Minggu, 24 Mei 2009
The Story of Bharatayuda
In Java, it is called BHARATAYUDA JAYABINANGUN, a war to end the
conflict between PANDAWA and KAURAWA, which where cousins from the
same dynasty - BHARATA's. The winners should continue the dynasty
ruling over HASTINAPURA Empire.
It was an unavoidable war designed by heaven's power to eliminate all
evil elements in the world. There were two opposite camps, fighting
to ruin each other. But not every person involved directly in the
battle, they were exception.
KRESNA by divine decision, was not allowed to involved in direct
battle, using his power and weapon to crash KAURAWA, because of this
happened, KAURAWA should be melted instantly by powerful KRESNA. He
was permitted to act as PANDAWA's advisor and coachman of ARJUNA.
DESTARATA and WIDURA remained neutral. BALADEWA did not agree with a
war solution, had left the battlefield.
http://www.angelfire.com/nt2/oz2002i...haratayuda.htm
Some elder figures such as BISMA, DURNA, KRIPA, and KING SALYA
although they were against DURYUDANA's attitude, due to their own
reasons had to join KAURAWA's forces. SENGKUNI and KARNA with full
determination also joined to KAURAWA.
On the side of PANDAWA were famous KSATRIAS from CEMPALA kingdom such
as DRESTAJUNMENA, the woman archer SRIKANDI, from WIRATA Kingdom,
UTORO and his brothers - RESI SETO and SANGA, SETYAKI from DWARAWATI.
The sons of PANDAWA, the brave and powerful GATOTKACA, ABIMAYU,
BAMBANG IRAWAN.
Seeing the list of fighters, the war in KURUSETA terrain should be
dreadful !.
DEWI KUNTI and KARNA - The Mother and Son
When both sides were preparing for the war a mother was worried for
the destiny of one of her sons, her eldest son. Viceroy KARNA of
AWANGGA, was a chief warrior of KAURAWA, going to fight his own
brothers - PANDAWA in 'alive or die' battle. She confessed her
mistake by not telling KARNA and PANDAWA that they were brothers -
her sons. The mother DEWI KUNTI was same as any mother in earth,
could not see her own sons going to kill each other. Secretly and
decisively he went to see KARNA in his residence.
The viceroy was amazed by her visit, then asked her, "What could a
son of coachman do for you, queen KUNTI, the mother of the noble
PANDAWA ?".
"You are not a son of a coachman, ADIRATA is not your father, your
father is God SURYA and your mother is me, KUNTI, who is also the
mother of PANDAWA, your own brothers", KUNTI said.
Then KUNTI told KARNA the real story. She begged KARNA, in this very
critical moment, it was right to leave the bad character of KAURAWA
and joined his brothers - PANDAWA who were on the right side.
KUNTI continued, "By joining your brothers PANDAWA, all of you should
be a powerful force able to eliminate whatever evil in the world.
Please KARNA, my son, or SURYAPUTRA (son of God SURYA), do it as a
reflection of your mother's love!".
KARNA the brave warrior was shocked to hear this sudden evidence, his
senses told him that what KUNTI said was true and he could feel also
the approval of God SURYA. After having composed of himself KARNA
replied sadly, "What you have asked me, dear mother, is against
KSATRIA's character. What you have done to me since I was born had
robbed my right of a mother's love. I have eaten the rice of KAURAWA
and I have been given position, luxurious life and trusted by them. I
have also advised them to go in war, and now all of a sudden, I join
PANDAWA. What will people think of me? I have betrayed my trust, I am
a traitor!". Trying not to be emotional he further said, "In respect
of your order to me, dear mother, I will not do any harm to PANDAWA
in the war, no matter what they are going to do to me. I will not
kill them, except to ARJUNA. So PANDAWA will remain five persons, the
fifth is either ARJUNA or me. Please apologize me!".
DEWI KUNTI could say nothing, then she left after giving him a big
hug. She asked to herself, "Who could avoid the fate of life?". She
hoped God should bless him.
THE BATTLE IN KURUSETRA
RESI BISMA - The GREAT FIGHTER
On the first day of BHARATAYUDA JAYABIMANGUN, RESI BISMA was
appointed by KAURAWA as their commander in chief (SENAPATI), PANDAWA
entrusted this duty to DRESTAJUMENA, elder brother of DRUPADI and
SRIKANDI. BISMA the grand father of PANDAWA and KAURAWA proudly
accepted the position of SENAPATI saying that as a KSATRIA, he should
prefer to die in the battlefield than lying in bed with sickness.
Minutes before the war started, YUDISTIRA went to his grand father
BISMA alone, kneeling to great him and said, "I apologize that today
I have to fight you in this unavoidable war. But I would like to let
you know that the big family of PANDAWA love and respect you
sincerely. I would like to ask your blessing in this holy war".
The great BISMA almost cried, touching lightly YUDISTIRA head and
replied, "Deep in my heart, I always love you PANDAWA and KAURAWA, I
am sorry that I have failed to prevent this war and worse I am
compelled to join the opposite side due to my commitments to
DESTARATA. I don't hesitate that you are on the right side. Fight as
a true KSATRIA and you would win. May God bless you".
Then YUDISTIRA did the same thing by visiting KRIPA and SALYA.
The war began, BISMA fought as a lion, and the other warriors from
both side too. In the first day, from PANDAWA side UTORO and SETO of
WIRATA were killed. DURYUDANA was happy.
In the third day, after evaluating the situation, with many victims
on PANDAWA force, KRESNA advised that BISMA had to be killed right
away. ARJUNA was hesitating, how could he killed his own family,
guru, in the battle. Should it be better if PANDAWA gave up their
demand?
The wise KRESNA advised ARJUNA on morality, ethics of KSATRIA, KARMA,
DARMA, etc, among other he said, "Born as KSATRIA, you must be ready
at anytime to live and to die on a tip of a weapon. Holy duty of
KSATRIA is to serve the country by deflating enemies in the war to
win the truth". The advice of KRESNA to ARJUNA during BHARATAYUDA was
called BAGAWADGITA.
PANDAWA's forces in the meeting had decided SRIKANDI to lead
PANDAWA's army's against BISMA. BISMA upon seeing SRIKANDI tried to
avoid her. He knew that his death should be in the hand of a tomboy
woman. Although he already knew that, his lifetime was numbered, he
fought bravely. Many arrows shot by SRIKANDI, helped by ARJUNA
penetrated his old body, finally he felt down (the name of SRIKANDI
is very famous in Indonesia. Nowadays, many careers woman in
Indonesia with respect are called SRIKANDI INDONESIA).
BISMA dying surrounded by PANDAWA and KAURAWA, he told
DURYUDANA, "You are the one who could stop this war. Don't be greedy
to your own cousins PANDAWA. As for my self I am dying in piece, I
have paid my debts to KAURAWA".
DURYUDANA refused to stop the war, and accused him that BISMA had
always on the side of PANDAWA. Then BISMA said to KARNA nicely, "I
knew your secret, BATARA (god) NARADA told me that you are the son of
BATARA SURYA with DEWI KUNTI, you should take the side of your
younger brothers PANDAWA, the real KSATRIAS, fighting for the truth".
KARNA knelt to him respectfully replied, " My respected grand father,
with all my love to you, I have to join KAURAWA, who have take good
care of me for the whole life. This is the ethic of KSATRIA, I'll
sacrifice my life to pay my debts".
BISMA whispered slowly, "it is your determination, that is the best
way". BISMA death mourned deeply by all fighters.
Meanwhile many KAURAWA's brothers had died in the hand of BIMA.
PANDAWA had also paid dearly - BAMBANG IRAWAN, a son of ARJUNA died
in the heroic battle.
KAURAWA had a new commander in chief, Guru (teacher) DURNA, master of
war strategy and skillful fighter. In the thirteenth day, ONGKO
WIJAYA or ABIMAYU got killed very cruelly. He was tortured heavily in
an uneven battle, beaten by DURNA, ASWATAMA, SENGKUNI, DURSASANA,
after being trapped by JAYADRATA. PANDAWA was in mourning, especially
ARJUNA, the father of ONGKO WIJAYA.
