MALING KENTIRI

Salah sawijine carita kang kawentar kang ana ing Blora yaiku carita Maling Kentiri. Maling Kentiri iku maling kang senengane ngrewangi wong sing mlarat utawa ora duwe. Maling Kentiri iku uga kasebat Maling Aguna yaiku maling kang sekti mandraguna.

Caritane Maling Kentiri yaiku, kacarita ana anak lanang jenenge Kentiri, putrane Kyai Ageng Pancuran gandrung marang Dewi Sirep, putrane Mbok Randha Sugati saka desa Sapetik, Sulang, Rembang. Amarga iku Kyai Ageng Pancuran njaluk tulung marang sedulure, Jarunan, supaya nglamar Dewi Sirep kanggo Kentiri. Kang gandrung marang Dewi Sirep ora mung Kentiri ananging uga Jaka Selakan, putrane Kyai Ngusman saka Balun, Cepu, Blora. Jaka Selakan uga nglamar Dewi Sirep. Anggone Kentiri nglamar luwih dhisik tinimbang Jaka Selakan ananging sing ditampa Mbok Randha Sugati iku lamarane Jaka Selakan. Ngerti kaya mengkono Kentiri dadi ngamuk karo Jaka Selakan.

Ing sawijine dina, Kentiri nyegat Jaka Selakan ing kali Modang kang ana ing sisih wetane Cepu. Kekarone terus padha padu. Jaka Selakan kalah terus dipateni Kentiri. Panggonanae Jaka Selakan pejah terus kasebat kalimati. Sawise Jaka selakan kalah, Kentiri terus mara menyang omahe Mbok Randha Sugati supaya Dewi Sirep gelem nampa lamarane maneh. Dewi Sirep gelem didadekake bojo Kentiri yen dheweke nyagohi apa-apa wae sing dikarepake Dewi Sirep. Tanpa dipikir maneh Kentiri terus nyagohi panjaluke Dewi Sirep, yaiku adus ana ing Sendhangkara ing Tuban, duwe Bendhe Becak, Bendhe Singabarong lan Bendhe Kencana.

Barang kang dadi panjaluke Dewi Sirep iku sejatine ana kang nduweni. Kayata Bendhe Becak iku kang nduweni Mbok Randha Suli, Tuban. Mbok Randha Suli iku tani kang sregep, dheweke duwe anak lanang siji jenenge Jaka Becak. Ngerteni yen Mbok Randha duwe Bendhe Becak, Kentiri terus lunga menyang omahe Mbok Randha nyilih Bendhe Becak. Mbok Randha kandha yen dheweke ora duwe sing dikarepake Kentiri, sing diduweni mung anak lanang siji jenenge Jaka Becak. Kentiri ora pracaya, Kentiri terus padu karo Jaka Becak. Jaka Becak kalah terus pejah, ora let suwe Jaka Becak malih wujudipun dadi Bendhe Becak.

Barang liyane Bendhe Becak yaiku Bendhe Singabarong lan Bendhe Kencana, duweke Mbok Hira lan Bupati Semarang, Ranggayuda. Kang paling angel diduweni Kentiri yaiku Bendhe Kencana. Kentiri ngerti yen Bupati Semarang duwe Bendhe kuwi mula Kentiri terus lunga menyang Semarang nyolong Bendhe Kencana. Dina iku apese Kentiri, sadurunge bisa njupuk Bendhe Kencana dheweke diweruhi wong liya. Kentiri mlayu lan dioyak-oyak karo punggawa Bupati Semarang. Anggone Kentiri mlayu rada adoh, dheweke terus ndelik ana ing kutha Blora. Sawise kedadeyan iku Kentiri terus kasebat Maling Kentiri amarga tumindake ing sabendinaneing kutha Blora mung nyolong wae. Kentiri iku maling, ananging anggone maling iku kanggo wong desa. Maling Kentiri iku satriya kanggone wong desa amarga apa-apa kang kasil saka maling diwenehake marang wong sing ora duwe utawa kekirangan.

Rikala Kentiri dioyak nganti tekan Blora, dheweke akeh nglairake jeneng-jeneng desa kang ana ing Blora, yaiku wose panggonan sing tau ditekani karo Maling Kentiri. Tuladhane jenenge desa Jepon, yaiku kacarita kaya mangkene: Kentiri nerusake lakune karo andum pangan. Amarga berase wis entek lan kari cumpon (pas-pasan) Kentiri terus kandha “Mbesuk yen ana rejane jaman tak jenakna karan Desa Jepon amarga berase arep dakdum wis kari sithik, tegese wis cumpon.” Tuladha liyane yaiku jenenge desa Dhungkluwih, yaiku kacarita kaya mangkene: Kentiri nerusake lakune maneh terus leren ana ing pinggir kali, leren ngliwet, isih meksa weruh wong. Kentiri terus kandha “Pinggir kali iki ana kedhunge lan ana wite kluwih, besuk yen ana rejane jaman tak jenakna desa Dhungkluwih. Ukara mbesuk yen ana rejane jaman asring dienggo wong kanggo nglairake jeneng-jeneng panggonan utawa desa.      

Sawise Kentiri jeleh anggone nyolong, dheweke terus tobat lan lunga maguru marang Sunan Ngerang ing Semarang. Dheweke janji yen ora bakal maling maneh lan bakal nglakokake tumindak kang apik lan sregep anggone ngibadah. Maling Kentiri miturut kapercayan wong desa, Maling iku isa mlebu menyang omahe wong liwat cahya lampu kang metu saka bolongan ngomah kang digawe saka kayu utawa pring.

MLANGI

 Zaman dhisik ing dhesa Pejambon, akeh banget padunung sing asale saka negeri Cina. Rata-rata padunung asli saka Pejambonne dhewe malah padha nyambut gawe dadi kacunge wong-wong Cina kanggo nguripi  kaluwargane.

Sanajan wong Cina kuwi sugih-sugih, nanging yen soal bandha pelite ora umum. Kacung-kacunge wae mung dikei upah sing cukup kanggo mangan tok. Kahanan kaya ngene dadiake padunung-padunung asli Pejambon uripe ora mulya lan sarwa kurang. Nanging Padunung asli saka Pejambon kuwi uripe guyup, rukun lan seneng tulung-tinulung, bedha karo wong-wong Cina sing senenge urip dhewe-dhewe ora mikirake kahanane wong liya.

Dhesa Pejambon zaman semana kondhang banget, amarga akeh dipanggoni karo wong Cina sing sugih-sugih. Marga kuwi, ning Pejambon kerep banget ditekani karo wong ngemis sing asale saka ngendhi wae.

Ing salah sawijining dina, ana wong ngemis teka ning Pejambon, nanging wong ngemis sing siji iki beda karo wong ngemis liyane. Wong kuwi tuwa, kuru, rambute dhawa putih, dhuweni jenggot lan gawa teken. Panganggone sarwa putih lan suwek-suwek.

Tekane wong ngemis kuwi ora disenengi deneng padunung Pejambon, apa maneh karo wong-wong Cina. Ora diwenehi dhuwit utawa panganan, nanging pengemis kuwi malah dielek-elek dening padununge Pejambon. Sanajan enthok kelakuan kaya ngono, wong ngemis kuwi tetep mlaku ngubengi omah-omah ing Pejambon kanggo golek dhuwit, nanging upayane kuwi ora ana kasile babar blas. Wes setengah dhina wong ngemis kuwi ngubengi dhesa, nanging ora ana siji-sijiya wong sing ngekei sedekah.

Ana ing tengah dalan, wong ngemis ketemu karo salah sijining padunung asli saka dhesa Pejambon sing jenenge Jafar. Jafar kuwi wong sing ora dhuwe apa-apa, nanging amal ibadahe kuat banget lan seneng nulung wong liya. Sanajan uripe Jafar sarwa kurang, nanging weruh wong ngemis kuwi, Jafar Jafar banjur ngrogoh sak kanggo jupuk dhuwit. Banjur dhuwit ewon lembaran kuwi diwenehake marang wong ngemis.

Sakwise dhuwite diwenehake, banjur Jafar lunga. Iseh telung jangkah, wong ngemis mau ngundang jenenge dheweke. Jafar kaget banget amarga wong ngemis kuwi ngerti jenenge dheweke. Jafar takon asal-usule pengemis kuwi, nanging pitakone kuwi ora diwangsuli, pengemis kuwi malahan menehi pituduh marang Jafar. Pituduh kuwi isine yaiku yen telung dhina maneh ing dhesa Pejambon iki bakalan arep ana udan gedhe banget sing bisa ngakibatke banjir bandhang. Jafar uga diwenehi saran, yen mengko pas ana banjir dheweke dikon numpak lesung mlaku ing arah kidhul kanggo nyelametake awake. Ora mung kuwi, Jafar uga diwenehi ali-ali dening wong ngemis mau, Gunane ali-ali kuwi yaiku kanggo ngadhepi bebayan sing bakal diadhepi sesok yen pas kadadean banjir. Nanging pesene wong ngemis mau yaiku ali-ali kuwi yen arep ning kakus dikon nyopot. Durung nganthi Jafar nyauri, wong ngemis kuwi teka-teka ilang mboh neng endhi.

Ngerti dhesane arep kena musibah, jafar ngumumake marang marang wong kampung ngengingi bab banjir mau. Nanging ora ana wong siji-siji ya sing percaya karo omongane Jafar. Apa maneh Pejambon kuwi panggonane ing gunung, dadi ora mlebu akal yen Pejambon bakal kena banjir.

