatah
manggihi para wanara saha ratunipun ingkang anami Bali . Bali punika nyulik s?mahipun
kangmasipun. Wusananipun Bali saged dipunpejahi lajeng s?mahipun dipunwangsulaken marang
Sugriwa. Sugriwa sumedya nulungi sang Rama. Wusananipun mawi wadya bala wanara kalih
s?napatinipun Hanuman, satunggiling keth?k pethak, sedaya saged mejahi Rawana kaliyan
mb?basaken Sita. Sita saged dipunboyong wangsung menyang Ngayodya lajeng sang Rama dados
raja.
Kakawin Ramaya .a punika kakawin ingkang isinipun wiracarita Ramayana. Kakawin punika
dipunserat mawi basa Jawa Kina, dipunidhep para pakar dipundamel ing Jawa Tengah
pungkasan abad kaping 9 M, kirang langkung kiwa tengenipun taun 870.
Kajupuk saking http://jv.wikipedia.org/wiki
Katrangan:
Karangan menika saged dipunwastani narasi amargi nyariossaken kedadosan ing jaman Prabu
Dasaratha saking negari Ngayodya kagungan putra sekawan; Rama, Bharata, Laksmana saha
Satrughna.
Sejarahe Aksara Jawa
http://jaya-baya.blogspot.com/2006/05/sejarahe-aksara-jawa.html
Ing rubrik LSW JB No. 28 Minggu II sasi Maret 2006, Bapak Yusuf Asmara mundhut priksa bab
sejarahe akasara Jawa. Yen ora kleru sing dikersakake Bapak Yusuf Asmara iku aksara Jawa
anyar kanthi aksara legena cacah 20 wiwit HA nganti NGA. Yen bener mangkono, keparenga
penulis ngaturake tulisan bab sejarahe aksara Jawa kasebut, ringkesan saka sawatara bukubuku
kapustakan. Ing buku HA NA CA RA KA (Bp. Slamet Riyadi) babarane Yayasan Pustaka
Nusantara Yogyakarta diandharake manawa ngrembug sejarahe aksara Jawa anyar kang uga
diarani sastra sarimbagan utawa carakan iku ora bisa dipisahake karo rembug bab kelairan lan
pandhapuke aksara kasebut. Miturut Bp Slamet Riyadi ing bukune kang isi kelairan, penyusunan,
fungsi, lan maknane Ha-Na-Ca-Ra-Ka kasebut ana konsepsi cacah loro kanggo nlusur kelairane
aksara Jawa lan penyusunan abjad ha-na-ca-ra-ka, yaiku konsepsi secara tradisional lan
konsepsi secara ilmiah. KONSEPSI SECARA TRADISIONAL Adhedhasar konsepsi secara tradisional
laire aksara Jawa digathukake karo Legenda Aji Saka, crita turun-temurun awujud tutur tinular
(dari mulut ke mulut) bab padudon lan perang tandhinge Dora lan Sembada jalaran rebutan
keris pusakane Aji Saka sing kudune tansah padha direksa bebarengan ing pulo Majeti. Wusana
Dora lan Sembada mati sampyuh ngeres-eresi. Nalika arep angejawa, Aji Saka kang didherekake
para abdine sing jenenge Dora, Sembada, Duga, lan Prayoga lerem ing pulo Majeti sawatara
suwene. Sadurunge nerusake laku angejawa, Aji Saka ninggal pusaka awujud keris. Dora lan
Sembada kapatah ngreksa kanthi piweling wanti-wanti, aja pisan-pisan diwenehake wong
saliyane Aji Saka dhewe sing teka ing pulo Majeti njupuk pusaka kasebut. Aji Saka banjur
nerusake laku dikanthi Duga lan Prayoga. Dene Dora lan Sembada tetep ana pulo Majeti ngreksa
pusaka. Sawise sawatara lawase, Dora lan Sembada krungu kabar manawa Aji Saka
ratu ing Medhangkamulan. Dora ngajak Sembada ninggalake pulo Majeti ngaturake pusaka
marang Aji Saka. Sarehne Sembada puguh ora gelem diajak awit nuhoni dhawuhe Aji Saka,
kanthi sesidheman si Dora banjur menyang Medhangkamulan tanpa nggawa keris. Marang Aji
Saka si Dora kanthi atur dora wadul warna-warna. Dora kadhawuhan bali maneh menyang pulo
Majeti. Gelem ora gelem Sembada kudu diajak menyang Medhangkamulan kanthi nggawa keris
pusaka. Dora banjur budhal. Jalaran panggah ora percaya marang kandhane si Dora, Sembada
puguh ora gelem diajak jalaran nuhoni dhawuhe bendarane, lan precaya manawa Aji Saka bakal
netepi janjine mundhut pusakane tanpa utusan. Lelorone padha padudon rebut bener, banjur
pancakara perang tandhing rebutan keris. Wasana Dora lan Sembada padha mati sampyuh
ketaman keris sing dienggo rebutan. Sawise sawatara suwe Dora ora sowan maneh ngajak
Sembada ngaturake keris pusaka, Aji Saka banjur utusan Duga lan Prayoga nusul menyang pulo
Majeti. Bareng tekan pulo Majeti saiba kagete Duga lan Prayoga meruhi Dora lan Sembada
padha mati ketaman pusaka sing isih tumancep ing dhadhane. Sawise ngupakara layone Dora
lan Sembada kanthi samesthine, Duga lan Prayoga banjur gegancangan marak ratu gustine
ngaturake pusaka lan pawarta bab patine Dora lan Sembada. Midhanget ature Duga lan
Prayoga, Aji Saka sakala ngrumangsani kalepyane dene ora netepi janji mundhut pribadi pusaka
sing direksa Dora lan Sembada. Minangka pangeling-eling, Aji Saka banjur ngripta aksara Jawa
legena cacah wong puluh wiwit saka HA nganti NGA. HA NA CA RA KA Ana caraka (utusan) DA
TA SA WA LA Padha suwala (padudon, pancakara) PA DHA JA YA NYA Padha dene digdayane MA
GA BA THA NGA Wasana padha dadi bathang Iku mau konsepsi secara tradisional bab kelairan
lan penyusunane aksara Jawa anyar. Pancen abjad aksara Jawa sing 20 cacahe lan disusun dadi
patang larik iku, mujudake guritan sing gampang diapalake lan dieling-eling (memoteknik),
mligine tumrap sing lagi wiwit sinau maca lan nulis aksara Jawa. Abjad sing kaya guritan lan
digathukake karo legenda Aji Saka mau saya narik kawigaten bareng dikantheni gambar
padudon, perang tanding lan mati sampyuhe Dora lan Sembada. KONSEPSI SECARA ILMIAH
Miturut Prof. Dr. Poerbatjaraka, sadurunge wong-wong
duwe aksara. Basa pasrawungane mung nggunakake basa lesan. Kanthi anane aksara kang
digawa saka
dadi piranti komunikasi sarana tulisan, nanging luwih saka iku aksara uga dadi ukuran
kemajuane budaya sing ndarbeni aksara kasebut. Peradaban sing
kanyatan luwih maju tinimbang sing ora/durung duwe aksara. Miturut Casparis, sajroning
sejarah peradaban etnik Jawa, tulisan sing paling tuwa ditemokake awujud prasasti kanthi
nggunakake aksara Pallawa, nuduhake tandha wektu sadurunge taun 700 Masehi. Sadurunge iku
etnis Jawa mung nggunakake basa lesan. Sawise ditemokake sawatara prasasti liyane, baka
sethithik ditindakake studi paleografi (ilmu kanggo nyinaoni aksara kuna). Miturut studi
paleografi sing ditindakake Casparis, ana limang periode aksara Jawa. Periode kapisan (aksara
Pallawa) dening Bp. Atmodjo diperang maneh dadi loro. Kanthi mangkono kabeh ana nem
periode, yaiku: 1. Aksara Pallawa tataran wiwitan, digunakake sadurunge taun 700 M. Contone
tinemu ing prasasti Tugu ing
VII lan tengahan abad VIII. Tinemu ing prasasti Canggal ing Kedu, Magelang. 3. Aksara Jawa
kuna kawitan, digunakake taun 750-925 M, contone tinemu ing prasasti Polengan ing Kalasan,
prasasti Airlangga. 5. Aksara Majapait, digunakake ing taun 1250-1450 M. tinemu ing prasasti
Singosari lan
taun 1500 M nganti saiki. Tinemu ing Kitab Bonang lan buku-buku sabubare iku. Lair lan
ngrembakane aksara Jawa raket sesambungane karo lair lan ngrembakane basa Jawa. Aksara
Jawa anyar lair sawise basa Jawa anyar digunakake kanthi resmi ing sajroning pamarentahan,
saora-orane wiwit taun 1500 M. Wektu kasebut punjere pamarentahan ing Jawa ana ing Demak.