In this sudden moment, came their grand father - ABIYOSO, he told
them no need to grieve too deeply, they had to remember the natural
law of life and death.
The DEATH of JAYADRATA
In the following mourning, Arjuna vowed to kill JAYADRATA before
sunset. BIMA in anger killed again several brothers of KAURAWA,
GATOTKACA showing his ability to fly, hit to dead many enemies'
soldiers. BURISRAWA, a strong KAURAWA's supporter was de-headed by
SETYAKI's sword.
It was already afternoon, JAYADRATA was always staying far from
ARJUNA. JAYADRATA was afraid to fight face to face with ARJUNA.
KRESNA shot his mighty CAKRA (arrow with sharp disc head), it is the
heirloom of BATARA WISHNU. The effect was surprising, clouds covered
the sun. The fighters thought it was already sunset, the battle of
today stopped and resumed again for tomorrow. JAYADRATA wanted to
spot where was ARJUNA, lifted his head.
ARJUNA had prepared his powerful heirloom - PASOPATI, an arrow given
to him from BATARA guru (ARJUNA had used PASOPATI to kill a powerful
king giant NIWATA KAWACA, who attacked the kingdom of Heaven). The
arrow hit JAYADRATA's neck, his head rolled in the earth and died.
GURU DURNA was KILLED in WAR
KRESNA the great advisor for PANDAWA knew that DURNA was not easy to
be defeated, some tactics must be used to weak him. DURNA was a
begawan (priest) but his love to his son ASWATAMA had made him taken
a wrong decision to side with KAURAWA. KRESNA asked BIMA to kill
KAURAWA's elephant by name ASWATAMA (the name was the same as DURNA's
son), after that all the soldiers had to shout strongly and
repeatedly, "ASWATAMA was dead!".
The thunderous yells were heard by DURNA, he was shocked whether it
was true. He decided to ask a confirmation to YUDISTIRA, the man who
never lied in his whole life. YUDISTIRA replied the confused DURNA
softly, "Yes, ASWATAMA, the strong elephant is dead". The worried
DURNA only heard the words 'ASWATAMA - dead'. He was totally
demoralized, he could not imagine living without his beloved son
ASWATAMA, the one he hoped to continue his aspirations of life. He
could not concentrate in battle, as a result he was killed in the
hands of DRESTAJUMENA.
GATOTKACA, SON of BIMA
GATOTKACA who had ability to fly was the air force of PANDAWA, his
powerful magic blows had victimized a lot of KAURAWA fighters. He led
an army of giant from his own kingdom - PRINGGODANI.
DURYUDANA was worried to see the storming attacks of GATOTKACA's
army. He instructed KARNA to eliminate GATOTKACA immediately,
otherwise more and more KARNA's soldiers should die within a short
time.
KARNA at that time was busy to start a duel fight against ARJUNA. He
was the only one in KAURAWA forces who had a heirloom arrow, which
could kill ARJUNA. The heirloom's name was KUNTO WIJAYA DANU. KARNA
heard a thunderous storm in the sky and a black cloud moving. He knew
by instinct that it must be GATOTKACA in action. He shot his KUNTO to
that cloud whilst going forward to face ARJUNA.
When baby GATOTKACA was born, his navel could not be cut with any
knife. Upon advice from a wise man, the navel was cut by the casing
of KUNTO arrow. But the KUNTO's casing penetrated inside his stomach
permanently. The fate had predicted that when the arrow KUNTO
returned to its casing then GATOTKACA should die. When GATOTKACA was
a youngster, by accident he had killed his giant uncle, KALABENDANA.
The spirit of KALABENDANA had been waiting to revenge. He knew the
fate of GATOTKACA's death in BHARATAYUDA. The shot of KARNA in fact
did not hit the target, the arrow KUNTO could not reach GATOTKACA who
flied too high. In a very quick move, KALABENDANA's spirit took KUNTO
and told him, " You have to return to your casing, I'll help you".
So, with the help of KALABENDANA's spirit, KUNTO hit GATOTKACA.
GATOTKACA's spirit together with KALABENDANA's went back happily to
the eternity.
ADIPATI KARNA or SURYAPUTRA
He was a very powerful or SAKTI chief warrior, respected highly by
friends and enemies. He had a very strong and high position in
HASTINAPURA, fully trusted by DURYUDANA. He had no reason at all to
complain in his life, he had everything a man should posses; wealth,
power, pride, love of his family. Everything seemed to be perfect, if
he was a son of coachman. But secret of his personality, which just
had been uncovered, by his real mother DEWI KUNTI and BISMA, had
moved his emotions.
In the eve of his first day as KAURAWA's commander in chief, ARJUNA
secretly visited him. He had the most difficult moment in his life.
ARJUNA was his ardent enemy, his competitor in archery, the man he
hated most up to now, and at the same time was also his brother.
AJUNA suddenly stood in front of him, knelt and greeted him honestly
with full of respect and said clearly, "Please accept my sincere
respects and PANDAWA's respect to you. I come here to ask your
apologies for all which had happened to Our mother, KUNTI send her
love for you and also all PANDAWA love you, our eldest brother".
KARNA, upon seeing ARJUNA's attitude could say nothing, he was deeply
moved. What he could do was just a slightly nod with tears hanging on
his eyes. ARJUNA went on, his heart was beating, "Our brother,
YUDISTIRA and all of us, have decided to listen to you as our eldest
brother, we will obey your decisions. If we win this war you are the
one who become the emperor of HASTINAPURA. We believe that from now
on, you will be always with us, your own brothers".
Upon listening and feeling what his brother said, KARNA, the powerful
ADIPATI - chief warrior could not overcome his emotions, trying to
stop the bursting tears, he embraced ARJUNA firmly. Both of them, the
mighty KSATRIAS, who did not recognized the word 'SURRENDER' in
battlefields, in reality were only human beings, could only speak
with emotion, showing deep love to each other. After a while, both of
them were self-composed. KARNA tried to speak calmly, "ARJUNA, my
dearest brother, deep in my heart, I love all of you - my PANDAWA
brothers and I also do love our mother KUNTI. I am very grateful for
your decisions, it's really the most respectable honor for me. I'm
telling you that the mistake is mine, as I fight only for my own
welfare and happiness and to defend my powerful position, full with
material wealth, I have to take the wrong side in BHARATAYUDA. I
admit that it's shameful for a KSATRIA", he paused and then
continued. "I personally beg you to understand my position, please
convey this massage to all my brothers. As for you, ARJUNA, tomorrow
don't hesitate to face me in the battle, we'll fight as true
KSATRIAS. I'm prepared to be killed to preserve my good name. Use all
your skill, use all your power. May God bless you". Then they
embraced again each other without a word and ARJUNA asked his
permission to leave.
In the next morning, KARNA wore his white dress, impressive and
charming. White dress means holy and in fact he was prepared to die.
With his sharp authoritative voice, he commanded his troop to be in
the formation and ready to attack. KARNA's coachman was KING SALYA.
On the other side, ARJUNA sit in his carriage coached by KING KRESNA.
KARNA and ARJUNA looked very determent but their hearts were governed
by emotions of family love. Should they continue? Coachmen, SALYA and
KRESNA knew the feeling of KARNA and ARJUNA and advised them to
behave as true warriors. The battles around them had started
fiercely. KARNA had just shot his KUNTO arrow to GATOTKACA. His
carriage was heading forward to face ARJUNA. They exchanged shootings
of many arrows.
All of a sudden, KARNA's carriage was torm to pieces, hit by
GATOTKACA's body falling from the sky. He was thrown away. With no
carriage he met ARJUNA directly. He was aware that ARJUNA had several
heirlooms, which should kill him. But he would be happy to be killed
by a mighty, powerful KSATRIA -ARJUNA, his own brother. He was happy
that his brothers would be glorious rulers in HASTINAPURA, not the
mad DURYUDANA.