Rong dhina sabanjure teka. Kadadean banjir kuwi uga teka. Awit isuk udhan gedhe banget dibarengi karo suwara geledhek kang nyamber-nyamber. Akeh omah-omh lan wit-witan padha ambruk kena angin sing gedhe tenan. Wong-wong sing padha ora percaya karo omongane Jafar padha bingung golek pitulung, nanging merga banjire dhuwur tenan, wong-wong mau padha ora bisa nyelametake awake. Siji-sijine wong sing slamet yaiku Jafar. Ana ing tengah-tengahing banjir, Jafar numpaki lesung mlaku ing arah kidhul. Nanging lesunge teka-teka ditabrak karo baya putih. Krasa nyawane keancem, Jafar banjur gelut karo baya putih kuwi. Pas baya kuwi gentian arep nyerang, Jafar kelingan karo omongane wong ngemis dhisik ngengingi ali-ali. Ora kesuwen banjur ali-aline ditokake lan diadhepake marang baya kuwi. Saka ali-ali kuwi ngetokake cahya. Baya mau banjur ilang. Gandheng lesunge wes dirusak marang baya, Jafar banjur nglangi sakuate tenagane tumuju daratan sing ora patia adoh. Akhire Jafar tekan daratan kanthi selamet.

Ning daratan kono, jebul ora ana padununge. Suwe netep ning kono dhewean, akhire Jafar nikah karo wong jaba daerah. Nanging sanajan wes duwe anak barang Jafar lan kaluwargane tetep netep ning kampung kono. Gandheng kampung kuwi urong ana jenenge, mangka karo Jafar kampung kuwi dijenengake kampung “Mlangi”. Dijenegake Mlangi karo Jafar marga dhisik tumujune Jafar tekan kono kanthi cara nglangi kanggo nyelametake awake. Saiki Mlangi wes dadi kampung sing wes kebak padununge. Malahan saiki ing Mlangi ana kuburan sing jenenge kuburan larangan sing ora enthok dikunjungi karo wong-wong. Konon jarene kuburan kuwi yaiku kuburane Jafar.

RADEN MAONENG

            Manut critane rakyat pasarean kang misuwur. Pasarean iku dipercaya dening masyarakat kana minangka papan kramat. Pasarean kuwi yaiku pasareane Raden Maoneng. Saiki legenda pasarean Raden Maoneng kerep dipentasake ing kesenian kethoprak utawane pagelaran wayang golek.kana, dhek biyen kabupaten pemalang diparentah dening Kanjeng Adipati Raden Tumenggung Soeryonegoro. Raden Adipati nduwe patih kang asmane Patih Jongsari. Patih Jongsari kesengsem marang putrane adipati kang nduweni praupan ayu. Nanging sang patih ora wani ngandarake yen dheweke tresna marang Sang putri.

            Ing sawijining dina, ana Sang Pangeran kang asmane Raden Maoneng teka ing kabupaten Pemalang. Raden Maoneng kuwi putrane Adipati Madiun. Raden Maoneng diutus ramane supaya munggah kaji. Manut pangandikane ramane, Raden Maoneng didhawuhi supaya liwat ing pelabuhan pemalang sakdurunge nyebrang maring tanah suci. Sang Pangeran ditrima dening Adipati merga solah bawahe katon sopan. Amarga Raden Maoneng gagah tur ngganteng, Sang Putri tresna marang awake. Ora dinyana, jebule Raden Maoneng uga duwe rasa tresna marang Sang Putri.

            Ora let suwe, adipati uga ngerti kahanan antarane putrine karo Raden Maoneng. Banjur adipati aweh pangastuti marang wong loro mau. Pungkasane Raden maoneng dipek mantu dening adipati.

            Sawijining dina Raden maoneng matur ngenani tujuan utamane biyen yaiku munggah kaji. Amarga niyate Raden Maoneng niyat kang suci mangka  Adipati lan putrine oara kabotan yen ditinggal lunga. Malahan nyiapake kabeh samubarang sing dibutuhake dening Raden Maoneng.

            Patih Jongsari lan para sentana pemalang diutus ngeterke raden Maoneng tekan bandar ing pinggir kadipaten Pemalang.

            Jebul patih isih duwe dendam amarga Raden Maoneng bisa njupuk atine putrine adipati sing ditresnani awake. Patih nduweni niyat mateni Raden Maoneng.  Semana uga Raden Maoneng iya mbalik nyerang. Nanging amarga Patih Jongsari direwangi karo prajurite, Akhire Raden Maoneng kalah lan mati. Mayite diselehake ing ngisor wit tanjung lan ditutupi gegodhongan. Getihe sing metu mambune wangi. Saiki papan panggonan mau diarani desa Tanjungsari. Tanjung tegese wit tanjung, dene sari tegese getih.

            Adipati nduwe rasa ora kepenak sakwise ditinggal Raden Maoneng. Apa maneh, entuk laporan menawa Patih Jongsari wis wani ngrayu putrine. Putri adipati njaluk marang bapake supaya nusul Raden Maoneng. Bajur Adipati pemalang lunga saperlu arep nglakoni tapa lan nggrogo sukma. Sukmane adipati nggoleki Raden Maoneng. Kelawan kesaktiane, pungkasane sukmane Raden maoneng bisa ketemu. Sukmane Raden Maoneng nyritakake kabeh prastawa kang dilakoni saksuwene lunga saka omah. Klawan panjaluke adipati, sukmane Raden maoneng nyawiji ing ragane saengga dheweke urip maneh.

            Raden maoneng lan adipati mulih menyang kadipaten Pemalang. Sakwise Raden maoneng mulih, kabeh kejahatan sing dilakoni dening patih Jongsari kasingkap. Banjur adipati ngutus marang prajurit-prajurit supaya nyekel patih Jongsari. Patih Jongsari mlayu nyang arah kidul. Nanging prajurit wis nyebar ing kabeh penjuru. Pungkasane patih Jongsari dikepung karo prajurit utusane Adipati Pemalang. Saiki desa papan dicekele Patih Jongsari diarani desa kepungan( ora adoh saka dukuh Mangoneng).

            Patih Jongsari dihukum dening sang adipati merga sangkin gedhene kejahatan sing dilakoni. Sakwise prastawa mau, Raden Maoneng lan putrine adipati urip seneng, mulya lan raharja saklawase urip. Suk mbene Raden Maoneng bisa nganteni Adipati Soeryonegara marentah kadipaten Pemalang.

RATU KALINYAMAT

Habib Ahmad kang lair ing kota Hajren, Yaman taun 1255 H utawa taun 1836 M, iku sowan ing Indonesia yaiku ing kota Pekalongan. Dheweke nyawang kahanan kota Pekalongan kang isih mbutuhake dukungan Syari’at Islam, akhire dheweke netep manggon ing Pekalongan.

Habib Ahmad ing Pekalongan nindakake tugas dadi imam masjid Wakaf kang ana ing Jalan Surabaya Pekalongan. Saka ketekunan lan kepemimpinan Habib Ahmad, masjid iku dadi rame lan akeh jama’ahe, sahingga dheweke ngrenovasi masjid iku kanthi nyukupi kebutuhan masyarakat Pekalongan. Istimewane Habib Ahmad yaiku apal Al Quran 30 juz kanthi lancar lan apik.

Habib Ahmad iyo ndirikake Madrasah Salafiyah kang ana ing sebelahe masjid Wakaf mau. Saking pesate majune Madrasah Salafiyah mau, akeh alumni kang dadi ulama lan tokoh masyarakat. Madrasah Salafiyah iku saiki dadi perintis sekolah-sekolah Islam kang berkembang apik ing Pekalongan.

Ing sawijining dina, Habib Ahmad ketemu wanita kang durung ngerti Ihwal Habib. Wanita iku ora nganggo jilbab, Habib Ahmad langsung mbenthak marang wanita iku “ Tutup sirahmu !“. Wanita iku nyawang Habib Ahmad karo bingung. Wanita iku dipenthung nganggo tongkate nganthi tatu. Habib Ahmad mung kepengin nindakake tugas agama lan tujuane supaya wanita iku nutup aurate. Nanging wanita iku nglaporake tindakane Habib Ahmad marang polisi. Polisine langsung ngongkon stafe supaya nekakake Habib Ahmad, nanging Habib Ahmad pra bisa teka. Polisi iku heran lan njaluk dituduhake Habib Ahmad saka kadohan.

Sawijining Habib Ahmad mlaku arep bali saka masjid Jami’ lan wis cedhak jarake saka polisi, polisi iku ngadheg ngalangi ing tengah ndhalan lan saben Habib nyedhaki polisi kuwi mundur memburi, akhire dilewati Habib Ahmad. Polisi iku langsung bali neng kantore lan crita karo stafe yen sejatine dheweke arep nangkep Habib nanging pas nyedhaki Habib, dheweke weruh singo loro ing sisih kanan kirine Habib Ahmad. Saka iku kang gawe dheweke wedhi lan meh wae mlayu. Polisi iku ngongkon wanita kuwi ngadu ing “Regent” kang kebeneran kenal karo Habib Ahmad cedhak. Sawise ngerti apa kang kedadean, dheweke ngundhang dhokter kanggo ngobati tatune wanita iku lan menehi sepuluh Golden saka sak’e dheweke lan ditrima wanita iku kanthi atine bungah.

Tindakane Habib Ahmad sok-sok nganthi nganggo tangan. Sanajan koyo kuwi, masyarakat ora tau ngadohi lan sewalike malah trisno lan kagum karo niat apike. Tindakane Habib Ahmad dilakokake kanthi ikhlas tanpa pamrih karo nindakake perintah Allah.

Masyarakat Pekalongan ngerti lan kenal Habib Ahmad iku wong kang Zahid ( ora seneng marang tindakan kemewahan duniawi ). Sering nolak hadiah kang ora jelas sapa kang menehi hadiah iku.