Mula ana sing duwe panemu manawa aksara Jawa anyar wiwit digunakake kanthi resmi nalika
jaman Demak. Panemu iki disengkuyung antara liya karo bukti awujud naskah kanthi tulisan
aksara Jawa anyar yaiku Kitab Bonang. Bab taun kelairane aksara Jawa iki padha karo
andharane Bp. Moch. Choesni ing majalah JAMBATAN edisi khusus babaran Lembaga Javanologi
Oktober taun 1996. Nanging beda versine. Bapak Moch. Choesni nggathukake kelairane aksara
Jawa anyar karo tekane muhibah utawa kunjungan persahabatan saka Tiongkok menyang tanah
Jawa (Majapait) kang dipandhegani Laksamana/Jendral Cheng Ho (Jeng Ho) kanthi ngirid
wadyabala pirang-pirang ewu cacahe sikep gegaman. Ing rubrik Opini koran Jawa Pos Senen, 15
Agustus 2005, kanthi irah-irahan Cheng Ho dan Nebula
peneliti LIPI Jakarta) nyebutake ekspedisi kapisan numpak prau cacah 300 kanthi penumpang
27.000. Ma Huan, penerjemah sing
Moch. Choesni nyangga-runggekake (meragukan) apa bener tekane caraka kanthi sandiyuda Sam
Poo Kong sing diwerdeni tiga perkasa pembalas dendam samono akehe iku ‘kunjungan
persahabatan’ kang tulus? Apa ora ana gandheng-cenenge karo pangrabasane wadya bala
Tiongkok kang sumedya nguwasani Singasari sing digagalake dening Raden Wijaya lan Arya
Wiraraja dhek taun 1293? Ma-ga-ba-tha-nga alias “mangga batangen”, mangkono pepuntoning
andharan sawise ngonceki kanthi njlimet surasane ha-na-ca-ra-ka (ana utusan), da-ta-sa-wa-la
(tanpa peperangan), lan pa-dha-ja-ya-nya (padha jayane, kasembadan sedyane). Ing ngarep
diaturake, secara tradisional urutan abjad ha-na-ca-ra-ka digathuk-gathukake karo legenda Aji
Saka. Nanging data literer nuduhake menawa naskah utawa teks sing ngemot urutan utawa
abjad ha-na-ca-ra-ka ora mesthi digathukake karo legenda kasebut. Upamane Serat Sastra
Gendhing, Serat Centhini, Serat Sastra Harjendra, Serat Saloka Jiwa, lan Serat Retna Jiwa.
Kabeh serat (buku/tulisan) kasebut isi abjad ha-na-ca-ra-ka kagandhengake karo filsafat utawa
ngelmu kasampurnan. Ing buku HA NA CA RA KA (Bp. Slamet Riyadi), ing perangan kang
ngrembug bab makna filosofis ha-na-ca-ra-ka, dibabar ora kurang saka 20 warna filsafat ha-naca-
ra-ka miturut daya nalar, wawasan, lan tujuane sing gawe makna filosofis dhewe-dhewe. Ing
majalah Jambatan kasebut ing ngarep ana nem jinis makna filosofis. Durung kalebu sing ana
makalah-makalah liyane. Beda karo kang kasebut ing Serat Manikmaya, Serat Aji Saka, lan
Serat Momana sing padhadene nggathukake karo legenda Aji Saka. Ing buku-buku kasebut abjad
ha-na-ca-ra-ka diarani sastra sarimbagan. Jalaran larikan kapisan abjad Jawa anyar iku unine
ha-na-ca-ra-ka, mula luwih dikenal kanthi jeneng carakan kaya ing Sundha lan
panalitine Prof. Dr. Poerbatjaraka, Serat Manikmaya dikarang dening Kartamursadah ing jaman
Kartasura, ing taun 1740 Jawa utawa taun 1813 Masehi. Dene abjad Jawa sing luwih tuwa
diarani ka-ga-nga, awit manut wewaton abjad Devanagari ka-kha-ga-gha-nga. Serat Manikmaya
ditedhak (disalin) dening Panambangan, punggawa Mangkunagaran, lan ing taun 1981 dibabar
dening Departemen Pendidikan dan Kebudayaan kanthi irah-irahan Manikmaya. Apa ana naskah
liyane isi legenda Aji Saka sing luwih tuwa tinimbang Serat Manikmaya, durung kaweruhan, awit
miturut Wiryamartana naskah-naskah saliyane Serat Manikmaya sing ana abjad hanacaraka-ne
keh-kehane ditulis ing wiwitane abad XIX. Yen ta Serat Manikmaya mujudake naskah sing paling
tuwa, bisa dipesthekake manawa anane abjad ha-na-ca-ra-ka wiwit jaman Kartasura. Miturut
Uhlenbeck, abjad ha-na-ca-ra-ka digunakake sawise adoh lete karo wektu sedane Sultan Agung
(1645 M) utawa antarane jaman Amangkurat I lan Amangkurat II. Bisa uga ing jaman Sultan
Agung
(pemugaran) kabudayan Jawa ing jaman Sultan Agung. Upamane, salah siji sing tumekane saiki
bisa kita rasakake, yaiku anane pananggalan Jawa. Pananggalan kasebut mujudake gabungan
antarane kalender taun Saka karo kalender taun Hijriah. Kajaba saka iku, ing naskah-naskah
sadurunge jaman Sultan Agung ora ana abdjad ha-na-ca-ra-ka. Ora bisa kita selaki aksara Jawa
kanthi abjad ha-na-ca-ra-ka sing umure
karo saya majune panalaran lan wawasane sing duwe kabudayan, aksara Jawa minangka
perangane kabudayan Jawa, minangka fungsi literer uga tau ngalami owah gingsir mligine ing
bab wewaton panulise basa Jawa nganggo aksara Jawa. Sadurunge Kongres Basa Jawa I ing
Sembada kanthi memelas amarga dadi korban pemimpin sing mencla-mencle ora netepi janji,
dianggep ora cocok karo alam Indonesia Membangun sing mbudidaya ngundhakake
pembangunan lair lan batin. Sawatara pemakalah ing Kongres Basa Jawa III ing Yogyakarta Juli
2001, malah gawe ada-ada owah-owahan bab tata panulise basa Jawa nganggo aksara Jawa.
Kepriye babaring lelakon aksara Jawa sateruse, iki pancen dadi PR-e sapa bae kang pancen isih
padha ngrumangsani melu handarbeni, hangopeni, lan hangrungkebi budaya Jawa. Ature: M.
Soemarsono JB 40/LX, 4-10 Juni 2006
Kaaturake dening: Minggon Jaya Baya |
Titikanipun:
karangan menika kalebet narasi, inggih menika ngandharaken bab sejarahe aksara Jawa
kasebut, ringkesan saka sawatara buku-buku kapustakan. Ing buku HA NA CA RA KA. Lan bab
patine Dora lan Sembada. Midhanget ature Duga lan Prayoga, Aji Saka sakala ngrumangsani
kalepyane dene ora netepi janji mundhut pribadi pusaka sing direksa Dora lan Sembada.