At that time, the heirloom arrow of ARJUNA - PASOPATI hit him, and
KARNA felt down, killed heroically in the battle. His death was
mourned deeply by KAURAWA and PANDAWA. Although KARNA had fought for
KAURAWA but as the eldest brother of PANDAWA, PANDAWA family with
full heroic ceremony held the incineration of his body.
KING SALYA, the SENOPATI of KAURAWA
King SALYA, in his heart he preferred to be with PANDAWA, but he was
trapped by DURYUDANA in such a way so that he had to join KAURAWA. He
fought with all his strength, he had a powerful spell (AJI)
called 'CANDRA BIRAWA'.
When he spelled the mantra (AJI) a lot of giants came out from his
ears, and killed a lot of PANDAWA's soldiers. PANDAWA forces were
deteriorated. Again, the wise KRESNA knew his secret. The only man
who could face him was YUDISTIRA, considered as the holiest man of
all the people. He was honest, kind-hearted and never lied.
The CANDRA BIRAWA giants, would not attack if it was not attacked,
they did only counter-attack. When SALYA spelled CANDRA BIRAWA, it
was only one giant appeared, but if this giant was killed then he
would became two life giants, two would became four and then sixteen,
etc. They would multiply themselves to be hundreds and thousands of
giants. The soldiers who were counter-attacked by CANDRA BIRAWA
giants should be death definitely, their whole blood were sucked.
YUDISTIRA was a man who did not like to fight, he should meet SALYA
but instructed by KRESNA not to attack the CANDRA BIRAWA giants. The
giants were confused, they did not know what to do, in facing a
passive man. The giants soon reduced their total numbers. From 1000
giants became 10 and then became 1, the original CANDRA BIRAWA giant.
The CANDRA BIRAWA went back into the ears of the owner. SALYA had to
fight without the help of his spell, he was getting tired as he was
an old man. When YUDISTIRA released his heirloom JAMUS KALIMOSODO,
SALYA had not enough power to defend himself, he got killed right
away.
The DEATH of DURYUDANA
After SALYA's death, there was no alternative for DURYUDANA to lead
the KAURAWA himself. He was alone now, all his loyal friends and
warriors had been killed. He was rather dying himself than suffering
to live together with PANDAWA. He ran to nearby river but chased by
BIMA, then fought by using big GADA (bludgeons). Each fighter, full
with anger and hatred, wanted to kill his enemy as quickly as
possible. DURYUDANA did not surrender easily, although he had no hope
for the future anymore. KRESNA showed the weakness point of DURYUDANA
and told BIMA what to do. BIMA hit DURYUANA's thigh with his big GADA
RUJAKPALA. DURYUDANA collapsed and could not move anymore. He was
dead in agony. The evil king or the king of evil at last died.
BHARATAYUDA was over now, the good and the truth had defeated the
evil, the greediness. The price of this glorious day was too heavy
for PANDAWA, in HASTINAPURA lived a lot of widows and orphans.
In the night after the war was considered over, The son of DURNA -
ASWATAMA, together with KRIPA and KARTAMARMA, treacherously slip into
PANDAW's camp. Then killed some PANDAWA's family and then burned the
camp and ran away hiding in the forest. DRUPADI saw who had done
dishonest killing. The following morning, they were captured by
PANDAWA and eliminated.
YUDISTIRA, EMPEROR of HASTINAPURA
There were no more obstacles for YUDISTIRA to govern the country
wisely. HASTINAPURA was a prosperous and peaceful country, respected
highly by its neighbors and maintained good relation with other
countries.
DESTARATA and GENDARI, the parent of KAURAWA, lived together with
KUNTI, the mother of PANDAWA. They were treated honorably by PANDAWA
and always been respected as their own parents. All the PANDAWA's
sons were dead in BHARATAYUDA, to some extent, the death of all
PANDAWA's son was ARJUNA's mistake. He had successfully helped God
GURU by killing a giant king NIWATAKAWACA who menaced to ruin
SURALAYA, the God palace. God NARADA, in the name of God Guru, had
given him a Goddess - SUPRABA to marry, besides he was promised by
NARADA that BATARA GURU should grant him whatever a request he made.
ARJUNA, accompanied by SEMAR, spontaneously replied, he wished that
after the BHARATAYUDA all PANDAWA remained alive. This request was
agreed by NARADA.
SEMAR was shocked to hear the conversation. He told ARJUNA that when
a man asking something from God, it should be clearly and precisely.
In that case ARJUNA should ask for the life of PANDAWA and their
children, not only for PANDAWA. But the deal was done, the fate
should prove.
Luckily PANDAWA had one descendant, the grand child of ARJUNA,
PARIKESIT, the son of the late ABIMAYU and UTARI. PARIKESIT was the
crown prince of HASTINAPURA.
DESTARATA and GENDARI after living honorably with PANDAWA for several
years, decided to live as hermits in a lovely place to donate the
rest of their life for SAMADI (meditation), DEWI KUNTI as sign of
solidarity joined them. PANDAWA in tears respected this decision as
it was in accordance with the teaching of DARMA.
PARIKESIT, the NEW EMPEROR of HASTINAPURA
After almost three decades in power, in the situation of relatively -
peaceful and prosperous, PANDAWA decide to resign from public life.
The crown prince PARIKESIT had been educated properly with PANDAWA
themselves as his teachers, considered mature enough to rule the
country. Also the younger generation, as a result of a wise and
proper training was ready to live in harmony.
The PANDAWA's generation, their loyal and respected friends like
KRESNA and his families had already passed away. So, it was the time
also for PANDAWA to leave all matters related with life in the world.
PARIKESIT had received all the knowledge previously mastered by
PANDAWA. In short, he knew and should practice the three DARMA,
consist of :
1.
DARMANING PENDITO UTOMO
Darma
:
a good teaching or way of life
Pendito
:
a priest, a saint, dedicated his entire life to God Almighty, for
a perfect an correct behavior and action
Utomo
:
a perfect and correct behavior and action; a first class quality.
Meaning
:
he had to think and do as a good PENDITO.
2.
DARMANING RATU GUNG BINATORO
Ratu
:
King or queen
Gung
:
From AGUNG -great
BINATORO
:
From BATORO -God, a very honorable god's behavior.
Meaning
:
He had to think, consider and do like a great respected king.
Must be just and wise.
3.
DARMANING SATRIO WIROTOMO
Satrio
:
a title of nobility: knight, in ordinary life: gentleman. Satrio is
always considered of a man with noble quality, well educated,
having good conduct and behavior.
Wiro
:
dare, not afraid.
Meaning
:
He had to think and act using his brains. He must be polite and
knew what's right and wrong. He must work hard and always
ready to defend the truth, combating the evil at whatever cost.
In Javanese life, the position of PENDITO (begawan, resi, priest,
saint) and RATU (king or queen and all noble family) are considered
very respected, even close to divine quality. So, all their words and
deeds are considered right. They are called the PANUTAN, the one that
should be followed and obeyed. A Javanese proverb says:
SABDO PENDITO RATU means that everyone who has said or promised
something must fulfill or honor it.
Nowadays, a real leader, must posses the three DARMA, following the
example of the WAYANG KULIT philosophy. PARIKESIT was inaugurated as
the new Emperor to continue the ruling of PANDAWA dynasty, guided by
the holy principles of three DARMA.
PANDAWA RETURN to WHERE THEY CAME FROM
PANDAWA together with DRUPADI having satisfied with their life in
earth, voluntarily and consciously left the palace compound. Walking
to purify their souls they went to mount MAHAMERU (SEMERU). The top
of this mountain was considered sacred, a place next to heaven where
holy Gods live. That was an episode full with spiritual teaching.
PANDAWA they were five - YUDISTIRA, BIMA, ARJUNA, NAKULA and SADEWA,
but in fact symbolizing the life of a person with the five senses,
DRUPADI symbolizing the real feeling of a man.