Habib Ahmad mbuka pengajian umum ing masjid, sakliyane mimpin sholat jama’ah lima wektu, nindakake wirid lan dzikir, sholat-sholat sunah kang utama sholat sunah rowatib kang ngiringi sholat fardhu. Amalane dheweke yaiku maca siji juz Al Quran ing njero sholat tahajud ing tengah wengi lan siji juz dilakokake pas wektu sholat sunah dhuha, nindakake puasa sunah kang dianjurake agama

Ketekunan Habib Ahmad ing nindakake ibadah, keikhlasan lan kasih sayange karo wong akeh kang lemah sarta ketegasane ing nglakokake Amar Ma’ruf Nahi Munkar kang gawe Habib dadi idola masyarakat Pekalongan lan nyebar ing tengah wong akeh riwayat-riwayat kedadean luar biasa ( khowariqul Adah ) kang dikenal “ Karamah “.

Nyritakake karamah-karamah kuwi ing njero catetan iku gawe riwayat urip kang dirancang singkat iki. Riwayat iku dadi cerita rakyat kang akeh dituturake lisan saka wong akeh. Sebabe ing catetan iku ora perlu dituturake maneh. Cukup neng kene wae dituturake peristiwa-peristiwa luar biasa iku.

Habib Ahmad dikenal “ Habib Keramat “ ing tengah masyarakat Pekalongan. Kang akhir hayate Habib Ahmad ngalami patah tulang neng pangkal pupune, akibate saka tibo. Bab iku nyebabake dheweke dadi ora bisa mlaku. Awit kuwi Habib Ahmad ora nglakokake kegiatan ing njobo nanging ngalihake kegiatane ing omahe kaya sholat jama’ah lan pengajian. Penderitaane kuwi nganthi wafate ing malem ahad, 24 Rajab 1347 H utawa taun 1928 ing umur 92 taun. Dheweke dimakamke ing Pekuburan Sapuro Kotamadya Pekalongan.  Nanging peringatan Haul ( ulang taun ) wafate saben tanggal 14 Sya’ban kang ditekani ewunan umat Islam, nganthi Habib-Habib liyane, para ulama lan pejabat pemerintah. Nganthi akeh kang padha teka saka luar negeri kaya saka Singapura, Malaysia, lan Timur Tengah. Amarga keagungane lan kesolihane, saben dina makame Habib Ahmad dikunjungi para peziarah saka luar kota Pekalongan.

Jenazah Habib Ahmad disholatake ing masjid Jami’ Pekalongan lan ditekani umat Islam nganthi madeti kota Pekalongan. Meh kabeh penduduk kota Pekalongan uga luar kota nguntabkake jenazahe Habib Ahmad ing panggonan terakhir. Durung tau ing kota Pekalongan ana pengantar jenazah kaya wafate Habib Ahmad iki.

Bisa dikandhakake yen dina kuwi yaiku dina jumat kelabu kanggo umat Islam Pekalongan khususe puluan ewu umat Islam tumplek-blek madeti masjid Jami’ Kauman Pekalongan, alun-alun, saka ndhalan masjid nganthi panggonan makam Sapuro sesak umat Islam kang pengin nguntabkake jenazah kang Mulia iku kanthi pasukan keamanan lalu lintas. Ing upacara pemakaman iku ditekani para ulama lan Habib saka kota, kaya Jakarta, Semarang, Surabaya, lan Bogor.

Makame Habib Ahmad nganthi saiki isih ana wujude lan mesthi ora tau sepi pengunjung. Sakliyane iku, ing njero tengah kampung Sapuro ana Mushola kang dipercaya warga Sapuro yen mushola iku peninggalane Habib Ahmad. Ing mushola iku rame dipercaya mitos, saben malem jumat kliwon kang akeh pengunjunge. Mushola iku rame amarga pengunjung padha wudhu lan sholat ing mushola kono. Sakliyane wudhu lan sholat uga padh adus ing tengah wengi amarga dipercaya banyu ing mushola iku bisa njangkepi kekarepan wong kang padha mampir ing mushola kono. Nanging iku gumanthung kepercayaane atine dhewe.

Kidung Langit

panyengkuyung
papadanging jagat
panyandraning angin
pawelehing ombak segara
padha ngidung sangkan-paraning dumadhi...

nyatuhu ing ngalaming lelembut
golek konco, kok ana sing rangabetki
njur anak putu arep di ajak ngendi!
lali karo seng kudune di bekteni,
apa ngabekti karo sing ngabekti?
nanging orang ngabekti karo sing kudu dibekteni.

kidung gumregah ing langit
padha gawe ramening jagat
gora gawe tentreme umat
kok rung padha gelem tobat

kidung mangku langit kang padang
biru sumringah di sawang
padang gawe gampang pakaryan
sawanganing kaya akeh kawelasan

oh, kidunging langit
gaweo becik
aja anggowo pangglegering ati

Mantra - Mantra Jawa

Sasmitaning Gaib

Sajroning sasi Sura 1937 Jawa

1. AJI PUDHAR JATI

Sun matek ajiku pudhar jati

Ndamar sasi ngabut ijo

Ngrerepi lumiyating kodrat

Manunggaluh pangesuh

Mijil saking manoning wulu salamba

Titis tatas trengginas

Manceping kuku

Bareng waluyaning jati

Jumedhul lan tumuju ing swarga gandhul kang ana ing.....

2. AJI RAJUT SAYUTA

Srigalih srigana balungkerti panjerwénda

Kun kusnun kamiraga limahela angkerut

Lobang sohanara manghikat tanang gaib

Gabu guré sénawa réyasa tumedhuh mariling

Bumi liyap-liyup tami timanintrim

Hong suwéru, hong suwéla, hong sengkang mercu buana

Carane : nganggo yuyu ditaleni pucuking janur, tancepke pinggiraning peceren. Maca mantrane ping 11, wektune bakda maghrib-isya. Hio dicekel madhep umah.

Gunane : nggo nyekel bangsaning alus kayata; tuyul, slemet, tongtongsot, buta abang.

Alate : yuyu, hio, janur 2.

3. AJI PAWUJUD (kyai pangudal jagad)

Lir-kilir kilur kumbang, kumbangé janur

Cah cilik turu kasur ibuné kondur

Le kondur wau dalu, dioyak gotsu

Gotsuné gotsu jénggot, sing duwé sarbot

Sarbot sarbot séta, lé turu ngliga.

Alate : kembang telon, minyak tala (lenga mambu)

4. AJI TUNGGAK SEMI

Hong Ywang kala dharma 3x

Hong Manik hingkang kara

Setiaji mring kartika yuwana dharma

Tembang tadhah sariraning bumi

Ngantariksa mring swara kandha

Hong salulabang

Hong swéha damang

Hong kasuring kasantikan

Carane : nglinang sukma, tangan saluku tunggal skil njejak bantala, nutup babahan hawa sanga, mantra diwaca 9x selama 21 dina. Pas weton.

5. AJI PANUNTUN

Sun matek ajiku panuntun

Ratu-ratuning gaib titahing dzat kang wekas

Mbithi pujangga netra hangeneng ngenering kartika

Dwi wasésa-wasésaning jagad-jagading tunggal

Nebak napak mawi punarpa carita

Lahumahéra, lahumahésa, damar dinamat

Hong sampyuh sekaring jagad, hong sekar téja tamulagiri

Kanthi-kanthiling sikep, samahumul biliridhoi anawangsa saluilla

Byar pinetep kuncara ing galih, kyai wiratapa, kyai jaladara, kyai bintisaluka

Kyai anggawarna, sigrang anahulu lia abulitang

Hong...9x

Carane ; diwatek jam 1 wengi.

6. AJI SLAMET SANGGAR BINTANG

Bismillahirrohmanirrohim

Allahu badan ingsun, panjuru papat

Pangesuhing raga dadi, sanghyang tunggal pancering memanon luh

Salamba, déwi sekartaji panggiring naya mahakungkung sabdanira

Pluk ciplak cipluk cariking kamardikan

Panjidhadhap wuni taménging kautaman

Ersih kendalining mustakalèka, ngrebebeng nggarutama liyah mahpah

Lalikung kurudisiwi sambrur sarakadamah, liya-liyu pardédénarap

Siyong weliyemsi kohang menta ijo

Girlabu gor gatru gilang panolèh skatimahing maha suci

Carane ; diwatek jam 03.30

Godhong dhadhap diselehke dada

Godhong waru diselehke bun-bunan

Godhong sawo nggo lemek

7. MANTRA-MANTRA LIYANE

Sekar langit kang linuwih

Niup baskaraning kala mangsa

Tumeka ing kartika pandulu jati

Yaiku tawange sedhah suci 27x

Kyai Sangga langgit kersaa panjenengan ngrawuhi wontening jagad kawula

Ngesthi tunggal mring daya-dayaning kul rembulaning jagad kang suminar mbabar

Pepadhang si ponang jabang.......ngesthi tama.

http://setyawara.webnode.com/news/mantra-mantra-jawa/

---

Ngenteni tumekane tanggal enom,

Thenguk-thenguk, dheleg-dheleg

Linggih dhewe ing kursi ngarep omah

Ngalamun ing sakngisore udan grimis,

Weteng wis sambat luwe

Pengen mangan sate, dhuwit ora nduwe

Mung ana sega sambel trasi ing meja mburi

Cukup, wis ana lawuhe tempe

“Pakne ayo ndang mangan,

Magrib-magrib aja ngalamun ing ngarep lawang

Mundhak rejekine ora sida teka!”