Minangka pangeling-eling, Aji Saka banjur ngripta aksara Jawa legena cacah wong puluh wiwit
saka HA nganti NGA. HA NA CA RA KA Ana caraka (utusan) DA TA SA WA LA Padha suwala
(padudon, pancakara) PA DHA JA YA NYA Padha dene digdayane MA GA BA THA NGA.
http://www.jonggringsaloka.org/js/?pilih=news&aksi=lihat&id=22
Sejarahe Aksara Jawa
http://jaya-baya.blogspot.com/2006/05/sejarahe-aksara-jawa.html
Ing rubrik LSW JB No. 28 Minggu II sasi Maret 2006, Bapak Yusuf Asmara mundhut priksa bab
sejarahe akasara Jawa. Yen ora kleru sing dikersakake Bapak Yusuf Asmara iku aksara Jawa
anyar kanthi aksara legena cacah 20 wiwit HA nganti NGA. Yen bener mangkono, keparenga
penulis ngaturake tulisan bab sejarahe aksara Jawa kasebut, ringkesan saka sawatara bukubuku
kapustakan. Ing buku HA NA CA RA KA (Bp. Slamet Riyadi) babarane Yayasan Pustaka
Nusantara Yogyakarta diandharake manawa ngrembug sejarahe aksara Jawa anyar kang uga
diarani sastra sarimbagan utawa carakan iku ora bisa dipisahake karo rembug bab kelairan lan
pandhapuke aksara kasebut. Miturut Bp Slamet Riyadi ing bukune kang isi kelairan, penyusunan,
fungsi, lan maknane Ha-Na-Ca-Ra-Ka kasebut ana konsepsi cacah loro kanggo nlusur kelairane
aksara Jawa lan penyusunan abjad ha-na-ca-ra-ka, yaiku konsepsi secara tradisional lan
konsepsi secara ilmiah. KONSEPSI SECARA TRADISIONAL Adhedhasar konsepsi secara tradisional
laire aksara Jawa digathukake karo Legenda Aji Saka, crita turun-temurun awujud tutur tinular
(dari mulut ke mulut) bab padudon lan perang tandhinge Dora lan Sembada jalaran rebutan
keris pusakane Aji Saka sing kudune tansah padha direksa bebarengan ing pulo Majeti. Wusana
Dora lan Sembada mati sampyuh ngeres-eresi. Nalika arep angejawa, Aji Saka kang didherekake
para abdine sing jenenge Dora, Sembada, Duga, lan Prayoga lerem ing pulo Majeti sawatara
suwene. Sadurunge nerusake laku angejawa, Aji Saka ninggal pusaka awujud keris. Dora lan
Sembada kapatah ngreksa kanthi piweling wanti-wanti, aja pisan-pisan diwenehake wong
saliyane Aji Saka dhewe sing teka ing pulo Majeti njupuk pusaka kasebut. Aji Saka banjur
nerusake laku dikanthi Duga lan Prayoga. Dene Dora lan Sembada tetep ana pulo Majeti ngreksa
pusaka. Sawise sawatara lawase, Dora lan Sembada krungu kabar manawa Aji Saka
ratu ing Medhangkamulan. Dora ngajak Sembada ninggalake pulo Majeti ngaturake pusaka
marang Aji Saka. Sarehne Sembada puguh ora gelem diajak awit nuhoni dhawuhe Aji Saka,
kanthi sesidheman si Dora banjur menyang Medhangkamulan tanpa nggawa keris. Marang Aji
Saka si Dora kanthi atur dora wadul warna-warna. Dora kadhawuhan bali maneh menyang pulo
Majeti. Gelem ora gelem Sembada kudu diajak menyang Medhangkamulan kanthi nggawa keris
pusaka. Dora banjur budhal. Jalaran panggah ora percaya marang kandhane si Dora, Sembada
puguh ora gelem diajak jalaran nuhoni dhawuhe bendarane, lan precaya manawa Aji Saka bakal
netepi janjine mundhut pusakane tanpa utusan. Lelorone padha padudon rebut bener, banjur
pancakara perang tandhing rebutan keris. Wasana Dora lan Sembada padha mati sampyuh
ketaman keris sing dienggo rebutan. Sawise sawatara suwe Dora ora sowan maneh ngajak
Sembada ngaturake keris pusaka, Aji Saka banjur utusan Duga lan Prayoga nusul menyang pulo
Majeti. Bareng tekan pulo Majeti saiba kagete Duga lan Prayoga meruhi Dora lan Sembada
padha mati ketaman pusaka sing isih tumancep ing dhadhane. Sawise ngupakara layone Dora
lan Sembada kanthi samesthine, Duga lan Prayoga banjur gegancangan marak ratu gustine
ngaturake pusaka lan pawarta bab patine Dora lan Sembada. Midhanget ature Duga lan
Prayoga, Aji Saka sakala ngrumangsani kalepyane dene ora netepi janji mundhut pribadi pusaka
sing direksa Dora lan Sembada. Minangka pangeling-eling, Aji Saka banjur ngripta aksara Jawa
legena cacah wong puluh wiwit saka HA nganti NGA. HA NA CA RA KA Ana caraka (utusan) DA
TA SA WA LA Padha suwala (padudon, pancakara) PA DHA JA YA NYA Padha dene digdayane MA
GA BA THA NGA Wasana padha dadi bathang Iku mau konsepsi secara tradisional bab kelairan
lan penyusunane aksara Jawa anyar. Pancen abjad aksara Jawa sing 20 cacahe lan disusun dadi
patang larik iku, mujudake guritan sing gampang diapalake lan dieling-eling (memoteknik),
mligine tumrap sing lagi wiwit sinau maca lan nulis aksara Jawa. Abjad sing kaya guritan lan
digathukake karo legenda Aji Saka mau saya narik kawigaten bareng dikantheni gambar
padudon, perang tanding lan mati sampyuhe Dora lan Sembada. KONSEPSI SECARA ILMIAH
Miturut Prof. Dr. Poerbatjaraka, sadurunge wong-wong
duwe aksara. Basa pasrawungane mung nggunakake basa lesan. Kanthi anane aksara kang
digawa saka
dadi piranti komunikasi sarana tulisan, nanging luwih saka iku aksara uga dadi ukuran
kemajuane budaya sing ndarbeni aksara kasebut. Peradaban sing
kanyatan luwih maju tinimbang sing ora/durung duwe aksara. Miturut Casparis, sajroning
sejarah peradaban etnik Jawa, tulisan sing paling tuwa ditemokake awujud prasasti kanthi
nggunakake aksara Pallawa, nuduhake tandha wektu sadurunge taun 700 Masehi. Sadurunge iku
etnis Jawa mung nggunakake basa lesan. Sawise ditemokake sawatara prasasti liyane, baka
sethithik ditindakake studi paleografi (ilmu kanggo nyinaoni aksara kuna). Miturut studi
paleografi sing ditindakake Casparis, ana limang periode aksara Jawa. Periode kapisan (aksara
Pallawa) dening Bp. Atmodjo diperang maneh dadi loro. Kanthi mangkono kabeh ana nem
periode, yaiku: 1. Aksara Pallawa tataran wiwitan, digunakake sadurunge taun 700 M. Contone
tinemu ing prasasti Tugu ing
VII lan tengahan abad VIII. Tinemu ing prasasti Canggal ing Kedu, Magelang. 3. Aksara Jawa
kuna kawitan, digunakake taun 750-925 M, contone tinemu ing prasasti Polengan ing Kalasan,
prasasti Airlangga. 5. Aksara Majapait, digunakake ing taun 1250-1450 M. tinemu ing prasasti
Singosari lan
taun 1500 M nganti saiki. Tinemu ing Kitab Bonang lan buku-buku sabubare iku. Lair lan
ngrembakane aksara Jawa raket sesambungane karo lair lan ngrembakane basa Jawa. Aksara
Jawa anyar lair sawise basa Jawa anyar digunakake kanthi resmi ing sajroning pamarentahan,
saora-orane wiwit taun 1500 M. Wektu kasebut punjere pamarentahan ing Jawa ana ing Demak.