In their existence of life, PANDAWA had always together, they could
not be separated one by the others, in good or in bad situation. If
one of them was separated, PANDAWA's should not be in balance. This
reflects the life of a person as a whole. In this journey to
eternity, one by one of them felt down and disappeared.
At first, DRUPADI, symbols of human life and feeling, the latest was
YUDISTIRA or PUNTADEWA or DARMAKUSUMA, the holder of the kingdom (of
life), the leader of the other four brothers (four senses). He was
seriously (SUSETYO) leading the others four.
The second was BIMA, who strongly and determinedly (SANTOSA)
protecting PANDAWA. The third was ARJUNA, who was alert to keep the
truth (BENER). The fourth was NAKULA, who was clever and skillful. No
goal could be reached without a skill (PINTER). And the fifth was
SADEWA, who always accomplished everything with the principle at high
morality (SUSILA & TATAKRAMA). A human being has to pass the above
symbols in his life on this earth. In short he must have a holy
heart, doing right & correct things, patient, polite, love others,
never hurt others, so that he live safely. In order to reach the
condition of holiness, in preparation to be the united again with his
holy origin (from where he came from before his birth). Sometimes a
man needs to be in solitude, where he should practice self-denial,
with limited food, sleep, sex and should not speak over the bad
conducts of other people and should not torture animals.. That kind
situation should enlighten him to kill all of desires of five senses
and oppress his lust. He should be able more easily to concentrate in
SAMADI (meditation).
To achieve this holy goal, the soul purity, the meditator has to kill
all the desires of lucrative food and material wealth as well as bad
or wrong or sinful hearth's wishes.
PANDAWA had solemnly do that to achieve pure reflection or reality of
holy life. In the gate of heaven, God INDRA, the ruler of heaven and
God, YAMADIPATI, who was authorized to snatch human soul from his
body, stopped PUNTODEWO. They forbid PUNTODEWO to enter the heaven by
bringing his ugly dog. If he insisted to bring it then he would enter
the hell. PUNTODEWO was firm, he would not leave his dog, the ugly
dirty creature, as his dog was loyal till the end. Suddenly the dog
vanished and turned out to be god DARMA, his own spiritual father,
who would like to test PUNTODEWO.
After passing the gate, PUNTODEWO was in the dark place,
uncomfortable and sting, joining his PANDAWA families. From that
place, he could see the KAURAWA lived in the beautiful palace,
surrounded with a garden full of flowers and birds. They were eating,
drinking, talking with a big smile. He was surprised and shocked how
could it happen with him and his family. After several days, he was
approached by Gods and Goddesses that he would be transferred to live
in heaven by joining KAURAWA, living the other PANDAWA and family
behind. He rejected the offer completely.
At last PUNTODEWO had passed the whole test, and he and other PANDAWA
and family all of a sudden saw light and lived in heaven like they
deserved. PANDAWA was thrown to the darkness of hell before living in
a bright heaven, It was meant to give a lesson to human beings that
he or she should suffer before enjoying a good life.
Heaven is the holiest place, which only the creator - God Almighty
could give permission to live in, is a place preserved for holy souls
of good people. The basic philosophy of PANDAWA's journey life is :
SANGKAN PARANING DUMADI Sangkan
:
the origin where it comes from
Paran
:
the destination where it goes
Dumadi
:
Human being
Above all WAYANG KULIT reflecting in God, in eternal life and
supernatural. A life of human beings by the wish and decision of God
Almighty originates from holy things, by birth should perform his or
her duty properly in the world, and if not fails, should return to
his or her holy origin again.
http://www.indiadivine.org/audarya/vedic-culture/190393-javas-story-bharatayuda.html
ASAL - USUL KABUPATEN PEKALONGAN
Miturut cerita rakyat ing jaman biyen ing desa Kesesi wonten tiyang ingkang sekti mandra guna ingkang nggadahi asma Ki Ageng Cempaluk, ingkang nggadahi putra Raden Bahu. Raden Bahu awit cilik sampun ketingal kepinteranipun amargi ramanipun tiyang ingkang sakti.
Raden Bahu kedah dipungembleng kalian ajaran-ajaran ingkang bener lan kedah dipunbimbing kangge eling lan nyedakake piyambakipun dhateng Sang Gusti Allah saking ramanipun, ingkang nggadahi maksud menawi sampun gedhe R. Bahu dados putra ingkang nggadahi watak ingkang luhur lan hormat kalian keluarganipun. Ki Ageng Cempaluk ngengken R. Bahu kangge ngabdi dhateng Mataram, lajeng ngendhika Ki Ageng Cempaluk maring R. Bahu.
Ki Ageng : “ He anaku, kowe iki wis gedhe, dados ngabdilah kowe dhateng Mataram, krana menawa urip amung ajeg ing desa, mangka mangka bakal ajeg ngelmumu tanpa enthuk ngelmu kang ingkang linuwih.
Nanging Rama ugi pesen, menawa R. Bahu sampun sukses, aja sombong, kedah nyedakake piyambakipun maring Allah supados kedah kaparingan dalan ingkang bener.
R. Bahu : “ Pandonganipun Rama kedah kula suwun, lan mugi - mugi kula saged dipuntampi wonten ing Mataram.
R. Bahu nyuwun pamit kangge pangkat dhateng Mataram. Ing Mataram wekdal menika taksih wonten pasewakan. Patih lan para menteri sedaya ngadhep dhateng Sultan Agung kangge bahas pendamelan bendungan Kali Sombong ingkang boten rampung - rampung, ananging sampun gunakaken biaya ingkang kathah lan korbanipun ugi sampun kathah. Lajeng R. Bahu dumugi wonten bendungan kangge ngadhep Sultan Agung; beliau ngendhika: “ kula R. Bahu putra saking Ki Ageng Cempaluk kepingin ngabdi ing Mataram “. Krana Ki Agung Cempaluk menika rencangipun, dados Sultan Agung purun nampi R. Bahu nanging kedah ngangge syarat bilih R. Bahu kedah saged ndamel bendungan Kali Sombong wau. Raden Bahu purun nampi syarat menika. Saking Sang Raja R. Bahu kalian sedaya prajurit sak cukupe, lajeng pangkatlah R. Bahu ing Kali Sombong.
Sasampunipun ngantos Kali Sombong, ing ngriku kedadosan banjir bandhang kamangka boten jawoh. Lajeng R. Bahu nglakokake tapa, lan nyuwun pitulung dhateng Gusti Allah. Boten dangu lajeng piyambakipun dipungodha dening Raja Ula ingkang ageng sanget lan badhe nyerang R. Bahu. Raden Bahu langsung minggir. Lajeng dados perang ingkang hebat wau antaranipun Raja Ula kalian Raden Bahu. Kekalihipun sami sakti. Peperangan langkung dangu nanging Raja Ula saged dipuntaklukaken. Raja Ula kalah lan nyuwun dipunampuni lan boten dipunmateni, lajeng R. Bahu ngendhika:
Raden Bahu: “ He Raja Ula, kowe tak ampuni lan ora tak pateni, nanging kowe kedah ngrewangi aku gawe bendhungan Kali Sombong iki “.
Raja Ula: “ Duh gusti ingkang nggadhahi manah ingkang luhur, kula janji kedah biyantu ngrampungake bendungan menika kanti wekdal ingkang boten dangu”.
Boten dangu lajeng ewuan Ula medhal saking sarangipun kangge biyantu ngrampungake bendungan Kali Sombong wau. Boten dangu bendungan wau dados kalian dipunbiyantu Raja Ula lan para prajurit.
Raden Bahu kalian sedaya prajurit nyuwun pamit badhe wangsul wonten Mataram kangge nglapor dhateng sang baginda Sultan Agung. Sultan Agung lega manahipun, amargi bendungan wau saged dipunrampungaken dhateng R. bahu, lajeng Sultan Agung ngendhika: “ tugasmu sampun kok rampungake nganti sae, nanging taksih wonten tugas ingkang linuwih abot ingkang kedah mbok laksanaken, yaiku pundhut putri ingkang wonten ing desa Kali Salak ingkang bakal tak dadikake garwa. Raden Bahu sanggup lan lajeng nyuwun pamit badhe pangkat ing desa Kali salak.