Suwara bojo wis ngilangke gambar sate

Saikine mung ana tempe sing ngawe-awe,

Kuwi kudu wis disyukuri

Bojo kang ayu isih ning kene

Sanajan ora kuwat nukokake sate,

Biyung, rekasane dadi pegawe

Ora nduwe pegaweyan dhewe

Bisane mung ngetung dina, ngetung jam

Ngarep-arep supayane dina-dina cepet diliwati

Ngenteni tumekane tanggal enom

“Mbokne saiki ditrimakake ngene ya

Limang ndina engkas mesthi bakal tak tukokake sate,

Saiki udane wis teka,

Kudune sedhela engkas rejekine sing teka,”

Yoni ahmad – 28 November 2010

MAKAM NOLOYUDO

DESA LEMBUR PEKALONGAN

Sekitar abad 19 ing Kabupaten Purbalingga ana wong sakti, jenenge Demang Lawet. Tekan saiki makame isih terkenal, diarani makan Wadas Lawet. Demang Lawet nduwe putra sulung kang diarani Noloyudo. Nalikane isih enom dheweke seneng ngumbara. Kesenengane kuwi wis mendarah daging, dadi jarang ana isn kademangan.

Ora suwe kesehatan Ki Demang Lawet saya tambah parah, mangka dheweke kepengen Noloyudo nggantekake dadi demang, soale Nalayudo kuwi putra sulunge lan wis dewasa kanggo nerusake jabatane. Mangka Demang Lawet mrintah putrane sing bungsu kanggo nggoleki Noloyudo.

Wis pirang-pirang wulan digoleki, nanging ora ketemu. Wis telung taun lawase Noloyudo ninggalake kademangan lawet. Kanggo ngurangi beban pikirane, dheweke nunjuk adik Noloyudo kanggo ngganti kedhudhukane.

Ing sawijining dina, Nalayuda sing wis pirang-pirang taun ngumbara, nduweni pikiran kepingin bali. Dheweke kelingan ramane kang wis sepuh. Noloyudo mutusake kanggo bali menyang Kademangan. Sawise tekan Kademangan, dheweke kuciwa krana jabatan demang wis diganti dening adhike. Dheweke ora rela, nanging kepriye maneh sega wis dadi bubur. Dheweka ya sadhar yen kedadean mau krana kelalaiane.

Kedadean mau ndadakake Noloyudo ora betah ana ing Kademanan lawet. Lajeng dheweke lunga ngumbara maneh tanpa arah lan tujuan. Sawise telung wulan olehe ngumbara, Nuloyodo tekan ing desa Lambur, Kecamatan Kandang Serang – Pekalongan. Wis pirang-pirang taun dheweke ngumbara, dheweke bosen lan kepingin netep karo masyarakat. Lajeng dheweke ngluru pedukuhan utawa desa kanggo tempat tinggal. Krana dheweke ana ing tengah alas, mangka angel kanggo nemokake desa sing cedhak. Sinambi ngalamun, dheweke krungu kokok yaam saka arah kulon. Dheweke ngira-ngira yen ora adoh saka panggonane ana desa. Mangka sawise dheweke mlaku, ora suwe dheweke tekan ing sawijining desa yaiku desa si Elo, neng kono dheweke istirahat. Ing dukuh si Elo ana keluwargo Kaki Kolem lan Nini Kolem kalian putrane lanang lan wadon. Noloyudo numpang ing keluwarga Kaki Kolem, suwe-suwe dheweke nduweni katresnan kalian putrane sing wedok, mangka kalorone dinikahake.

Ing sawijining dina Kaki Kolem entok surat saka pemerintah Belanda sing isine surat perintah kanggo maju perang. Ing wektu semono nembe panas-panase perang Diponegoro, Kaki Kolem ngerti yen prajurit Pangeran Diponegoro tekenal wanine lan sekti. Saliyane mau prajurit Pangeran Diponegoro nduwe rasa kebangsaan kang gedhe. Ki Kolem oran wani nolak printahe Belanda. Ki kolem lajeng ngutus Noloyudo kanggo nglaksanakaken printah Belanda. Tanpa pikir, Noloyudo nyanggupi printah Ki Kolem, lajeng dheweke mangkat menyang medan perang. Belanda mau bungah atine nampa Noloyudo sing pikike ngyakinake. Noloyudo dikongkon ngeterake surat kalian Pangeran Diponegoro. Dheweke sadar yen kerjaan mau rupane duduk kerjaan sing gampang. Kaliyan ilmu kemayan, Noloyudo bisa nembus pertahanan Pangeran Diponegoro. Lajeng surat diselehake ing meja. Ora let suwe dadi perang ing Margolayu, Noloyudo melu perang nglawan Prajurit Diponegoro. Wis telung taun Noloyudo melu Belanda, dheweke sadar yen dheweke wis ngiyanati bangsane. Lajeng dheweke metu saka Belanda lan balik nyerang. Kaliyan leluangane, Noloyudo digoleki prajurit Belanda. Nanging pasukan Belanda mau bisa dikalahake.

Dheweke lajeng bali menyang Lambur, mlaku, munggah gunung lan turun gunung, akhire tekan ing dukuh Kaliguci, Tajur wilayah Kandangserang. Ing pingir kali dheweke istirahat sedelo. Sawise ilang rasa kesele, Noloyudo nglanjutake perjalanane menyang desa Lambur. Ing tengah dalan, sawise tekan kali Waringin (Lambur) dheweke mandheg krana krungu swara gamelan. Rupane ing dewa Lambur ana sing duwe hajad. Mangka dheweke takon kalian wong wedok sing lagi nyuci piring ing kali.

Noloyudo  : “Apa ing Lambur ana wong sing duwe hajad, sebab saka kadoan ana suara gamelan rame sanget, spa sebenere sing duwe hajad?”

 Wong wedok mau mangsuli yen ing desa Lambur ana tontonan ledek, dene sing duwe hajad kuwi Ki Kolem. Dheweke nikahake putrine sing wis ditinggal nganti telung taun suwene. Sawise entok wangsulan saka song wedok mau, dheweke ngaturake matur nuwun, dheweke lajeng ninggalake panggona mau. Wong wedok mau ora ngerti yen dheweke kuwi Noloyudo.

Ora let suwe dheweke tekan omah. Weruh suasana kang rame lan meriah, mangka dheweke oran langsung mlebu omah. Dheweke namung njaluk tulung karo wong kanggo nimbali Ki Kolem. Ketemu kalian Noloyudo, dheweke ngrangkul Noloyudo sakencenge lan nyuwun ngapura. Weruh Ki Kolem ngejak mantune, khajatan dadi bubar, kabeh dadi kacau, temanten kakung uga melu mlayu sipat kuping.

Sawise suasana adem, kabeh keluwarga kumpul, Ki Kolem nyadari kesalahane lan nyuwun ngapura. Noloyudo bisa nrima kedadean mau. Akhire noloyudo kalian keluwarga urip rukun lan bahagia ing desa Lambur nganti akhir hayate. Makam Noloyudo ing desa Lambur nganti saiki dadi panggonan kramat sing dipercaya masyarakat. Makan mau sering kanggo prantara muja kayata njaluk rizki, berobat lan liya-liyane. Ing makan mau ana kuali sing digawe saka watu. Yen njaluk obat kanggo tamba penyakit, biasane dijukokake banyu saka kuali mau. Kepercayaan masyarakat yen kuali mau ana banyune, pertanda penyakit may bakal mari. Nanging yen ora ana, mangka ora mari. Kuali mau ora ana banyune senadyan musim udan. Yen kanggo njaluk apa wae, biasane sawise udan. Yen kanggo njaluk apa wae, biasane sawise dedonga, wong sing njaluk ngangkat kuali mau, yen kuali mau bisa diangkat mangka panjaluke bakal dikabulake.

MITOS BAHUREKSO ( ASAL - USUL KABUPATEN PEKALONGAN )”

 

            Miturut cerita rakyat ing jaman biyen ing desa Kesesi wonten tiyang ingkang sekti mandra guna ingkang nggadahi asma Ki Ageng Cempaluk, ingkang nggadahi putra Raden Bahu. Raden Bahu awit cilik sampun ketingal kepinteranipun amargi ramanipun tiyang ingkang sakti.

            Raden Bahu kedah dipungembleng kalian ajaran-ajaran ingkang bener lan kedah dipunbimbing kangge eling lan nyedakake piyambakipun dhateng Sang Gusti Allah saking ramanipun, ingkang nggadahi maksud menawi sampun gedhe R. Bahu dados putra ingkang nggadahi watak ingkang luhur lan hormat kalian keluarganipun. Ki Ageng Cempaluk ngengken R. Bahu kangge ngabdi dhateng Mataram, lajeng ngendhika Ki Ageng Cempaluk maring R. Bahu.

            Ki Ageng : “ He anaku, kowe iki wis gedhe, dados ngabdiya kowe dhateng Mataram, krana menawa urip amung ajeg ing desa, mangka mangka bakal ajeg ngelmumu tanpa enthuk ngelmu kang ingkang linuwih.

            Nanging Rama ugi pesen, menawa R. Bahu sampun kasil aja sombong, kedah nyedakake piyambakipun maring Allah supados kedah kaparingan dalan ingkang bener.

            R. Bahu : “ Pandonganipun Rama kedah kula suwun, lan mugi - mugi kula saged dipuntampi wonten ing Mataram.

            R. Bahu nyuwun pamit kangge pangkat dhateng Mataram. Ing Mataram wekdal menika taksih wonten pasewakan. Patih lan para menteri sedaya ngadhep dhateng Sultan Agung kangge bahas pendamelan bendungan Kali Sombong ingkang boten rampung - rampung, ananging sampun gunakaken biaya ingkang kathah lan korbanipun ugi sampun kathah. Lajeng R. Bahu dumugi wonten bendungan kangge ngadhep Sultan Agung; beliau ngendhika: “ kula R. Bahu putra saking Ki Ageng Cempaluk kepingin ngabdi ing Mataram “. Krana Ki Agung Cempaluk menika rencangipun, dados Sultan Agung purun nampi R. Bahu nanging kedah ngangge syarat bilih R. Bahu kedah saged ndamel bendungan Kali Sombong wau. Raden Bahu purun nampi syarat menika. Saking Sang Raja R. Bahu kalian sedaya prajurit sak cukupe, lajeng pangkatlah R. Bahu ing Kali Sombong.