Mula ana sing duwe panemu manawa aksara Jawa anyar wiwit digunakake kanthi resmi nalika
jaman Demak. Panemu iki disengkuyung antara liya karo bukti awujud naskah kanthi tulisan
aksara Jawa anyar yaiku Kitab Bonang. Bab taun kelairane aksara Jawa iki padha karo
andharane Bp. Moch. Choesni ing majalah JAMBATAN edisi khusus babaran Lembaga Javanologi
Oktober taun 1996. Nanging beda versine. Bapak Moch. Choesni nggathukake kelairane aksara
Jawa anyar karo tekane muhibah utawa kunjungan persahabatan saka Tiongkok menyang tanah
Jawa (Majapait) kang dipandhegani Laksamana/Jendral Cheng Ho (Jeng Ho) kanthi ngirid
wadyabala pirang-pirang ewu cacahe sikep gegaman. Ing rubrik Opini koran Jawa Pos Senen, 15
Agustus 2005, kanthi irah-irahan Cheng Ho dan Nebula
peneliti LIPI Jakarta) nyebutake ekspedisi kapisan numpak prau cacah 300 kanthi penumpang
27.000. Ma Huan, penerjemah sing
Moch. Choesni nyangga-runggekake (meragukan) apa bener tekane caraka kanthi sandiyuda Sam
Poo Kong sing diwerdeni tiga perkasa pembalas dendam samono akehe iku ‘kunjungan
persahabatan’ kang tulus? Apa ora ana gandheng-cenenge karo pangrabasane wadya bala
Tiongkok kang sumedya nguwasani Singasari sing digagalake dening Raden Wijaya lan Arya
Wiraraja dhek taun 1293? Ma-ga-ba-tha-nga alias “mangga batangen”, mangkono pepuntoning
andharan sawise ngonceki kanthi njlimet surasane ha-na-ca-ra-ka (ana utusan), da-ta-sa-wa-la
(tanpa peperangan), lan pa-dha-ja-ya-nya (padha jayane, kasembadan sedyane). Ing ngarep
diaturake, secara tradisional urutan abjad ha-na-ca-ra-ka digathuk-gathukake karo legenda Aji
Saka. Nanging data literer nuduhake menawa naskah utawa teks sing ngemot urutan utawa
abjad ha-na-ca-ra-ka ora mesthi digathukake karo legenda kasebut. Upamane Serat Sastra
Gendhing, Serat Centhini, Serat Sastra Harjendra, Serat Saloka Jiwa, lan Serat Retna Jiwa.
Kabeh serat (buku/tulisan) kasebut isi abjad ha-na-ca-ra-ka kagandhengake karo filsafat utawa
ngelmu kasampurnan. Ing buku HA NA CA RA KA (Bp. Slamet Riyadi), ing perangan kang
ngrembug bab makna filosofis ha-na-ca-ra-ka, dibabar ora kurang saka 20 warna filsafat ha-naca-
ra-ka miturut daya nalar, wawasan, lan tujuane sing gawe makna filosofis dhewe-dhewe. Ing
majalah Jambatan kasebut ing ngarep ana nem jinis makna filosofis. Durung kalebu sing ana
makalah-makalah liyane. Beda karo kang kasebut ing Serat Manikmaya, Serat Aji Saka, lan
Serat Momana sing padhadene nggathukake karo legenda Aji Saka. Ing buku-buku kasebut abjad
ha-na-ca-ra-ka diarani sastra sarimbagan. Jalaran larikan kapisan abjad Jawa anyar iku unine
ha-na-ca-ra-ka, mula luwih dikenal kanthi jeneng carakan kaya ing Sundha lan
panalitine Prof. Dr. Poerbatjaraka, Serat Manikmaya dikarang dening Kartamursadah ing jaman
Kartasura, ing taun 1740 Jawa utawa taun 1813 Masehi. Dene abjad Jawa sing luwih tuwa
diarani ka-ga-nga, awit manut wewaton abjad Devanagari ka-kha-ga-gha-nga. Serat Manikmaya
ditedhak (disalin) dening Panambangan, punggawa Mangkunagaran, lan ing taun 1981 dibabar
dening Departemen Pendidikan dan Kebudayaan kanthi irah-irahan Manikmaya. Apa ana naskah
liyane isi legenda Aji Saka sing luwih tuwa tinimbang Serat Manikmaya, durung kaweruhan, awit
miturut Wiryamartana naskah-naskah saliyane Serat Manikmaya sing ana abjad hanacaraka-ne
keh-kehane ditulis ing wiwitane abad XIX. Yen ta Serat Manikmaya mujudake naskah sing paling
tuwa, bisa dipesthekake manawa anane abjad ha-na-ca-ra-ka wiwit jaman Kartasura. Miturut
Uhlenbeck, abjad ha-na-ca-ra-ka digunakake sawise adoh lete karo wektu sedane Sultan Agung
(1645 M) utawa antarane jaman Amangkurat I lan Amangkurat II. Bisa uga ing jaman Sultan
Agung
(pemugaran) kabudayan Jawa ing jaman Sultan Agung. Upamane, salah siji sing tumekane saiki
bisa kita rasakake, yaiku anane pananggalan Jawa. Pananggalan kasebut mujudake gabungan
antarane kalender taun Saka karo kalender taun Hijriah. Kajaba saka iku, ing naskah-naskah
sadurunge jaman Sultan Agung ora ana abdjad ha-na-ca-ra-ka. Ora bisa kita selaki aksara Jawa
kanthi abjad ha-na-ca-ra-ka sing umure
karo saya majune panalaran lan wawasane sing duwe kabudayan, aksara Jawa minangka
perangane kabudayan Jawa, minangka fungsi literer uga tau ngalami owah gingsir mligine ing
bab wewaton panulise basa Jawa nganggo aksara Jawa. Sadurunge Kongres Basa Jawa I ing
Sembada kanthi memelas amarga dadi korban pemimpin sing mencla-mencle ora netepi janji,
dianggep ora cocok karo alam Indonesia Membangun sing mbudidaya ngundhakake
pembangunan lair lan batin. Sawatara pemakalah ing Kongres Basa Jawa III ing Yogyakarta Juli
2001, malah gawe ada-ada owah-owahan bab tata panulise basa Jawa nganggo aksara Jawa.
Kepriye babaring lelakon aksara Jawa sateruse, iki pancen dadi PR-e sapa bae kang pancen isih
padha ngrumangsani melu handarbeni, hangopeni, lan hangrungkebi budaya Jawa. Ature: M.
Soemarsono JB 40/LX, 4-10 Juni 2006
Kaaturake dening: Minggon Jaya Baya |
Titikanipun:
karangan menika kalebet narasi, inggih menika ngandharaken bab sejarahe aksara Jawa
kasebut, ringkesan saka sawatara buku-buku kapustakan. Ing buku HA NA CA RA KA. Lan bab
patine Dora lan Sembada. Midhanget ature Duga lan Prayoga, Aji Saka sakala ngrumangsani
kalepyane dene ora netepi janji mundhut pribadi pusaka sing direksa Dora lan Sembada.
Minangka pangeling-eling, Aji Saka banjur ngripta aksara Jawa legena cacah wong puluh wiwit
saka HA nganti NGA. HA NA CA RA KA Ana caraka (utusan) DA TA SA WA LA Padha suwala
(padudon, pancakara) PA DHA JA YA NYA Padha dene digdayane MA GA BA THA NGA.
Rabu, 04 Juni 2008
DEWI ANJANI
Dewi Anjani atmajane resi Gutama patutan karo dewi Windradi di hya dewi windarti sawijinning widadari, kalebu matasaning widadari ing Kahyangan Kaindran. Anggone dadi garwane Resi Gutama awit saking nugrahaning Sanghyang Bathara Indra dene banget anggone suyut sujud ngabekti ing pangeran Hyang Bathara kang akarya jagad.
Dewi Anjani duwe rayi kakung loro yoiku Raden Anjana lan Anjarnaka. Sadurunge apes rewanda, Dewi Anjani kuwi endahing warna tan prabeda lawan ingkang ibu. Salagane solah bawa wicarane bebasan kaya jambe sinegar, mula ora mokal yen bareng wis ngancik remaja putri tansah dadi sekar lathi. Dhasar atmajane Sang Resi kang putri mung siji, panyuwune tansah dituruti uga karo ibune sang Dewi Windarti.