Kanti perintah Sultan Agung mangka R. Bahu langsung methuk putri wau ingkang nami Rantamsari, ananging piyambakipun boten purun dipunsunting dening Sultan Agung. Rantamsari ngendhika: “ Duh Raden, kula boten purun menawi dipunsunting Sang Baginda Raja, luwih seneng kula dados garwanipun Raden Bahu”.
Tatapan netranipun putri saking desa wau ingkang suci kedah ngisi wonten manahipun lajeng kekalihipun manungsa wau ingkang benten jinisipun wau sami padha remen. Raden Bahu boten tentrem manahipun amargi Rantamsari badhe dipunpundhut garwa dening Sultan Agung. Lajeng Rantamsari ngendhika: “ yen ing desa Kali Beluk wonten satunggaling putri ingkang ayu sanget ngluwihi piyambakipun ingkang jeneng Endang wuranti, ibunipun sadean Serabi, menawi purun punapa piyambakipun ingkang dipunpersembahaken dhateng Sri baginda”.
Raden Bahu pangkat maring desa Kali Beluk, ngantos mriku R. bahu ngadhep Endang wuranti. Raden Bahu ngendhika yen piyambakipun badhe dipunpundhut Sri baginda kangge dipunsunting Sri baginda. Endang wuranti purun dipunsunting Sri baginda. Endang wuranti purun dipunpundhut maring Mataram. Sasampunipun dumugi Mataram Raden Bahu ngadhep Sri baginda, beliau nglaporaken yen piyambakipun sampun berhasil munhut putri Kali Salak maring Keraton.
Nanging sasampunipun ing Mataram lan dipunparingi pitakenan dening Sultan agung putri wau boten saged mangsuli. Piyambakipun lajeng sadar bilih piyambakipun sampun dipunbohongi dening R. Bahu, Sri baginda kaget lan sadar, piyambakipun jengkel kalian Raden Bahu amargi R. Bahu sampun ngapusi Sri baginda lajeng Sri baginda mikir badhe balas dendam kanti cara ingkang alus.
Raden Bahu dipuntimbali lan dipunparingi tugas kangge mbikak wana Gambiran, tugas wau nggadahi tujuan supados R. Bahu seda dipunpangan kewan-kewan liar. Ing sawijining wengi, sasampunipun sedaya prajurit sami tilem, R. Bahu taksih mikir kados pundi caranipun mbikak wana wau. Lajeng piyambakipun kerawuhan Ramanipun, beliau ngendhika: “ Hei anaku, kowe arep nglaksanakaken tugas ingkang luhur, mbikak wana Gambiran sanes tugas ingkang gampang. Perintah punika dados tanda yen Sang Raja menika percaya karo kowe, dados kowe kedah bener-bener ngrampungaken, yen ora klakon aku dhewe melu kewirangan “. Beliau ugi pesen supados R. Bahu nglakokaken tapa. Kalian dipunkancani sang Rama, Raden Bahu nglakokake tapa ing ngndhapipun wit gorda.
Sanadyan dipunganggu dening makhluk - makhluk ingkang ala kayata Raja siluman ing wana. Piyambakipun boten gerak. Raja siluman percaya sanget yen pedang pusakanipun piyambakipun sampun leres nancep lambung R. Bahu, nanging wonten kedadean aneh, Raden Bahu boten dhawah saking tapa lan pedang wau ingkang dhawah, lan Raja siluman wau sami dhawah.
Sasampunipun angsal pertanda ( Wisik ) saking Sang Gusti, raja siluman ingkang kalah menika nunjukaken menawi wana Gambiran menika bakal saged dipun bikak, ningali Raja Siluman wau ngrintih lara, lajeng R. Bahu ngrampungaken tapanipun. Raja siluman dipunbebasaken kedah ngangge syarat, supados piyambakipun purun biyantu kangge mbikak wana wau. Mangka mbikaklah wana wau lan dipunparingi nami “ PEKALONGAN “.
Raden Bahu kedah dipungembleng kalian ajaran-ajaran ingkang bener lan kedah dipunbimbing kangge eling lan nyedakake piyambakipun dhateng Sang Gusti Allah saking ramanipun, ingkang nggadahi maksud menawi sampun gedhe R. Bahu dados putra ingkang nggadahi watak ingkang luhur lan hormat kalian keluarganipun. Ki Ageng Cempaluk ngengken R. Bahu kangge ngabdi dhateng Mataram, lajeng ngendhika Ki Ageng Cempaluk maring R. Bahu.
Ki Ageng : “ He anaku, kowe iki wis gedhe, dados ngabdilah kowe dhateng Mataram, krana menawa urip amung ajeg ing desa, mangka mangka bakal ajeg ngelmumu tanpa enthuk ngelmu kang ingkang linuwih.
Nanging Rama ugi pesen, menawa R. Bahu sampun sukses, aja sombong, kedah nyedakake piyambakipun maring Allah supados kedah kaparingan dalan ingkang bener.
R. Bahu : “ Pandonganipun Rama kedah kula suwun, lan mugi - mugi kula saged dipuntampi wonten ing Mataram.
R. Bahu nyuwun pamit kangge pangkat dhateng Mataram. Ing Mataram wekdal menika taksih wonten pasewakan. Patih lan para menteri sedaya ngadhep dhateng Sultan Agung kangge bahas pendamelan bendungan Kali Sombong ingkang boten rampung - rampung, ananging sampun gunakaken biaya ingkang kathah lan korbanipun ugi sampun kathah. Lajeng R. Bahu dumugi wonten bendungan kangge ngadhep Sultan Agung; beliau ngendhika: “ kula R. Bahu putra saking Ki Ageng Cempaluk kepingin ngabdi ing Mataram “. Krana Ki Agung Cempaluk menika rencangipun, dados Sultan Agung purun nampi R. Bahu nanging kedah ngangge syarat bilih R. Bahu kedah saged ndamel bendungan Kali Sombong wau. Raden Bahu purun nampi syarat menika. Saking Sang Raja R. Bahu kalian sedaya prajurit sak cukupe, lajeng pangkatlah R. Bahu ing Kali Sombong.
Sasampunipun ngantos Kali Sombong, ing ngriku kedadosan banjir bandhang kamangka boten jawoh. Lajeng R. Bahu nglakokake tapa, lan nyuwun pitulung dhateng Gusti Allah. Boten dangu lajeng piyambakipun dipungodha dening Raja Ula ingkang ageng sanget lan badhe nyerang R. Bahu. Raden Bahu langsung minggir. Lajeng dados perang ingkang hebat wau antaranipun Raja Ula kalian Raden Bahu. Kekalihipun sami sakti. Peperangan langkung dangu nanging Raja Ula saged dipuntaklukaken. Raja Ula kalah lan nyuwun dipunampuni lan boten dipunmateni, lajeng R. Bahu ngendhika:
Raden Bahu: “ He Raja Ula, kowe tak ampuni lan ora tak pateni, nanging kowe kedah ngrewangi aku gawe bendhungan Kali Sombong iki “.
Raja Ula: “ Duh gusti ingkang nggadhahi manah ingkang luhur, kula janji kedah biyantu ngrampungake bendungan menika kanti wekdal ingkang boten dangu”.
Boten dangu lajeng ewuan Ula medhal saking sarangipun kangge biyantu ngrampungake bendungan Kali Sombong wau. Boten dangu bendungan wau dados kalian dipunbiyantu Raja Ula lan para prajurit.
Raden Bahu kalian sedaya prajurit nyuwun pamit badhe wangsul wonten Mataram kangge nglapor dhateng sang baginda Sultan Agung. Sultan Agung lega manahipun, amargi bendungan wau saged dipunrampungaken dhateng R. bahu, lajeng Sultan Agung ngendhika: “ tugasmu sampun kok rampungake nganti sae, nanging taksih wonten tugas ingkang linuwih abot ingkang kedah mbok laksanaken, yaiku pundhut putri ingkang wonten ing desa Kali Salak ingkang bakal tak dadikake garwa. Raden Bahu sanggup lan lajeng nyuwun pamit badhe pangkat ing desa Kali salak.