            Sasampunipun ngantos Kali Sombong, ing ngriku kedadosan banjir bandhang kamangka boten jawoh. Lajeng R. Bahu nglakokake tapa, lan nyuwun pitulung dhateng Gusti Allah. Boten dangu lajeng piyambakipun dipungodha dening Raja Ula ingkang ageng sanget lan badhe nyerang R. Bahu. Raden Bahu langsung minggir. Lajeng dados perang ingkang hebat wau antaranipun Raja Ula kalian Raden Bahu. Kekalihipun sami sakti. Peperangan langkung dangu nanging Raja Ula saged dipuntaklukaken. Raja Ula kalah lan nyuwun dipunampuni lan boten dipunmateni, lajeng R. Bahu ngendhika:

            Raden Bahu: “ He Raja Ula, kowe tak ampuni lan ora tak pateni, nanging kowe kedah ngrewangi aku gawe bendhungan Kali Sombong iki “.

            Raja Ula: “ Duh gusti ingkang nggadhahi manah ingkang luhur, kula janji kedah biyantu ngrampungake bendungan menika kanti wekdal ingkang boten dangu”.

            Boten dangu lajeng ewuan Ula medhal saking sarangipun kangge biyantu ngrampungake bendungan Kali Sombong wau. Boten dangu bendungan wau dados kalian dipunbiyantu Raja Ula lan para prajurit.

            Raden Bahu kalian sedaya prajurit nyuwun pamit badhe wangsul wonten Mataram kangge nglapor dhateng sang baginda Sultan Agung. Sultan Agung lega manahipun, amargi bendungan wau saged dipunrampungaken dhateng R. bahu, lajeng Sultan Agung ngendhika: “ tugasmu sampun kok rampungake nganti sae, nanging taksih wonten tugas ingkang linuwih abot ingkang kedah mbok laksanaken, yaiku pundhut putri ingkang wonten ing desa Kali Salak ingkang bakal tak dadikake garwa. Raden Bahu sanggup lan lajeng nyuwun pamit badhe pangkat ing desa Kali salak.

            Kanti perintah Sultan Agung mangka R. Bahu langsung methuk putri wau ingkang nami Rantamsari, ananging piyambakipun boten purun dipunsunting dening Sultan Agung. Rantamsari ngendhika: “ Duh Raden, kula boten purun menawi dipunsunting Sang Baginda Raja, luwih seneng kula dados garwanipun Raden Bahu”.

            Tatapan netranipun putri saking desa wau ingkang suci kedah ngisi wonten manahipun lajeng kekalihipun manungsa wau ingkang benten jinisipun wau sami padha remen. Raden Bahu boten tentrem manahipun amargi Rantamsari badhe dipunpundhut garwa dening Sultan Agung. Lajeng Rantamsari ngendhika: “ yen ing desa Kali Beluk wonten satunggaling putri ingkang ayu sanget ngluwihi piyambakipun ingkang jeneng Endang wuranti, ibunipun sadean Serabi, menawi purun punapa piyambakipun ingkang  dipunpersembahaken dhateng Sri baginda”.

            Raden Bahu pangkat maring desa Kali Beluk, ngantos mriku R. bahu ngadhep Endang wuranti. Raden Bahu ngendhika yen piyambakipun badhe dipunpundhut Sri baginda kangge dipunsunting Sri baginda. Endang wuranti purun dipunsunting Sri baginda. Endang wuranti purun dipunpundhut maring Mataram. Sasampunipun dumugi Mataram Raden Bahu ngadhep Sri baginda, beliau nglaporaken yen piyambakipun sampun berhasil munhut putri Kali Salak maring Keraton.

            Nanging sasampunipun ing Mataram lan dipunparingi pitakenan dening Sultan agung putri wau boten saged mangsuli. Piyambakipun lajeng sadar bilih piyambakipun sampun dipunbohongi  dening R. Bahu, Sri baginda kaget lan sadar, piyambakipun jengkel kalian Raden Bahu amargi R. Bahu sampun ngapusi Sri baginda lajeng Sri baginda mikir badhe balas dendam kanti cara ingkang alus.

            Raden Bahu dipuntimbali lan dipunparingi tugas kangge mbikak wana Gambiran, tugas wau nggadahi tujuan supados R. Bahu seda dipunpangan kewan-kewan liar. Ing sawijining wengi, sasampunipun sedaya prajurit sami tilem, R. Bahu taksih mikir kados pundi caranipun mbikak wana wau. Lajeng piyambakipun kerawuhan Ramanipun, beliau ngendhika: “ Hei anaku, kowe arep nglaksanakaken tugas ingkang luhur, mbikak wana Gambiran sanes tugas ingkang gampang. Perintah punika dados tanda yen Sang Raja menika percaya karo kowe, dados kowe kedah bener-bener ngrampungaken, yen ora klakon aku dhewe melu kewirangan “. Beliau ugi pesen supados R. Bahu nglakokaken tapa. Kalian dipunkancani sang Rama, Raden Bahu nglakokake tapa ing ngndhapipun wit gorda.

            Sanadyan dipunganggu dening makhluk - makhluk ingkang ala kayata Raja siluman ing wana. Piyambakipun boten gerak. Raja siluman percaya sanget yen pedang pusakanipun piyambakipun sampun leres nancep lambung R. Bahu, nanging wonten kedadean aneh, Raden Bahu boten dhawah saking tapa lan pedang wau ingkang dhawah, lan Raja siluman wau sami dhawah.

            Sasampunipun angsal pertanda ( Wisik ) saking Sang Gusti, raja siluman ingkang kalah menika nunjukaken menawi wana Gambiran menika bakal saged dipun bikak, ningali Raja Siluman wau ngrintih lara, lajeng R. Bahu ngrampungaken tapanipun. Raja siluman dipunbebasaken kedah ngangge syarat,  supados piyambakipun purun biyantu kangge mbikak wana wau. Mangka mbikaklah wana wau lan dipunparingi nami “ PEKALONGAN “.        

LEGENDA CEMPAKA WULUNG

 

Ing babad Pekalongan, Dewi Rantamsari yaiku anake salah siji demang ing kademangan Kalisalak. Kang critane Raden Joko Bahu diprentah utawa diutus dening Sri Sultan Agung Hanyokro Kusuma nglamar Dewi Rantamsari. Nalika R. Joko Bahu teka ing Kalisalak, Dewi Rantamsari banjur kepincut karo pawakan enom utusan saka mataram kuwi. Kabukten saka polahe kang kaya wong ketemu ksatriya.


Bareng wis kenal karo Demang Kalisalak, Nyai demang lan Dewi Rantamsari. R. Joko Bahu njlentrehake yen dheweke lagi entuk titah saka sang Sultan. Yen ing kademangan Kalisalak ana kembang kang lagi mekar lan wangi, ambune tekan Mataram. Sri Sultan kepengin nggarwa kembang kuwi.

Krungu kaya kuwi, Sang Demang ngrasa bungah. Sanajan mung anak demang, nanging wis ana tanda kamulyaan amarga arep dirabi dening Sri Sultan.

Krungu jawaban kuwi, banjur R. Joko Bahu langsung takon kang nduweni maksud mboyong Dewi Rantamsari menyang Mataram kanggo disunting Sri Sultan. Banjur dijawab langsung dening Dewi Rantamsari, “sapa wae wonge, ora sugih, ora mlarat, raja utawa prajurit, kang bisa njupuk kembang Cempaka ing taman Kalisalak, wong kuwi sing arep dadi bojoku.” Ora mikir dhisik, mung eling karo titahe Sri Sultan sing kudu klakon, banjur R. Joko Bahu nyanggupi. Akhire karo disekseni kabeh wong sing ning kana, R. Joko Bahu tunuju menyang taman Kalisalak. Satekane ing taman, R. Joko Bahu bingung amarga ora weruh wit Cempaka kang lagi kembang. Banjur takon karo Dewi Rntamsari ning ngendi manggone kembang kuwi. Dewi Rantamsari banjur nudhuhke yen kembang Cempaka sing arep dipek kuwi ana ing sanggule sang Dewi. Dewi Rantamsari ngijinake R. Joko Bahu njupuk kembang kuwi. Karo bingung, banjur R. JokoBahu njupuk kembang sing ana ing sanggule sang Dewi kanthi tangan kang nrdedheg. Bubar kedadeyan kuwi, banjur sang Dewi sujud ing sikile R. Joko Bahu. Nanging R Jaka Bahu ngira yen Dewi Rantamsari lemes, ora duwe tenaga. Banjur Dewi Rantamsari dituntun ngadeg maneh. Nanging sang Dewi isih katon sumingrah.

Amarga R. Joko Bahu kang njupuk kembang Cempaka ing taman Kalisalak, banjur wis sepantese yen R. Joko Bahu dadi bojone Dewi Rantamsari. R. Joko Bahu meneng sakwetara, ambegane seseg, pikirane werna-werna kelingan titahe Sri Sultan yen wis ana asile kudu cepet bali menyang Mataram. Nanging nyatane R. Joko Bahu karo Dewi Rantamsari sing menangake sayembara kuwi. Kanthi kikuk karo watuk-watuk cilik, wong loro kuwi njawab yen siap ngadepi kanyatan kuwi. Nanging kepriye karo titahe sang Sultan. Weruh wong loro kang wis kaiket tresna, Demang aweh dalan supaya kabeh bisa mlaku kanthi lancar. dijelasake yen ing jejere kademangan iki ana anak mas kang rupane mirip banget karo Dewi Rantamsari jenenge Randinem anake bakul srabi. Demang ngutus nemoni Radinem ing Kaligeluk. Bubar R. Joko Bahu karo Dewi Rantamsari , R. Joko Bahu sak rombongan pamitan karo Ki Demang arep nemoni Randinem ing Kaligeluk, kang sadurunge wis pesen mengko yen anake kang dikandut Dewi Rantamsari lair, supaya diwenehi jeneng R. Kuncung Darmanto yen lanang, nanging yen wadon sakarepe arep dijenengi sapa. Banjur R. Joko Bahu  Purnakawan Hedho lan Gati budhal meyang Kaligeluk.