Kacarita Sang Bathara Surya kang wis kagungan garwa widadari sakembaran Dewi Ngruna lan Dewi Ngruni, nanging isih kersa sambung tresna karo Dewi Windardi, garwane Resi Gutama. Mula sang dewi paring sarana kang nyulawadi, yaiku: Cupu Manik Astagina. Mungguh katiyase jimat mau: kena kanggo sambung wicara, loro kanggo matak aji pameling lan kanggo nyumurupi kahanan ing kahyangan.
Pitungkase sang Bathara Surya marang sang dewi wanti-wanti , “ Yayi Windarti, Cupu Manik Astagina iki tampakna minangka sarana yen sira ana karya lan swasana kang prayoga. Away kongsi kasumurupan dening liyan bebrayan, mbebayani banget.”
Nanging rehna kurang waspada, nuju sawijining wanci nggone mirsani kadenangan Dewi Anjani. Ingkang ibu ngguyu lan ngendika, nuli ditunggu sawetara. Bareng wis rampung lan arep disimpen, disuwun dening Dewi Anjani, njur saking tresnane marang putra diparingke kanthi pitungkas aja nganti konangan sapa bae. Malah nalika Dewi Windardi sowan ing kahyangan uga nate sambung wicara karo Dewi Anjani. Kagawa saka yuswa, anggone dolanan cupu manik astagina kurang ngati-ati, kaweruhan dening emban swareh,lan enggal-enggal didhelikake. Emban Swareh wadul kaliyan cantrik pamonge Anjana lan Anjarnaka yaiku Jembawan. Kabeh pada sujana, banjur liya dina diinjen maneh.
Nalikane konangan banjur cupu mau dienggo rebutan. Ramene rebutan keprungu dening Resi Gutama. Banjur mangertosi bilih ramene mau kerana rebutan cupu, banjur Dewi Anjani didangu olehe entuk barang kuwi saka ngendi. Dikandhaake antukke saka Dewi Windardi.
Sang garwa matur blaka, kang banmjur nggawe pepeting jagad Ngalengka. Dewi Windarti diusir, Cupune dibuwang dadi Tlaga Nirmala lan Sumala. Tlaga Sumala kang njalari apesing Dewi Anjani bareng emban swareh. Lan sedulur-sedulure wujud wanara kabeh. Nalika dadi wanara kabeh, banjur nyuwun ruwat dening sang Resi Gutama. Nanging bisane bali kaya maune kudu nglakoni tapa brata.
Kacarita Dewi Anjani kang dikancani Emban Sawareh, mung tansah kungkum ing Tlaga Mandirda, ora nate dahar yen ora ana panganan kan tumiba ing tutuke. Anggone lara lapa mung ngarep muga katarima kanggo panebusing laku,numusana sabda tama ingkang wus kawedar.
Pinuju sawijining dina Hyang Paramesthi guru nglanglang jagad nitih Lembu Nandini. Tekan sadhuwuring Tlaga Madirda tumenga mangisor pirsa cahya sumunar, bereng dipirsani kanthi permati jebul ana wanita kang ngambang nyanthukna ing gampenging tlaga tanpa awer-awer. Padha sanalika kataman dhayaning asmara kama korut tumiba ing jroning kamal (sinome) kang manglung ngayomi tlaga. Bareng kumleyang tumuba ing pangkone Dewi Anjani, sinom didahar. Dene lepehane didhahar dening Emban Swareh. Kekarone banjur nggarbini rumangsa ora nate gepok senggol marang priya, kekarone gumun kok bisa ngandhut. Bareng wis tekan wahyaning mangsa kala sarta krasa ngranuhi, Bathara Bayu rawuh, paring pirsa yen kang kinandhut iku kamane Bathara Guru.
Mbarengi tumuruning Bayu Kanetra kairing Bayu Bajra manjing ing guwa garbane Dewi Anjani tan panthara sinidhikara lair jabang bayi kakung wanara seta macahya mancur. Mangkono uga Emban Swareh babaran bayi lanang. Putrane Dewi Anjani kaparing asma Raden Senggana utawa Anoman, kang dilairke Emban Swareh kaasma Kapi Swedha, tegese kethek ireng. Kekarone kedhawuhan ngawu-awu menyang kahyangan dene Dewi Anjani lan Emban Swareh nuli karuwat Bathara Bayu bali jati waluya.
Dewi Anjani duwe rayi kakung loro yoiku Raden Anjana lan Anjarnaka. Sadurunge apes rewanda, Dewi Anjani kuwi endahing warna tan prabeda lawan ingkang ibu. Salagane solah bawa wicarane bebasan kaya jambe sinegar, mula ora mokal yen bareng wis ngancik remaja putri tansah dadi sekar lathi. Dhasar atmajane Sang Resi kang putri mung siji, panyuwune tansah dituruti uga karo ibune sang Dewi Windarti.
Kacarita Sang Bathara Surya kang wis kagungan garwa widadari sakembaran Dewi Ngruna lan Dewi Ngruni, nanging isih kersa sambung tresna karo Dewi Windardi, garwane Resi Gutama. Mula sang dewi paring sarana kang nyulawadi, yaiku: Cupu Manik Astagina. Mungguh katiyase jimat mau: kena kanggo sambung wicara, loro kanggo matak aji pameling lan kanggo nyumurupi kahanan ing kahyangan.
Pitungkase sang Bathara Surya marang sang dewi wanti-wanti , “ Yayi Windarti, Cupu Manik Astagina iki tampakna minangka sarana yen sira ana karya lan swasana kang prayoga. Away kongsi kasumurupan dening liyan bebrayan, mbebayani banget.”
Nanging rehna kurang waspada, nuju sawijining wanci nggone mirsani kadenangan Dewi Anjani. Ingkang ibu ngguyu lan ngendika, nuli ditunggu sawetara. Bareng wis rampung lan arep disimpen, disuwun dening Dewi Anjani, njur saking tresnane marang putra diparingke kanthi pitungkas aja nganti konangan sapa bae. Malah nalika Dewi Windardi sowan ing kahyangan uga nate sambung wicara karo Dewi Anjani. Kagawa saka yuswa, anggone dolanan cupu manik astagina kurang ngati-ati, kaweruhan dening emban swareh,lan enggal-enggal didhelikake. Emban Swareh wadul kaliyan cantrik pamonge Anjana lan Anjarnaka yaiku Jembawan. Kabeh pada sujana, banjur liya dina diinjen maneh.
Nalikane konangan banjur cupu mau dienggo rebutan. Ramene rebutan keprungu dening Resi Gutama. Banjur mangertosi bilih ramene mau kerana rebutan cupu, banjur Dewi Anjani didangu olehe entuk barang kuwi saka ngendi. Dikandhaake antukke saka Dewi Windardi.
Sang garwa matur blaka, kang banmjur nggawe pepeting jagad Ngalengka. Dewi Windarti diusir, Cupune dibuwang dadi Tlaga Nirmala lan Sumala. Tlaga Sumala kang njalari apesing Dewi Anjani bareng emban swareh. Lan sedulur-sedulure wujud wanara kabeh. Nalika dadi wanara kabeh, banjur nyuwun ruwat dening sang Resi Gutama. Nanging bisane bali kaya maune kudu nglakoni tapa brata.
Kacarita Dewi Anjani kang dikancani Emban Sawareh, mung tansah kungkum ing Tlaga Mandirda, ora nate dahar yen ora ana panganan kan tumiba ing tutuke. Anggone lara lapa mung ngarep muga katarima kanggo panebusing laku,numusana sabda tama ingkang wus kawedar.
Pinuju sawijining dina Hyang Paramesthi guru nglanglang jagad nitih Lembu Nandini. Tekan sadhuwuring Tlaga Madirda tumenga mangisor pirsa cahya sumunar, bereng dipirsani kanthi permati jebul ana wanita kang ngambang nyanthukna ing gampenging tlaga tanpa awer-awer. Padha sanalika kataman dhayaning asmara kama korut tumiba ing jroning kamal (sinome) kang manglung ngayomi tlaga. Bareng kumleyang tumuba ing pangkone Dewi Anjani, sinom didahar. Dene lepehane didhahar dening Emban Swareh. Kekarone banjur nggarbini rumangsa ora nate gepok senggol marang priya, kekarone gumun kok bisa ngandhut. Bareng wis tekan wahyaning mangsa kala sarta krasa ngranuhi, Bathara Bayu rawuh, paring pirsa yen kang kinandhut iku kamane Bathara Guru.