Kanti perintah Sultan Agung mangka R. Bahu langsung methuk putri wau ingkang nami Rantamsari, ananging piyambakipun boten purun dipunsunting dening Sultan Agung. Rantamsari ngendhika: “ Duh Raden, kula boten purun menawi dipunsunting Sang Baginda Raja, luwih seneng kula dados garwanipun Raden Bahu”.
Tatapan netranipun putri saking desa wau ingkang suci kedah ngisi wonten manahipun lajeng kekalihipun manungsa wau ingkang benten jinisipun wau sami padha remen. Raden Bahu boten tentrem manahipun amargi Rantamsari badhe dipunpundhut garwa dening Sultan Agung. Lajeng Rantamsari ngendhika: “ yen ing desa Kali Beluk wonten satunggaling putri ingkang ayu sanget ngluwihi piyambakipun ingkang jeneng Endang wuranti, ibunipun sadean Serabi, menawi purun punapa piyambakipun ingkang dipunpersembahaken dhateng Sri baginda”.
Raden Bahu pangkat maring desa Kali Beluk, ngantos mriku R. bahu ngadhep Endang wuranti. Raden Bahu ngendhika yen piyambakipun badhe dipunpundhut Sri baginda kangge dipunsunting Sri baginda. Endang wuranti purun dipunsunting Sri baginda. Endang wuranti purun dipunpundhut maring Mataram. Sasampunipun dumugi Mataram Raden Bahu ngadhep Sri baginda, beliau nglaporaken yen piyambakipun sampun berhasil munhut putri Kali Salak maring Keraton.
Nanging sasampunipun ing Mataram lan dipunparingi pitakenan dening Sultan agung putri wau boten saged mangsuli. Piyambakipun lajeng sadar bilih piyambakipun sampun dipunbohongi dening R. Bahu, Sri baginda kaget lan sadar, piyambakipun jengkel kalian Raden Bahu amargi R. Bahu sampun ngapusi Sri baginda lajeng Sri baginda mikir badhe balas dendam kanti cara ingkang alus.
Raden Bahu dipuntimbali lan dipunparingi tugas kangge mbikak wana Gambiran, tugas wau nggadahi tujuan supados R. Bahu seda dipunpangan kewan-kewan liar. Ing sawijining wengi, sasampunipun sedaya prajurit sami tilem, R. Bahu taksih mikir kados pundi caranipun mbikak wana wau. Lajeng piyambakipun kerawuhan Ramanipun, beliau ngendhika: “ Hei anaku, kowe arep nglaksanakaken tugas ingkang luhur, mbikak wana Gambiran sanes tugas ingkang gampang. Perintah punika dados tanda yen Sang Raja menika percaya karo kowe, dados kowe kedah bener-bener ngrampungaken, yen ora klakon aku dhewe melu kewirangan “. Beliau ugi pesen supados R. Bahu nglakokaken tapa. Kalian dipunkancani sang Rama, Raden Bahu nglakokake tapa ing ngndhapipun wit gorda.
Sanadyan dipunganggu dening makhluk - makhluk ingkang ala kayata Raja siluman ing wana. Piyambakipun boten gerak. Raja siluman percaya sanget yen pedang pusakanipun piyambakipun sampun leres nancep lambung R. Bahu, nanging wonten kedadean aneh, Raden Bahu boten dhawah saking tapa lan pedang wau ingkang dhawah, lan Raja siluman wau sami dhawah.
Sasampunipun angsal pertanda ( Wisik ) saking Sang Gusti, raja siluman ingkang kalah menika nunjukaken menawi wana Gambiran menika bakal saged dipun bikak, ningali Raja Siluman wau ngrintih lara, lajeng R. Bahu ngrampungaken tapanipun. Raja siluman dipunbebasaken kedah ngangge syarat, supados piyambakipun purun biyantu kangge mbikak wana wau. Mangka mbikaklah wana wau lan dipunparingi nami “ PEKALONGAN “.
Wayang Kulit
Wayang Kulit (Leather Puppet), the Masterpiece of Javanese Performance Arts
When you spend the night in Yogyakarta while enjoying leather puppet show, it will feel vivid. The melodious rhythm of the gamelan in harmony with the voice of the female singers will not let you fall asleep. The story presented by the dalang as the puppeteer as well as the storyteller will bring you into being one of the characters in the story. You will soon learn the greatness of Javanese culture in the past.
Leather puppet show is a performance art that has been more than half a millennium of age. Its presence has its own story, in relation with the entrance of Javanese Islam. One of the Wali Songo or the nine pious leaders who spread Islam in Java created the puppet by adopting Wayang Beber or Beber Puppet that grew during the triumph of Hindu-Buddha. Such an adoption was done since leather puppet had been attached to Javanese people so that it became the proper media to spread Islam, while Islam prohibited plastic arts. Consequently, leather puppet was made in order for people to be able to see shadow.
Leather puppet show is done by the puppeteer who is also the storyteller who is possibly considered the best entertainer in the world. All the night, he plays all the characters of the leather puppets forming human characters made from buffalo skin decorated with motif as the product of leather carving. He has to change the voice character, switch the intonation, produce humor and even sing. In order to make the atmosphere vivid, the storyteller is assisted by musicians who play gamelan - the traditional Javanese music instruments - and the female singers called sinden who sing Javanese songs.
The total characters in leather puppet show number in the hundreds. The puppets that are not played are stuck in banana stem that is placed close to the storyteller. While being played, the puppets will look as shadow from rear view of the white screen in front of the storyteller. The shadow is created by the light from the oil lamp placed at the upper rear of the storyteller that is cut off by the puppets being played on the screen.
Each puppet performance presents different story or act. The act variations are divided into four categories namely lakon pakem, lakon carangan, lakon gubahan, and lakon karangan. Lakon pakem is the standard story that entirely originates from leather puppet literature while lakon carangan is only the main story that also refers to the leather puppet literature. Lakon gubahan does not origin from the leather puppet stories but it uses the places in accordance with leather puppet literature; lakon karangan is entirely a free story.
The stories in the leather puppet originated from some old books such as Ramayana, Mahabharata, Pustaka Raja Purwa and Purwakanda. Now, there are some books containing lakon gubahan and karangan that have been hundreds years to be liked by the society such as Abimanyu Kerem, Doraweca, Suryatmaja Maling and so on. Among the old books, Purwakanda book is most often used by the puppeteers from Yogyakarta Kingdom.
The leather puppet show begins when the dalang takes out a puppet in the shape of a mountain called gunungan. A nightlong leather puppet show in Yogyakarta style is divided into 3 scenes with 7 jejeran or acts and 7 war acts. The first scene, called pathet lasem, has 3 jejeran and 2 acts of war accompanied by pathet lasem Javanese musical composition. Pathet Sanga as the second scene has 2 jejeran and 2 war acts, while Pathet Manyura as the second scene has 2 jejeran and 3 war acts. One of the scenes that most spectators mostly wait is gara-gara that presents typical Javanese humor.