Akhire Dewi Rantamsari ditinggal bojone kang lagi ngemban tugas saka kraton, ora let suwe sang Dewi nglairake bayi lanang kang bagus rupane. Banjur diwenehi jeneng R. Kuncung Darmanto. Putrane dimong kanthi apik, tingkah lakune persis kaya bapake. ndelengake putrane kang sempurna, Dewi Rantamsari kepengin anake yen suk gedhe bisa migunani tumprap bangsa lan negarane. Senajan isih pelo ngomonge, nanging bocah kuwi banget pintere. Ibune nganti bingung nalika ditakoni R. Kuncung Darmanto, “ngapa kanca-kancane karo wong tuwa lanang ana sing diundang bapak.” Banjur Dewi Rantamsari njelasake yen bapake kuwi putra Mataram, lair saka ibu sing jenenge Dewi Cempaka Wulan, bojone Ki Gedhe Kesesi sing jenenge Den Mas Agung. Kang seda amarga kena  eri baya putih, ing wektu kuwi Dewi Cempaka Wulan lagi meteng banjur nglairake putrane sing jenenge R. Joko Bahu ing kerajaan Mataram. Banjur dening Ki Gedhe Cempluk lan Ki Gedhe Cepeluk dititipake karo lurah Kesesi Bandung kang kawentar kanthi jeneng lurah buntal amarga ing ilate ana warna ireng. Dimong tekan gedhe banjur akhire nakonake ibu karo bapak kang sebenere. Dijelasake dening lurah buntal kasebut, yen ibune kuwi permaesuri saka Sultan Agung Hanyokro Kusuma, nanging ora dijelasake yen bapake kang sebenere kuwi Raden Mas Agung sing terkenal kanthi jeneng Ki Gedhe Kesesi kuwi putra saka Sultan Sayidin Panoto Gama utawa Panembahan Senopati.

RA. KARTINI

Legenda jepara

Nalikaning RA.Kartini lair, Ramane isih dadi Wedono Mayong, ibune klairan saka desa Teluk Awur yaiku Mas Ajeng Ngasirah kang statuse Garwo Ampil. RMAA. Sosroningrat, ramane RA Kartini kawin nalika taun 1872 lan RA Kartini lair nalika taun 1879. Dheweke anak nomer lima saka RMAA Sosroningrat lan urutan kang kaping papat saka ibu kandung Mas Ajeng Ngasirah. Simbahe RA Kartini saka ibune yaiku salah sijine ulama gedhe nalika jaman semana, kang asmane Kyai Haji Madirono lan Hajah Siti Aminah.

Bojo kang nomer loro saka Ramane kang nduweni status garwo padmi yaiku anak bangsawan kang dinikahi nalika taun 1875 keturunan langsung saka bangsawan agung Madura yaiku Raden Ajeng Woeryan anak saka RAA Tjitrowikromo kang nduweni jabatan dadi Bupati Jepara sadurunge RMAA Sosroningrat. Perkawinan saka bojo loro – lorone mau nglairake keturunan kang cacahe ana 11 (sewelas) putra.

Hawa seger kang sapisanan dirasakake dening RA Kartini yaiku ing desa Mayong,22 km sadurunge mlebu jantung kutha Jepara. Neng desa Mayong mau RA Kartini dilairake dening ibu saka kalangan rakyat biasa kang didadekake garwo ampil dening Wedono Mayong RMAA Sosroningrat. Anak kang lair yaiku nduweni tetenger kayata; mripate bunder blalak – blalak suminar manjerake cahyo kang padhang, kaya – kaya ngadhep masa depan kang kebak tantangan. Dina tansah lumaku, RA Kartini gedhe ana ing tengahing ketentreman lan kesarasan, dheweke kepengin polah, mlayu mrana – mrene ora ana kang nglarang. Kang gawe atine seneng yo dilakokake. Amerga kebebasan lan kegesitane kuwi mau dheweke dijenengake “TRINIL “ dening ramane. Banjur taun 1880 lair RA Roekmini saka garwo padmi. Nalika taun 1881 RMAA Sosroningrat diangkat dadi Bupati Jepara lan dheweke sakeluarga pindah omah ana ing Rumah Dinas Kabupaten neng Jepara. Ing taun kang padha adhine lair, dijenengake RA Kardinah. Si Trinil seneng banget amerga saiki ana kancane dolanan. Lingkungan Pendopo Kabupaten kang amba tur megah kuwi tansaya menehi kasempatan tumrap kebebasan lan kegesitane saben – saben polahe RA Kartini.

Sipat kang sarwa pengin weruh tumrap apa wae dening RA Kartini kuwi kang ndadekake wong tuwane saya nggatekake perkembangan jiwane. Pancen kawit cilik RA Kartini kuwi bocah kang paling cerdas lan kebak inisiatif dibandingake karo sedulure wadon liyane. Jalaran sipat kepemimpinan RA Kartini kang apik, sahingga ora tau ana perselisihan ing antarane dheweke. Wong telu kuwi mau, yaiku RA Kartini, RA Roekmini lan RA Kardinah diarani “TIGA SERANGKAI” sanajan RA Kartini rada diistimewakake saka liyane.

Nalika RA Kartini mulai sekolah ing “Europese Lagere School” dheweke seneng banget amerga sipat kang diduweni lan kepinterane kang luwih kuwi mau ndadekake yen dheweke cepet lan gampang disenengi dening kanca – kancane. Klawan kecerdasan otake kanti gampang bisa nyaingi anak – anak Belanda. Ing basa Belanda uga RA Kartini bisa diandalake. Nalika preinan kang sepisanan nyedaki unggah – unggahan kelas, Ny.Ovink Soer lan bojone ngajak RA Kartini uga adhi – adhine, Roekmini lan Kardinah mlaku – mlaku ing pante Bandengan, kira – kira 7 km saklore kutha Jepara, yaiku salah sijine pante kang endah klawan wedhi putih kang sarwa nengsemake, tumrap kang digambarake lewat surat – surate marang kanca – kancane yaiku Stella ing Negara Belanda. Kartini lan adhi – adhine ngetutake Ny.Ovink nggolek karang karo playon entho – enthonan ngadohi ombak, RA Kartini takon marang Ny.Ovink apa jenenge pante kuwi mau, banjur dijawab singkat dening Ny.Ovink yen pante kuwi mau jenenge Pante Bandengan. Banjur Soer kandha yen neng Holland uga ana salah sijine pante kang meh padha karo pante Bandengan, jenenge “Klein Scheveningen”. Ora njarak RA Kartini nyela…..”Yen ngono, jenenge pante Bandengan iki dijenengi kanti aran Klein Scheveningen wae”. Ana ing pante kuwi RA Kartini lan Mr Abendanon nganakake rembugan “empat mata” kang ana kaitane karo panjaluke supaya diijinake sekolah neng negeri Belanda, sanajan akhire secara resmi panjaluke marang pemerintah Hindia Belanda ditarik maneh lan biaya kang wus dicawisake kanggo RA Kartini diwenehake dening salah sijine pemuda saka Sumatera, yaiku Agus Salim (KH.Agus Salim).

Pirang – pirang taun sawuse ngrampungake pendhidhikan ing Europese Lagere School, RA Kartini nduweni kekarepan kepengin nutukake pendidikan ing tingkatan kang luwih dhuwur, nanging ananing rasa mamang, ragu ing atine RA Kartini amerga ananing peraturan adat kanggone kaum ningrat yen wanita kaya dheweke kudu nglakoni pingitan.

Pencen wus wayahe RA Kartini nglakoni mangsa pingitan amerga umure wus 12 taun luwih. Kabeh mau kanggo keprihatinan lan kapatuhan marang tradisi dheweke, kudu pisah saka kahanan njaba lan kakurung dening tembok Kaputren.. Ruang pingitan kang digunakake mingit RA Kartini yaiku kamar kang ukurane 3x4 meter. Artine di pingit yaiku mbatesi ruang gerak salah sijine anak wadon kang ngidak dewasa, kanti ora dientuki metu saka ngomah kanti tujuan ngenteni lamaran saka wong kang ora dikenal dening dheweke mau. RA Kartini dipingit klawan wates ngarep ana rono lan mburi ana tembok kang dhuwur banget lan dijaga dening para punggawa.

Kanti semangat lan ora kenal putus asa RA Kartini nambah kawruhane tanpa sekolah amerga dheweke sadar yen karo ngalamun lan nangis ora bakal ana asile, “Kapan aku bisa pinter?”. Banjur siji – sijine dalan kanggo ngentekake wektu yaiku kudu tekun, tlaten maca buku apa wae kang diduweni saka kakange lan ramane.

Dheweke uga tau ngajukake lamaran kanggo sekolah klawan beasiswa neng Belandha lan diijinake dening Pemerintah Hindia Belanda, nanging klawan akehe pertimbangan banjur beasiswa mau diserahake dening bocah liyane kang akhire jenenge dadi kasuwur yaiku H. Agus Salim.