Mbarengi tumuruning Bayu Kanetra kairing Bayu Bajra manjing ing guwa garbane Dewi Anjani tan panthara sinidhikara lair jabang bayi kakung wanara seta macahya mancur. Mangkono uga Emban Swareh babaran bayi lanang. Putrane Dewi Anjani kaparing asma Raden Senggana utawa Anoman, kang dilairke Emban Swareh kaasma Kapi Swedha, tegese kethek ireng. Kekarone kedhawuhan ngawu-awu menyang kahyangan dene Dewi Anjani lan Emban Swareh nuli karuwat Bathara Bayu bali jati waluya.
DEWI LANJAR
Wis puluhan taun luwih anggonku mergawe dadi tukang gawe prau ing dhukuh Seturi. tansah nir ing sambekala ora nemu rubeda. Nanging embuh kepiye kawitane, dhek 3 taun ke pungkur aku nate mrangguli prastawa sing ora klebu ing nalar.
Pas wayah tengange, wayahe tukang kayu padha lautan, klebu aku jenengku disamarke wae (Surono). Bubar madhang aku sakanca padha jagongan. Ana sing, sedhal-sedhul rokokan tingwe, lan ana kang turon ing bale sinambi gegojegan. Kancaku sarowang pancen padha seneng guyon, yen wis ajeg dadi regeng banget. Malah ana kalane sok omongan "sawaran", tegese ceblang-ceblung omongan nganyelake. Aku sing padatan ora seneng guyon, ndilalah nrambul melu gojeg nganti kliwat wates.
"Heee... Sur. Kowe kuwi menawa kepengin slamet, yen kerja ana kene ki sing bener. Aja clometan ngayawara, aja sembranan. Mengko mundhak ketaman bilahi", ndadak guyonku kandheg. Pakdhe Ramli rowangku sepuh kang wis akeh uyah-aseme, ngelingake. Aku ora nglegewa.
"Allaaaah, tenane? Aku ora jirih kok. Pokoke kabeh-kabeh dakpasrahake Gusti Allah. Yen kerjaku bener insya-Allah slamet, ora bakal ana apa-apa" semaurku. entheng.
Aku kang nate antuk wejangan Pak Kyai, ora maelu karo bab anane crita takhayul kasebut. Kandhane Dhe Ramli mau ora dakgape. Ning pancen ana dongeng takhayul, menawa sing dianggo lokasi Dhok-prau ing panggonan kerjaku kuwi, ujare wong ing desa kono kahanane "angker" bin wingit. Papane cedhak kah gedhe hawane singup, lan tintrim. Satleraman kaya ana rasa aneh. Aku dadi dhag,dhigdhug.
Kaya padatan, wand lautan aku ngringkesi alat-alat arep bali. Wayah jam 5 sore aku wis tekan ngomah. Sawise ngaso sawatara aku. adus byar byur, rasane penak lan seger. Rampung sholat Asar, aku nembe mangan sore. Bubar mangan aku leren sedhela, mapan turon karo ngenteni wayah sholat Maghrib.
Ya ing nalika turon karo nyambi nunggu wand sholat Maghrib iki, aku mrangguli pengalaman aneh. Nganti gawe gegere kabeh kulawarga, lan anak bojoku ing ngomah. Aku ngalami mati suri. Ing wektu kuwi akau semaput ora sadhar, nganti tekan 15 dina. Jrone wektu setengah wulan mau, aku. ngalami koma mung ngathang-athang wae ana ngamben. Keteg nadhiku isih ana, nanging wis ora sadhar. Aku dadi layatan tangga sakiwa tengen omah.
Eloke jrone mati suri iku, prenahe kaya biasa aku lagi kerja ing dhok kapal duweke juraganku aran Pak Muh. Udakara jam 11.00 awan juraganku. wadon Bu Muh, ngundang. Aku diaJak menyang dhok prau hyan, nyambangi kahanane wong kang padha kerl a gawe prau. "Ayo, dakajak niliki dhok prau sisih kana. Mengko, piye perkembangane mungguh pamawasmu", pangajake Bu Muh karo, sajak kesusu.
Aku gumun. Ora kaya biyasane Bu Muh kuwi melu ngaru biru, babagan thek kliwere wong gawe kapal. Lha kok saiki ngajak mirsani ing dhok prau. "Aja-aja wong wadon iki bangsane peri, kang memba dadi Bu Muh". ing kene aku dadi sujana. Ning kanggo sauntara rasa sujanaku isih daksumenekake, sabanjure aku ngetut wuri bendaraku, ndeleng sesawangan wong gawe prau.
Bu Muh ngajak kliling ngontrol wong kerja gawe kapal, nanging ora suwe dheweke pamit ninggal aku mbuh ditinggal nyang endi. Aku kari dhewe ndeleng wong gawe prau, ana nge-dhok kasebut. Ing kene aku wiwit krasa ana kahanan,nyleneh, lan nyalawadi. Aku weruh karyawan tukang kayu kang padha gawe prau, katon seragam pakeyane putih-putih kabeb. Sing ketara nyleneh, wong-wonge kang padha kerja katon pucet-pucet kabeh raine. Lan anehe, kerjane kok mung padha meneng-menengan wae. Tegese antarane tukang siji klawan tukang liyane. ora ana sing caturan utawa gegojegan. Jroning ati, aku nembe yakin yen keblasuk ing alam kajiman sawise ana kedadeyan iki.
"Lho apa kuwi? Jabang bayiiiik.....", ana sesawangan nggegirisi. Aku kaget. Lagi asyik ngematke wong gawe kapal. Ujug-ujug bangsane palu, pendel, pethik lan graji sing dianggo mergawe lha kok mak trilap malih dadi balung-balung manungsa. Kayadene palu malih dadi balung sikil, pethik malih dadi balung tangan, pendel malih dadi bageyan gigir/rangkane manungsa. Aku dadi wedi banget nyipati keda deyan kasebut. Jantungku nitir, githok krasa kandel lan mrekitik wulu kalongku. Awakku dadi wel-welan. Terus mak lappp, ilang kaya disihir.
Bubar kuwi let sedhela wong-wonge kang mau padha nukang, sing genti malih dadi tengkorak/jrangkong urip. Katon lucu, padha pethakilan kerja neng prau. Anehe piranti palu, pethik, pendel, sarta graji kang dianggo kerja malih maneh wujud wesi kaya asline. Dadi yen mau aku weruh wong keila nganggo balung manungsa, saikine ana "Jrangkong urip" padha mclu, mendel, methik Ian nggraji gawe prau, jan biiih medeni banget.
Durung mari kagetku, sepisan maneh anane kedacleyan aeng kang gawe ciyuting atiku. Prau sing katon wis meh rampung digarap dening dhemit kasebut, clumadakan mak jeriggeleg malih dadi kewan "baya" gedhe. Ilate melet nganti sak tampah ambane. Terus lap, baya iku awake wis dadi kaya geni murup ngalat-alat. Nganti ngowoh aku nyawang wewujudan medeni kasebut. Atiku kekes, kulit dakJiwit wis ora krasa blass.
Enteking lelakon, baya apengawak geni mau Iha kok marani aku arep nguntal. Cangkeme mangap saamba-ambane kaya lawange guwa, jembar banget. Erame bareng daktamatake prenah ing telak baya iku, ana papan saemper kaca amba banget. Ban jur semorot persis kaya yen tivi arep mainake, terus trilap katon muncul ana tulisane Arab, sing unine "Laa yamuutu wa Laa yahya". Let sedhela banjur trilap ganti maneh karo tulisan kang muni "Illa biidznillah", kaya lagi ndeleng ekstra. film bioskup arep main kae.