Sasono Hinggil that is located in the south square is the place that very often performs nightlong leather puppet shows. Usually, the performances are done on the second and fourth weeks, beginning at 09.00 p.m. Another place for leather puppet performance is Bangsal Sri Manganti in the complex of Yogyakarta Kingdom. The leather puppet performance in that place is done on Saturdays, beginning at 10.00 a.m. for two hours at Rp.5,000 for the ticket entrance.
http://www.yogyes.com/en/yogyakarta-cultural-performance/wayang-kulit-show/
Selasa, 12 Mei 2009
Asal Mulaning Kutha Pemalang lan Gunung Slamet
Nalika jaman biyen, ana wong telu kang merguru ing padhepokan Argo Dimillah ing gunung Lawu. Kang lanang, jenenge Bayulan Giri, yen sing wadon jenenge Warih. Wis suwe anggone wongtelu mau ngangsu kawruh ing padhepokan ArgoDimilah, nganti katelune entuk ilmune dhewe-dhewe. Tanpa sadhar Bayu lan Giri tresna marang Warih, lan iku ndadekake ‘cinta segitiga’. Ananging ‘cinta segitiga’ iku malah ndadekake paduning sedulur saperguron mau. Akhire katelune lunga saka padhepokan Argo Dimillah kaperlu nyebarake ilmukang wis pikantuk nalika padha ngangsu kawruh ing kana. Sadurunge pisah, Warih ngucap, sapa wong kang ketemudhisik karodheweke berarti wong kuwi kang bakal dadi bojone. Warih uga pesen, menawa Bayu lan Giri ora kena curang lan kudu lila menawa salah sijine kang bakal dadi bojone Warih. Banjur wongtelu mau luga, Bayu lunga meyang wetan, Warih lunga meyang kidul, lan Giri lunga meyang kulon.
Giri kang nyebarake ilmune ingdhaerah kulon kudu ngadhepi laku kang abot ing dalan amarga Giri kudu ngadhepi alangan-alangan kayata dibegal ning dalan. Nalika kuwi, rampoke wis suwe ngawasi lakune Giri. Lan nalika rampok-rampok mau ngerti menawa Giri lagi mlaku dhewekan ing pangonan kang sepi, dheweke langsung ngadhang Giri. Kanthi manteping ati, Giri bisa ngadhepi kang ngalang-ngalangi lakune dheweke. Mula panggonan mau dijenengi PEMALANG. Sawise ngliwati Pemalang, Giri mlebu alas. Kaya entuk mukjizat, Giri metu saka alas kanthi slamet. Wong-wong kang weruh padha gumun, amarga akeh kurban kang mati menawa mlebu alas mau. Mula alas mau dijenengi Alas Roban.
Banjur Giri nglanjutake nyebar ilmu nganti tumekane ing sawijining gunung, Giri diganggu dening kethek kang cah-cahe akeh. Giri kewalahan anggone ngadhepi kethek-kethek mau. Banjur ana wong wadon nganggocadar kang ora liya yaiku Warih, teka nulungi Giri. Kethek-kethek mau padha mati, Giri slamet lan panggonan mau dijenengi Gunung Slamet. Amarga penasaran, Giri ngejar Wrih kaperlu pengin ngertisapa sejatine wong kang nylametake awake. Bayu kang lagi liwat, banjur weruh wong lanang lan wong wadon kang lagi gelut. Bayu mbelani Warih nanging dheweke uga penasaran karo wong wadon kang nganggo cadar iku. Dideleng saka pawakane, kayane Bayu kenal wong wadon kang nganggo cadar iki. Akhire cadare Warih kabukak dening Bayu. Banjur Warih ngambung tangane Bayu lan ngomong menawa Bayu kang bakal dadi bojone, amarga Bayu iku wong pertama kang weruh raine Warih. Sanajan Giri ora rela, nanging akhire dheweke ngalah maraang marang Bayu. Banjur Bayu lan Warih bebojoan. Dene Giri sakwise nrasa cukup anggone nyebarake ilmune, Giri banjur bali menyang desane lan dadi sesepuh kang dikurmati dening warga kana.
Giri kang nyebarake ilmune ingdhaerah kulon kudu ngadhepi laku kang abot ing dalan amarga Giri kudu ngadhepi alangan-alangan kayata dibegal ning dalan. Nalika kuwi, rampoke wis suwe ngawasi lakune Giri. Lan nalika rampok-rampok mau ngerti menawa Giri lagi mlaku dhewekan ing pangonan kang sepi, dheweke langsung ngadhang Giri. Kanthi manteping ati, Giri bisa ngadhepi kang ngalang-ngalangi lakune dheweke. Mula panggonan mau dijenengi PEMALANG. Sawise ngliwati Pemalang, Giri mlebu alas. Kaya entuk mukjizat, Giri metu saka alas kanthi slamet. Wong-wong kang weruh padha gumun, amarga akeh kurban kang mati menawa mlebu alas mau. Mula alas mau dijenengi Alas Roban.
Banjur Giri nglanjutake nyebar ilmu nganti tumekane ing sawijining gunung, Giri diganggu dening kethek kang cah-cahe akeh. Giri kewalahan anggone ngadhepi kethek-kethek mau. Banjur ana wong wadon nganggocadar kang ora liya yaiku Warih, teka nulungi Giri. Kethek-kethek mau padha mati, Giri slamet lan panggonan mau dijenengi Gunung Slamet. Amarga penasaran, Giri ngejar Wrih kaperlu pengin ngertisapa sejatine wong kang nylametake awake. Bayu kang lagi liwat, banjur weruh wong lanang lan wong wadon kang lagi gelut. Bayu mbelani Warih nanging dheweke uga penasaran karo wong wadon kang nganggo cadar iku. Dideleng saka pawakane, kayane Bayu kenal wong wadon kang nganggo cadar iki. Akhire cadare Warih kabukak dening Bayu. Banjur Warih ngambung tangane Bayu lan ngomong menawa Bayu kang bakal dadi bojone, amarga Bayu iku wong pertama kang weruh raine Warih. Sanajan Giri ora rela, nanging akhire dheweke ngalah maraang marang Bayu. Banjur Bayu lan Warih bebojoan. Dene Giri sakwise nrasa cukup anggone nyebarake ilmune, Giri banjur bali menyang desane lan dadi sesepuh kang dikurmati dening warga kana.
Legenda Bledug Kuwu
Nalika Jawa isih kabagi-bagi dadi kali gedhe kang bakale diarani kali Lusi,ing sisih lor diarani pauceti artine yaiku pulau sing asri. Ing sisih kidul diarani Yawa Dwipa,nduweni arti yaiku pulo loro sing pemerintahane dadi siji. Panggonan loro mau ditekani suku-suku hindhu kang manggon ing Yawadwipa kang urip ing kraton Kelet sing dipimpin Panangkarutawa Prabu Dewoto Cengkar. Masyarakate diarani Keling amarga wong-wong padha nganggo anting-anting ing kuping, gelang ing tangan, irung, lan gulu. Amarga Prabu Dewata Cengkar seneng mangan daging manungsa mula akeh masyarakat Kelins singpadha pindah ing Kalingga.
Sawijining dina ing negara Kalingga ana piyantun 3 kang kaombang-ambing ing laut,piyantun 3 iku mau jenenge Ajisaka, Duro lan Sembodo. Amarga dianggap asing mula piyantun 3 iku didhawuhi dening Sri Maha Datu Sima Dewi Kalingga lan diwenehi ukuman yaiku Ajisaka dadi abdi ing kraton dene Duro karo Sembada dadi abdi ing kapatihan. Amarga piyantun 3 iku mau agamane Islam mula piyantun 3 iku diusir saka Kalingga amarga dikuwatirake bisa ngasut wong-wong Kalingga padha pindhah Islam lan ninggalke Hindhu. Carane yaiku piyantun 3 iku mau difitnah,sawijing dina utusane raja Kalingga ndokokake barang ing ngempere omahe Ajisaka,banjur digawa mlebu Ajisaka. Saka kadadeyan iku Ajisaka karo Dura lan Sembodo diukum kang ditali ing kali gedhe amarga wis wani-wanine njupuk barang sing dudu duwekke.