         Sanajan Kartini ora duwe kesempatan nutukake sekolah, nanging Kartini rampung nuntun remaja putri priyayi, bumi putra ning serambi Pendopo mburi Kabupaten. Nalika semana wis dikenalake istilah Kriya ing pelajarane. RA. Kartini wus ngrampungake lukisan karo cat minyak nanging murid-murid sekolah isih nggarap, garapane tangane dhewe-dhewe, ana sing njahit lan ana sing nggawe pola utawa wujud-wujud dasar nggawe sandhangan

         Ananing   Bupati RMAA Sosroningrat lan Raden Ayu lagi nrima tamu yaiku utusan kang nggawa surat lamaran saka Bupati Rembang Adhipati Joyodiningrat kang wus dikenal dadi Bupati kang nduweni pandangan maju lan modern. Tanggal 12 Nopember 1903 RA. Kartini banjur nglangsungake pernikahane karo Bupati Rembang  kuwi mau kanti sederhana apa anane.***

         Nalika kandungane RA Kartini wus umur 7 sasi, RA Kartini rumangsa kangen kang banget jerone dening ibune uga kutha kelairane yaiku kutha Jepara kang nduweni kenangan selawase urip awit lair nganti arep nduwe bojo. Bojone uga wis nyoba nglipur atine supaya seneng klawan swara-swara gamelan lan tembang-tembang kang dadi kasenengane nanging kabeh mau gawe dheweke lesu.

         Nalika tanggal 13 September 1904 RA Kartini nglairake bayi lanang kang dijenengake Singgih/ RM Soesalit. Nanging kahanane RA Kartini tansah payah, ora nduweni daya maneh sanajan wis nglakoni perawatan khusus, sahingga akhire nalika tanggal 17 September 1904 RA Kartini unjal ambegan kang terakhir nalika umure 25 taun.***

                                   

 

SILSILAH KELUARGA RA KARTINI

Prabu Brawijaya (Raja Majapahit)

Lembu Niryoso (Panembahan Bromo)

Menak Simbar (Adipati Puger)

Menak Simende (Adipati Blambangan)

Menak Gendru (Adipati Babadan)

Menak Werdati Lumajang Tengah (Adipati Toposono)

Menak Lumpat Blambangan (Sinuhun Rebut Payung)

Menak Kedawung Blambangan (Sinuhun Wawalangan)

Lanang Dengiran (Kyai Brondong)

Pangeran Onggowijoyo

Tumenggung Tjondronegoro I (Bupati Surabaya)

Adipati Ario Tjondronegoro II (Bupati Pati)

Adipati Ario Tjondronegoro III (Bupati Kudus)

Pangeran Ario Tjondronegoro IV (Bupati Demak)

Garwo Padmi RA Woeryan → RMAA Sosroningrat (Bupati Jepara) ← Garwo Ampil MA Ngasirah

Garwo Padmi dengan RMAA Sosroningrat melahirkan putra :

1. RA Sulastri Tjokrohadisosro Selasa Kliwon, 9 Januari 1877


2. RA Roekmini Santoso Ahad Paing, 4 Juli 1880


3. RA Kartinah Dirjoprawiro Ahad Legi, 3 Juni 1883

Garwo Ampil dengan RMAA Sosroningrat melahirkan putra :

1. RM Slamet Sosroningrat Ahad Legi, 15 Juni 1873


2. Pangeran Ario Sosrobusono Senin Legi, 11 Mei 1877


3. RM Panji Sosrokatono Rabu Paing, 10 April 1878


4. RA Kartini Djoyogadiningrat Senin Paing, 21 April 1879


5. RA Kardinah Reksonegoro Selasa Paing, 1 Maret 1881


6. RM Sosromulyono Ahad Wage, 26 Desember 1885


7. RA Sumantri Sosrohadikusumo Ahad Wage, 11 Maret 1888

RM Sosrorawito Senin Kliwon, 16 Oktober 1892

KANGGO SING RUMANGSA

Dening Yoni Ahmad

Semarang, 13 Desember 2006


Ana wong sing sok-sok kuwasa

Mrentah-mrentah kaya wong gedhe

Nesu-nesu sak karepe




Karo wong sing ora nduwe

Ngepek barang kaya-kaya dhuwekke dhewe


Mangka ngerti wae ora



Sok-sok ngatur liyane

Kabeh sing ning ngarep mripate

Perkara kudu bubar ora suwe

Thenguk-thenguk ing tengah awe

Ning ngarepe sing cilik sok kuwasa

Sok rekasa ning ngarepe sing gedhe

Mloya-mlayu mrona-mrene

Ora ngerti apa ubekke

Sing penting katon seje

Nek pas ora ana sok sulaya

Tumindhak miturut udele

Nistha-nistha nganti semene

Kapan padha sadare.

AJI TRESNAMU

Semarang, 17 Desember 2006


Ati seneng ora ketulung

Bisa linggahan ing mriki

Jejeran karo sedherek ayu





Netrane tansah suminar


Nyumirati ati kang petheng


Duh wong manis…



Atiku wis kebacut tresna

Aku ora bisa nangkis

Aji tresna pangasihmu



Mung esemu

Bisa agawe lemesing awakku

Solahmu sing ngremenake

Gawe ati iki trenyuh

Ati iki mili nututi sukmamu

Sliramu sing tansah mlayu,

Aku wong lanang sing ringkih

Katut marang suwara saking ragamu

Bakal tak ubeg jagad ndonya

Bareng sliramu kang saguh ngancani

Ukara tresna wis ora bisa makili

Rasa sing ana ning jero iki

Mung kanggo sliramu

Duh cah ayu

Sing wis nyolong atiku

KUTHA JEPARA

Kutha Jepara menika saking tembung Jugmara (Ujung Muara) lan dipungantos dados Jepara, wonten maleh ingkang nyebat Ujung Para. Wiwit abad XVI wilayah menika sampun dipunsumerepi tiyang kathah mawi asma kutha Bandar.

Miturut Tom Pires panyerat Suma Oriental, Jepara nate dados pelabuhan militer, kinten-kinten taun 1470 M. Jepara nembe dipunanggeni 90-100 tiyang kang dipunpimpin Aryo Timur. Mawi patraman lan kauletan Aryo Timur saged ngubah Jepara dados Kutha Bandar ingkang ageng. Taun 1570 Aryo Timur dipungantos putranipun ingkang asma Pati Unus kang tasih timur (17 taun).

Pangarsanipun beliau, Jepara ngembangaken armadha perang lan ugi nggantos papan menika dados armada niaga ingkang endah lan ageng sanget. Pati Unus ugi ngirim armadha perang datheng Palembang kangge nyerang Portugis ingkang nguwasani Malaka (1513). Menika kang dipungayuhaken dening Pati Unus boten kaleksanan, inggih menika kalah. Pramila dipungantos sedherekipun kang asma Fatahilah (1513-1536). Jepara nate mbiyantu Fatahilah nalikane ngrebut Banten lan Sunda Kelapa. Nalika Sultan Trenggono dados pangarsa ing kedhaton Demak Bintoro wonten ing rerebutan pangarsa menika Hadirin ingkang garwanipun Retno Kencono seda dipunpejahi dening Aryo Penangsang.

Keraosanipun Retno Kencono boten penggalih, saengga tapa ing bukit Danaraja. Retno Kencono ngumbar janji bilih Aryo Penangsang dereng seda boten ngrampungi anggenipun tapa. Gegayuhanipun kalaksanan nalikane Sutawijaya saged mejahi Aryo Penangsang kaliyan Tombak Kyai Plered. Retno Kencono mandap saking anggenipun tapa lan dipun dadosaken adipati Jepara kanthi gelar Kalinyamat wonten ing 12 Robiul Awal 956 Hijriyah utawi 10 april 1549 M, dipun tandhai kaliyan Canra Sengkala “Trus Karya Tataning Bumi”, saengga wiwit menika dados adidhasar panetapipun dinten dadosipun kutha Jepara.

Pangarsanipun Kalinyamat, Jepara dados adipati ngantos 30 taun luwih. Seni ukir wiwit ngrembaka ing kutha menika katingal saking ornamen Masjid Mantingan papan panggenan Pangeran Hadirin dipunmakamaken.

Kalinyamat dipun gantos putranipun ingkang asma Pangeran Jepara (1579-1599). Ing pungkasan abad XVI kadipaten Jepara dipunserang bala tentara kerajaan Mataram. Saksampunipun peperangan boten wonten penguasa utawi pangarsa. Nalikane Jepang ing Indonesia, jabatan bupati dipun astha dhening RAA Soemitro Koesoemo Oetoyo ngantos Desember 1949, ngantos sakmenika sampun wonten 13 bupati ingkang mimpin Jepara, kalebet Drs. H. Hendro Martojo, MM.

KI AGENG PENJAWI

Ki Ageng Penjawi karo Pemanahan lan Jurumertani nalika isih nom tau dadi muride Ki Ageng Sela. Wong telu kuwi diarani telung serangkai, sing isih keturunane raja Brawijaya V utawa Prabu Kertabumi sing nduwe tahta nalika taun 1468-1478.

Silsilah Ki Ageng Penjawi yaiku: Raja Brawijaya V duwe anak raden Bondan Kejawan. Raden Bondan Kejawan duwe anak telu, sing kari jenenge Rara Kasihan lan dadi bojone Ki Ageng Ngerang. Pasangan iki nduwe anak yaiku Ki Ageng Ngerang II lan anak wadon sing dipek bojo Ki Ageng Sela. Ki ageng Ngerang II duwe anak papat yaiku ki Ageng Ngerang III, Ki Ageng Ngerang IV, Ki Ageng Ngerang V lan Pangeran Kalijenar. Ki Ageng Ngerang III duwe anak jenenge Penjawi.


Silsilah Ki Ageng Pemanahan yaiku : anake Raden Bondan Kejawan sing nomer loro jenenge Ki ageng Getas Pandawa. Ki Ageng Pandawa nduwe anak Ki Ageng Sela. Ki Ageng Sela duwe anak Ki Ageng Enis. Ki Ageng Enis nduwe anak sing diwenehi jeneng Pemanahan.