Bubar kuwi Ujug-ujug pindha thathit, bayane maju arep nyaplok aku. Saking gilane aku riggembor sakayange, terus mak pet aku semaput lah purwaduksina.
Ing dina kaping 15-e aku nglakoni mati suri, nalika dioyak-oyak "Baya Geni" murup ngalad-alad nganti semaput, kaya ana sawenehe pawongan kang aweh tetulung marang aku. Prenahe aku lagi mapan turu ing tempat tidhur. Ning nembe arep makless, krasa kaya ana wong gugah-gugah.
Ing ngarepku wis ana Pak Kyai Mukhlasin, katon isih umak-umik ndonga sarwi ngasta tasbeh. Dheweke kang sasuwene iki, wis kasdu kalir bantuwan nyambung umurku.
"Akhamdulillah saiki kowe wis slamet, Nak Sur", kandhane wong iku karo mesem ngulati aku. Aku mung bisa manthuk. Sebab ora bisa omong, swaraku ilang kaya wong bisu. Ora krasa. luh saka mripatku rigel, kanggo, asung panuwunku marang Allah SWI'. Aku saiki wis uwal saka bebaya, luput dening pambegale bangsa lelembut, yaiku dhemit gedibale "Dewi Lanjar", peri sing manjilma kadidene Bu Muh bendaraku wadon kang ngaJak plesir nyang alam kajiman.
Alhamdulillah, saiki aku isih bisa kumpul bareng kulawarga anak-bojo. Sawise 15 dina suwene kataman musibah mati suri, dhek taun 1998 kepungkur. Kesasar mlebu kratone peri Dewi Lanjar, dhemit sing nguwasani Pesisir segara Laut-Jawa ing tlatah Batang-Pekalongan. Anehe senaJan ing donya kene aku lara nganti 15 dina, ing alam kana rasane 1ha kok mung sedina. Pangrasaku ing kana kaya kerja sedina esuk mangkat lan bali wayah sore.
Malah ana kalane sok omongan "sawaran", tegese ceblang-ceblung omongan nganyelake. Aku sing padatan ora seneng guyon, ndilalah nrambul melu gojeg nganti kliwat wates.
Bubar kuwi let sedhela wong-wonge kang mau padha nukang, sing genti malih dadi tengkorak/jrangkong urip. Katon lucu, padha pethakilan kerja neng prau. Anehe piranti palu, pethik, pendel, sarta graji kang dianggo kerja malih maneh wujud wesi kaya asline. Dadi yen mau aku weruh wong keila nganggo balung manungsa, saikine ana "Jrangkong urip" padha mclu, mendel, methik Ian nggraji gawe prau, jan biiih medeni banget.
Durung mari kagetku, sepisan maneh anane kedacleyan aeng kang gawe ciyuting atiku. Prau sing katon wis meh rampung digarap dening dhemit kasebut, clumadakan mak jeriggeleg malih dadi kewan "baya" gedhe. Ilate melet nganti sak tampah ambane. Terus lap, baya iku awake wis dadi kaya geni murup ngalat-alat. Nganti ngowoh aku nyawang wewujudan medeni kasebut. Atiku kekes, kulit dakJiwit wis ora krasa blass.
Enteking lelakon, baya apengawak geni mau Iha kok marani aku arep nguntal. Cangkeme mangap saamba-ambane kaya lawange guwa, jembar banget. Erame bareng daktamatake prenah ing telak baya iku, ana papan saemper kaca amba banget. Ban jur semorot persis kaya yen tivi arep mainake, terus trilap katon muncul ana tulisane Arab, sing unine "Laa yamuutu wa Laa yahya". Let sedhela banjur trilap ganti maneh karo tulisan kang muni "Illa biidznillah", kaya lagi ndeleng ekstra. film bioskup arep main kae.
Bubar kuwi Ujug-ujug pindha thathit, bayane maju arep nyaplok aku. Saking gilane aku riggembor sakayange, terus mak pet aku semaput lah purwaduksina.
"Hehhh, Sur, jare kowe mung precaya karo, Gusti Allah wae. Tangi dhisik iki wis wancine sholat Asar". Mak gragap aku kaget. Embuh sapa wonge sing wis nggugah, aku ora ngerti. Aku nglilir prenahe wis jam 4 sore, terus tata-tata arep mulih. "As' taghfirullahaladzimmm . . ." kaya padatan ndilalah tutukku entheng banget maca istighfar. Bareng mripatku melek mak byarr . . . jebul awakku isih rigathang-athang ana dhipan, dirubung wong akeh.
Ing ngarepku wis ana Pak Kyai Mukhlasin, katon isih umak-umik ndonga sarwi ngasta tasbeh. Dheweke kang sasuwene iki, wis kasdu kalir bantuwan nyambung umurku.
Pas wayah tengange, wayahe tukang kayu padha lautan, klebu aku jenengku disamarke wae (Surono). Bubar madhang aku sakanca padha jagongan. Ana sing, sedhal-sedhul rokokan tingwe, lan ana kang turon ing bale sinambi gegojegan. Kancaku sarowang pancen padha seneng guyon, yen wis ajeg dadi regeng banget. Malah ana kalane sok omongan "sawaran", tegese ceblang-ceblung omongan nganyelake. Aku sing padatan ora seneng guyon, ndilalah nrambul melu gojeg nganti kliwat wates.
"Heee... Sur. Kowe kuwi menawa kepengin slamet, yen kerja ana kene ki sing bener. Aja clometan ngayawara, aja sembranan. Mengko mundhak ketaman bilahi", ndadak guyonku kandheg. Pakdhe Ramli rowangku sepuh kang wis akeh uyah-aseme, ngelingake. Aku ora nglegewa.
"Allaaaah, tenane? Aku ora jirih kok. Pokoke kabeh-kabeh dakpasrahake Gusti Allah. Yen kerjaku bener insya-Allah slamet, ora bakal ana apa-apa" semaurku. entheng.
Aku kang nate antuk wejangan Pak Kyai, ora maelu karo bab anane crita takhayul kasebut. Kandhane Dhe Ramli mau ora dakgape. Ning pancen ana dongeng takhayul, menawa sing dianggo lokasi Dhok-prau ing panggonan kerjaku kuwi, ujare wong ing desa kono kahanane "angker" bin wingit. Papane cedhak kah gedhe hawane singup, lan tintrim. Satleraman kaya ana rasa aneh. Aku dadi dhag,dhigdhug.
Kaya padatan, wand lautan aku ngringkesi alat-alat arep bali. Wayah jam 5 sore aku wis tekan ngomah. Sawise ngaso sawatara aku. adus byar byur, rasane penak lan seger. Rampung sholat Asar, aku nembe mangan sore. Bubar mangan aku leren sedhela, mapan turon karo ngenteni wayah sholat Maghrib.
Ya ing nalika turon karo nyambi nunggu wand sholat Maghrib iki, aku mrangguli pengalaman aneh. Nganti gawe gegere kabeh kulawarga, lan anak bojoku ing ngomah. Aku ngalami mati suri. Ing wektu kuwi akau semaput ora sadhar, nganti tekan 15 dina. Jrone wektu setengah wulan mau, aku. ngalami koma mung ngathang-athang wae ana ngamben. Keteg nadhiku isih ana, nanging wis ora sadhar. Aku dadi layatan tangga sakiwa tengen omah.
Eloke jrone mati suri iku, prenahe kaya biasa aku lagi kerja ing dhok kapal duweke juraganku aran Pak Muh. Udakara jam 11.00 awan juraganku. wadon Bu Muh, ngundang. Aku diaJak menyang dhok prau hyan, nyambangi kahanane wong kang padha kerl a gawe prau. "Ayo, dakajak niliki dhok prau sisih kana. Mengko, piye perkembangane mungguh pamawasmu", pangajake Bu Muh karo, sajak kesusu.
Aku gumun. Ora kaya biyasane Bu Muh kuwi melu ngaru biru, babagan thek kliwere wong gawe kapal. Lha kok saiki ngajak mirsani ing dhok prau. "Aja-aja wong wadon iki bangsane peri, kang memba dadi Bu Muh". ing kene aku dadi sujana. Ning kanggo sauntara rasa sujanaku isih daksumenekake, sabanjure aku ngetut wuri bendaraku, ndeleng sesawangan wong gawe prau.
Bu Muh ngajak kliling ngontrol wong kerja gawe kapal, nanging ora suwe dheweke pamit ninggal aku mbuh ditinggal nyang endi. Aku kari dhewe ndeleng wong gawe prau, ana nge-dhok kasebut. Ing kene aku wiwit krasa ana kahanan,nyleneh, lan nyalawadi. Aku weruh karyawan tukang kayu kang padha gawe prau, katon seragam pakeyane putih-putih kabeb. Sing ketara nyleneh, wong-wonge kang padha kerja katon pucet-pucet kabeh raine. Lan anehe, kerjane kok mung padha meneng-menengan wae. Tegese antarane tukang siji klawan tukang liyane. ora ana sing caturan utawa gegojegan. Jroning ati, aku nembe yakin yen keblasuk ing alam kajiman sawise ana kedadeyan iki.
"Lho apa kuwi? Jabang bayiiiik.....", ana sesawangan nggegirisi. Aku kaget. Lagi asyik ngematke wong gawe kapal. Ujug-ujug bangsane palu, pendel, pethik lan graji sing dianggo mergawe lha kok mak trilap malih dadi balung-balung manungsa. Kayadene palu malih dadi balung sikil, pethik malih dadi balung tangan, pendel malih dadi bageyan gigir/rangkane manungsa. Aku dadi wedi banget nyipati keda deyan kasebut. Jantungku nitir, githok krasa kandel lan mrekitik wulu kalongku. Awakku dadi wel-welan. Terus mak lappp, ilang kaya disihir.
Bubar kuwi let sedhela wong-wonge kang mau padha nukang, sing genti malih dadi tengkorak/jrangkong urip. Katon lucu, padha pethakilan kerja neng prau. Anehe piranti palu, pethik, pendel, sarta graji kang dianggo kerja malih maneh wujud wesi kaya asline. Dadi yen mau aku weruh wong keila nganggo balung manungsa, saikine ana "Jrangkong urip" padha mclu, mendel, methik Ian nggraji gawe prau, jan biiih medeni banget.
Durung mari kagetku, sepisan maneh anane kedacleyan aeng kang gawe ciyuting atiku. Prau sing katon wis meh rampung digarap dening dhemit kasebut, clumadakan mak jeriggeleg malih dadi kewan "baya" gedhe. Ilate melet nganti sak tampah ambane. Terus lap, baya iku awake wis dadi kaya geni murup ngalat-alat. Nganti ngowoh aku nyawang wewujudan medeni kasebut. Atiku kekes, kulit dakJiwit wis ora krasa blass.
Enteking lelakon, baya apengawak geni mau Iha kok marani aku arep nguntal. Cangkeme mangap saamba-ambane kaya lawange guwa, jembar banget. Erame bareng daktamatake prenah ing telak baya iku, ana papan saemper kaca amba banget. Ban jur semorot persis kaya yen tivi arep mainake, terus trilap katon muncul ana tulisane Arab, sing unine "Laa yamuutu wa Laa yahya". Let sedhela banjur trilap ganti maneh karo tulisan kang muni "Illa biidznillah", kaya lagi ndeleng ekstra. film bioskup arep main kae.
Bubar kuwi Ujug-ujug pindha thathit, bayane maju arep nyaplok aku. Saking gilane aku riggembor sakayange, terus mak pet aku semaput lah purwaduksina.
Ing dina kaping 15-e aku nglakoni mati suri, nalika dioyak-oyak "Baya Geni" murup ngalad-alad nganti semaput, kaya ana sawenehe pawongan kang aweh tetulung marang aku. Prenahe aku lagi mapan turu ing tempat tidhur. Ning nembe arep makless, krasa kaya ana wong gugah-gugah.
Ing ngarepku wis ana Pak Kyai Mukhlasin, katon isih umak-umik ndonga sarwi ngasta tasbeh. Dheweke kang sasuwene iki, wis kasdu kalir bantuwan nyambung umurku.
"Akhamdulillah saiki kowe wis slamet, Nak Sur", kandhane wong iku karo mesem ngulati aku. Aku mung bisa manthuk. Sebab ora bisa omong, swaraku ilang kaya wong bisu. Ora krasa. luh saka mripatku rigel, kanggo, asung panuwunku marang Allah SWI'. Aku saiki wis uwal saka bebaya, luput dening pambegale bangsa lelembut, yaiku dhemit gedibale "Dewi Lanjar", peri sing manjilma kadidene Bu Muh bendaraku wadon kang ngaJak plesir nyang alam kajiman.
Alhamdulillah, saiki aku isih bisa kumpul bareng kulawarga anak-bojo. Sawise 15 dina suwene kataman musibah mati suri, dhek taun 1998 kepungkur. Kesasar mlebu kratone peri Dewi Lanjar, dhemit sing nguwasani Pesisir segara Laut-Jawa ing tlatah Batang-Pekalongan. Anehe senaJan ing donya kene aku lara nganti 15 dina, ing alam kana rasane 1ha kok mung sedina. Pangrasaku ing kana kaya kerja sedina esuk mangkat lan bali wayah sore.
Malah ana kalane sok omongan "sawaran", tegese ceblang-ceblung omongan nganyelake. Aku sing padatan ora seneng guyon, ndilalah nrambul melu gojeg nganti kliwat wates.
Bubar kuwi let sedhela wong-wonge kang mau padha nukang, sing genti malih dadi tengkorak/jrangkong urip. Katon lucu, padha pethakilan kerja neng prau. Anehe piranti palu, pethik, pendel, sarta graji kang dianggo kerja malih maneh wujud wesi kaya asline. Dadi yen mau aku weruh wong keila nganggo balung manungsa, saikine ana "Jrangkong urip" padha mclu, mendel, methik Ian nggraji gawe prau, jan biiih medeni banget.
Durung mari kagetku, sepisan maneh anane kedacleyan aeng kang gawe ciyuting atiku. Prau sing katon wis meh rampung digarap dening dhemit kasebut, clumadakan mak jeriggeleg malih dadi kewan "baya" gedhe. Ilate melet nganti sak tampah ambane. Terus lap, baya iku awake wis dadi kaya geni murup ngalat-alat. Nganti ngowoh aku nyawang wewujudan medeni kasebut. Atiku kekes, kulit dakJiwit wis ora krasa blass.
Enteking lelakon, baya apengawak geni mau Iha kok marani aku arep nguntal. Cangkeme mangap saamba-ambane kaya lawange guwa, jembar banget. Erame bareng daktamatake prenah ing telak baya iku, ana papan saemper kaca amba banget. Ban jur semorot persis kaya yen tivi arep mainake, terus trilap katon muncul ana tulisane Arab, sing unine "Laa yamuutu wa Laa yahya". Let sedhela banjur trilap ganti maneh karo tulisan kang muni "Illa biidznillah", kaya lagi ndeleng ekstra. film bioskup arep main kae.
Bubar kuwi Ujug-ujug pindha thathit, bayane maju arep nyaplok aku. Saking gilane aku riggembor sakayange, terus mak pet aku semaput lah purwaduksina.
"Hehhh, Sur, jare kowe mung precaya karo, Gusti Allah wae. Tangi dhisik iki wis wancine sholat Asar". Mak gragap aku kaget. Embuh sapa wonge sing wis nggugah, aku ora ngerti. Aku nglilir prenahe wis jam 4 sore, terus tata-tata arep mulih. "As' taghfirullahaladzimmm . . ." kaya padatan ndilalah tutukku entheng banget maca istighfar. Bareng mripatku melek mak byarr . . . jebul awakku isih rigathang-athang ana dhipan, dirubung wong akeh.
Ing ngarepku wis ana Pak Kyai Mukhlasin, katon isih umak-umik ndonga sarwi ngasta tasbeh. Dheweke kang sasuwene iki, wis kasdu kalir bantuwan nyambung umurku.
Langganan:
Postingan (Atom)