Silsilah Ki Jurumertani yaiku: anake Raden Bondan Kejawan sing paling tuwa yaiku Ki Ageng Wanasaba. Ki Ageng Wanasaba nduwe anak Pangeran Made Pandan I. Pangeran Made Pandan I duwe anak Ki Ageng Pakringan sing bojone jenenge rara Janten. Saka pasangan iki nduwe anak papat yaiku Nyai Ageng laweh, Nyai Manggar, Putri, lan Jurumertani.

Ki Ageng Penjawi, Ki Ageng Pemanahan, lan Ki Jurumertani sing isih keturunane Raja Brawijaya kuwi oleh tugas gedhe yaiku melu ngrampungake perkara kluwarga Kasultanan Demak sing wis ngentekake korban akeh.
Kabut kandel nutupi bumi Demak nalika padha ngrebutake kekuasaan. Kuwi disebabake ulahe Bupati Jipang Panolan jenenge Aryo Penangsang sing ora liya anake Pangeran Suryawiyata (Pangeran Sedalepen). Aryo Penangsang gela sawise ngerti yen sing bakal munggah tahta ngganti Sultan ing Demak, Sultan Trenggana sawise seda yaiku ora dheweke, nanging sing diangkat malah Jaka Tingkir sing mung mantune Sultan Trenggana.

Merga gela Aryo Penangsang nduwe niyat elek arep mateni kabeh keturunane Sultan Trenggana. Supaya niyat elek kuwi bisa Kabul Aryo Penangsang nganakake patemon sing ditekani Laskar Soreng. Ing ngarepe Soreng, Aryo Penangsang mrentah supaya mateni gedhe-gedhenan. Sing ping pisan arep dipateni yaiku Pangeran Mukmin lan bojone, minangka piwalese, merga sing ngerti kabeh yen Aryo Penangsang arep mateni Pangeran Suryawiyata. Sing ping loro, mateni Pangeran Hadiri, bojone ratu Kalinyamat. Yen Sultan Pajang Arep dipateni Aryo Penangsang dhewe. Sakwise ngerti perintahe Aryo Penangsang, para Soreng lunga nglakoni tugas sing wis diprentahake.

Para Soreng karo nggawa keris brongot Setan kober ora kangelan nglakoni tugase. Malah, rakyat cilik sing dicurigai mihak utawa mbela Jaka Tingkir utawa Sultan Hadiwijaya dipateni. Sakwise mateni Pangeran Mukmin, para Soreng lunga golek Pangeran Hadiri lan Ratu Kalinyamat sing ngadhep Sunan Kudus. Gang pirang-pirang dina para Soreng ngintik lan nyegat sadawane dalan antarane Kudus nganti Jepara.

Ratu Kalinyamat karo bojone lan para rombongane nalika lagi arep balik dicegat para pengikute Aryo Penangsang. Peperangan uga kedaden kanthi sengit. Ratu Kalinyamat sing jeneng asline Retna Kencana katon kuwat lan cekatan endha lan menthung mungsuhe. Pangeran Hadiri lan pengawale uga gigih nglawan serangan-serangane para Soreng sing arep mateni dheweke. Nanging Pangeran Hadiri kena Keris Brongot Setan Kober sahingga getihe sing metu akeh. Pangeran Hadiri tetep bisa nahan nganti tekan Kalinyamat.

Gang pirang-pirang dina malane Pangeran Hadiri ora malah mari nanging sangsaya nemen. Kanthi cara apa wae wis dilakoni supaya larane amarga kena Keris Brongot Setan Kober mari. Nanging takdir Tuhan sing nemtokake, Pangeran Hadiri seda. Ratu Kalinyamat susah amarga ditinggal lunga bojone yaiku Pangeran Hadiri. Minangka tandha bhekti lan hormat marang bojone, Ratu Kalinyamat mutusake lunga ing Bukit Danaraja (Jepara) arep “tapa uda” sing artine ninggalake busana kaagungan kratone lan nguculake perhiasane kabeh. Ratu Kalinyamat mung nganggo busana biasa kanthi ati kang tulus, sabar njaluk keadilan marang Gusti kang maha kuwasa.

Sultan hadiwijaya karo Ki Pemanahan, Ki Penjawi, lan Ki Jurumertani lunga ing bukit Danaraja nemoni Ratu Kalinyamat ngucapake bela sungkawa lan ngajak Ratu mulih ing Demak. Ratu Kalinyamat ora gelem balik ing Demak utawa ing dalem Kalinyamat. Dheweke pengen tetep nglakoni tapa nganti sakdurunge Aryo Penangsang mati. Krungu omongane Ratu Kalinyamat kaya mau Sultan Hadiwijaya nganakake sayembara “sapa sing bisa ngalahake Jipang Panolan lan nyekel Aryo Penangsang arep diwenehi hadiah  bumi Pati lan Alas Mentoak.”

Lagi wae sayembara rampung diumumake wis ana laporan yen Aryo Penangsang malah nantang perang tandhing karo Sultan Hadiwijaya. Krungu laporan kaya mau Sultan Hadiwijaya panas atine lan kepengin cepet-cepet lunga dhewe nemoni Aryo Penangsang. Ki Jurumertani menehi piweling supaya Ki Penjawi, Ki Pemanahan, Danang Sutawijaya lan dheweke dikon melu ngawal. Perang antarane Jipang karo Pajang sing sebenere isih ana hubungan keluarga bakal temenanan kelakon. Minangka panglima perang ditunjuk Ki Penjawi lan Ki Pemanahan. Dheweke setuju dadi panglima perang lan karo nggawa tombak Kyai Pleret lan pembekalan perang rombongan lunga ing perbatasan nyegat pasukan Aryo Penangsang.

Ing watesan Jipang, Aryo Penangsang sing dikawal lascar Soreng wis suwe ngenteni. Karo nunggang jaran gagakrimang lan Keris Kyai Brongot setan Kober sing didokok bangkekane Aryo Penangsang sesumbar sombong. Ora suwe pasukan Pajang teka kanthi gagah berani. Aryo Penangsang sesumbar maneh. Ki Penjawi ora gampang emosi, dheweke ora kesusu nanging nganggo pikiran lan strategi sing cermat.
Sakwise persiapan mateng, minangka panglima perang Ki Penjawi menehi komando serbu. Kurang saitungan sadhetik, perang antarane Jipang Panolan karo pajang kedadean. Akeh prajurit sing mati ing tengah palagan. Kuwi pancen wis dadi resiko peperangan. Nalika peperangan kuwi Aryo Penangsang kena tusukan Tombak Kyai Pleret sing dihujam Danang sutawijaya nganti ususe metu. Wektu kuwi Aryo Penangsang kepengin mateni Raden Danang Sutawijaya. Mula, keris sing ing bangkekan diunus. Usus Aryo Penangsang pedhot kena kerise dhewe, Kyai Brongot Setan Kober. Aryo Penangsang tiba saka jaran Gagakrimang lan sidane mati.

Tandha bukti yen Ki Penjawi wis nglakoni tugase yaiku Ki Penjawi nglapor marang Sultan Hadiwijaya. “lapor sultan, tugas sampun kula tindhakaken”,ujare Ki Penjawi. Isi laporane yaiku siji kabeh kekurangan dadi tanggung jawabe Ki Penjawi minangka pimpinan perang. Ping loro, kasil nglumpuhake Jipang Panolan lan bisa mateni Aryo Penangsang yaiku keberhasilan bareng-bareng antarane Danang Sutawijaya, Ki Jurumertani, Ki Pemanahan, lan Ki Penjawi.

Sultan Hadiwijaya ngucap matur nuwun marang kabeh pihak sing wis nglakoni tugas kanthi hasi kang gtemilang. Perseteruan antarane Jipang Panolan lan Pajang wis ora ana maneh saengga rasa kekancan urip aman bisa Kabul. Kaya apa sing wis dijanjekake nalika sayembara, minangka hadiah Sultan Hadiwijaya jabatan Patih ing kesultanan pajang marang Ki Jurumertani, nyerahake alas mentoak marang ki Pemanahan lan Bumi pati marang Ki Penjawi.

Nalika dina apik Ki Ageng Penjawi mangkat nindakake tugas anyar yaiku mimpin bumi Pati kanthi rasa seneng lan kebak tanggung jawab. Rakyat pati bisa nampa Ki Ageng Penjawi kanthi ramah lan tulus ikhlas. Ora masalahake saka ngendi asal-usule Ki Penjawi yaiku putra asli daerah utawa ora. Semana uga Ki Penjawi ora nduwe sikap sombong, malah rendah hati, ramah lan ora mbeda-mbedakake siji lan sijine.
Minangka pamimpin anyar, Ki Penjawi ora isin-isin ndolani para tokoh rakyat Pati antarane Ki Gede Ragawangsa, Ki Gede Jiwanala, Ki Gede Plangitan lan Ki Gede Jambean. Para tokoh rakyat Pati mau dijaluki saran soal kondisi daerah Pati guna gawe langkah-langkah kanggo gawe kawicaksanan

Langkah pisanan Ki Penjawi nalika mrentah Pati yaiku nata punggawane. Kabeh pejabat saka tingkat cendhek nganti dhuwur kudu bisa nglakoni telung syarat yaiku jujur, disiplin, lan ahli ing bidange dhewe-dhewe. Ki Ageng Penjawi nalika mbangun  ndhisikake bidang pertanian merga akeh rakyat Pati dadi Petani. Rakyat ana sing tekun ing bidang peternakan, perikanan, lan cocok tanam.
Saben bidang garapan dicekel ahline saengga nalika ana pekara bisa dirampungake kanthi apik. Daerah pati dadi maju. Rakyat Pati nalika kerja semangat lan dibarengi rasa aman wektu dipimpin Ki Ageng Penjawi. Saiki jeneng Ki Penjawi dadi salah sijining jeneng dalan ing Kutha Pati.