Nalika Ajisaka, Mbok Randha, Dura lan Sembodo tumekan ing omahe, Wuyung Wulan isih nangis nganti ora ngerti yen ana tamu ing ngarep omahe. Amarga ora tega weruh Wuyung Wulan kaya ngana banjur ditulungi lan dibopong dening Ajisaka. Sanalika Wuyung Wulan kaget, ana priya gantheng nulungi dhewekke. Wuyung Wulan kang tanpa busasa rumangsa isin amarga korat manine tumetes ngenani murate Wuyung Wulan. Grenteng uga ndang gage nothol urat mani iku kang dikira jagung. Ora suwe Pakuojo Nayoko utusane Dewata Cengkar kang nduweni niat njaluk upeti tumeka ing omahe Mbok Randha, sanalika geger karo Sembodo banjur perang tanding. Sawise iku Ajisaka gelem ngganteni Wuyung Wulan dadi tumbal kanggo Dewata Cengkar. Sadurunge dipangan dening Dewata Cengkar, Ajisaka nduweni kekarepan yaiku njaluk lemah kang ombone saukuran karo serbane. Dewata Cengkar nyanggupi kekarepane Ajisaka banjur serban dijereng lan nalika Dewata Cengkar ora waspada Ajisaka nancepake keris ing gulune. Sanalika gulu karo sirahe Dewata Cangkar pisah dadi loro lan diguwang ing Segara Kidul. Saka iku Dewata Cengkar njalma dadi Jin Bajul Putih.
Sawise Dewata Cengkar mati, Medang Kamulyan ora nduweni raja banjur Ajisaka diangkat dadi raja dene Wuyung Wulan diangkat dadi permaesurine. Gelem ora gelem Mbok Randha kudu nampa iku kabeh senajan dhewekke uga uwis ngandhut jabang bayi. Mbok Randha ora kepingin anakke urip mula wetenge diremes-remes supayane anakke matinanging anakke ora mati banjur lair kanthi awak kang cacat kaya ula. Ajisaka krasa isin nduweni anak kang cacat kaya mangkana kang mlakune ngosel-osel ing lemah kaya ula. Ajisaka banjur semedi njaluk petunjuk dening Sabg Hyang Widhi, saka semedi iku Ajisaka oleh pepadhang supayane anakke diruwat nglakoni tapa brata ing Oro-oro Ombo kanthi dikawal pamong 9 yaiku Roro Dukun, Roro Beser, Roro Denok, Roro Penganten, Roro Jangkung, Roro Pekik, Jaka Tuwa, Jaka Bledug kanthi diiringi 7 kebo ireng. Sadurunge budhal menyang Oro-oro Ombo anakke diwenehi jeneng Jaka Linglung. Sawise tumekan ing Oro-oro Ombo, Jaka Linglung didhawuhi pasa ora kena mangan apa-apa ananging saben dina Senin Wage mangane pitik panggang lan dina Jum'at Legi mangane jenang cethil.
Ing Medang Kamulyan, Wuyung Wulan lagi ngandhut nanging Ajisaka katon sungkawa (sedih) mikirake nasibe Jaka Linglung. Nalika iku utusane Jin Bajul Putih yaiku Titi Mungil lan Tepenggreges tumeka ing Medang Kamulyan, nduweni niat arep njaluk tumbal yaiku getihe wong-wong Medang Kamulyankang cacahe 100 wong. Yen ora diwenehi mula dadi gantine Ajisaka karo Wuyung Wulan dadi tumbal kanggo Jin Bajul Putih,Ajisaka nesu banjur nundhung minggat jin loro mau.
Sabubare iku Medang Kamulyan kena pageblug saka jin-jin kang sengaja njarah getihe wong-wong Medang Kamulyan, Ajisaka bingung banjur semedi njaluk petunjuk marang Sang Hyang Widhi. Saka semedine iku kang bisa ngilangke pageblug-pageblug iku mau yaiku Jaka Linglung. Ajisaka ngutus Duro lan Sembada dhateng Oro-oro Ombo supaya Jaka Linglung sowan ing kedaton, maksute yaiku ngutus Jaka Linglung mateni Jin Bajul Putih kanggo katentremane wong-wong Medang Kamulyan. Jaka Linglung karo pamonge budhal tumuju ing kraton banjur ngaturaken sembah sujud ing ngarepe Ajisaka, karo nangis Ajisaka medhar sabda ngutus Jaka Linglung nanging Jaka Linglung kanthi ikhlas nglaksanakake dhawuhe bapake. Jaka Linglung nyuwun pangestu banjur budhal tumuju ing Segara Kidul, sawise tumeka ing Segara Kidul Jaka Linglung banjur sowan ing kratone Kanjeng Ratu Kidul saha nyuwu petunjuk. Saka petunjuk-petunjuk Kanjeng Ratu, Jaka Linglung bisa mateni Bajul Putih. Nalika iku Bajul Putih nduweni jimat Gineng Suket Grinting warnane Wulung panggonane ing njero elak-elakan lambene, supayane Bajul Putih gelem mbukak lambene Jaka Linglung njoget-njoget lucu. Nalika Bajul Putih ngguyu lan ora waspada Jaka Linglung njupuk Ajian Gineng Suket Grinting lan mateni Bajul Putih.
Supayane ora konangan para jin liyane, Jka Linglung diutus supaya metu njero lemah kanthi ngetotake cahyo putih. Yen durung tumekan ing Oro-oro Ombo Jaka Linglung ora oleh metu saka njero lemah amarga iku salah sijine ruwatan supaya Jaka Linglung bisa kaya manungsa normal liyane. Saka ruwatan iku ana sawijining larangan kang ora oleh dilanggar dening Jaka Linglung yaiku ora kena noleh mburi. Durung nganti rampung anggone nglakoni ruwatan iku Jaka Linglung kang kesel banjur njebol saka njero lemah. Anjebole Jaka Linglung iku sing diarani Bledug Kuwu amarga ana suwara-suwara dug…dug…dug…kaya bedug lan ngetokake unthuk (gelembung) sing panas lan asin, yen Kuwune iku merga anjebole Jaka Linglung ing desa Kuwu. Jaka Linglung mikir kanapa lelakone iku ora rampung-rampung banjur dhewekke noleh mburi amarga penasaran karo larangane Kanjeng Ratu. Sanalika Jaka Linglung kaget amarga Kanjeng Ratu Kidul ana ing mburine kang melu ngetutake lelakone Jaka Linglung. Amarga kuciwa karo tumindake Jaka Linglung sing ora manut miturut dhawuhe Kanjeng Ratu Kidul sanalika Jaka Linglung disabda yen nasibe dhewekke ora bisa dirubah maneh. Jaka Linglung nangis banjur mulih ing Medang Kamulyan.
Ing Medang Kamulyan, Wuyung Wulan kang wis nglairke ankke kanthi sehat tanpa cacat nggawe Ajisaka katon bungah ananging isih nduweni penggalih mikirake Jaka Linglung kepiye nasibe yen ngertani adhine lair normal tanpa cacat kaya dhewekke. Nalika Jka Linglung tumekan ing Medang Kamulyan, dhewekke banjur sujud ing ngarepe Ajisaka. Ajisaka rada bingung amarga anakke katon ora seneng wis nindakake ugas kanthi asil kang apik. Jaka Linglung menehake Ajian Gineng Suket Grinting Wulung kanggo tandha yen dhewekke berhasil mateni Bajul Putih. Suket iku banjur disimpen ing Medang Kamulyan kanggo jaga-jaga mbok manawa ana jin-jin kang ora trima yen Bajul Putih mati lan nuntut balas. Tumakan saiki wong-wong Medang Kamulyan ing Grobogan isih percaya yen suket Grinting Wulung iku bisa nolak balak, mula wong Medang Kamulyan padha njupuk suket iku yen ana keluargane sing lara.
Jaka Linglung kuciwa lan ora pingin urip suwe-suwe maneh amarga isin nduweni fisik kang cacat kaya ngana, Ajisaka ora tegel yen ngingeti anakke kaya ngana banjur budhal tumuju ing Segara Kiduk kanggo takon marang Kanjeng Ratu Kidul kanapa ruwatane Jaka Linglung ora ana kasile .
Sawijining dina ing negara Kalingga ana piyantun 3 kang kaombang-ambing ing laut,piyantun 3 iku mau jenenge Ajisaka, Duro lan Sembodo. Amarga dianggap asing mula piyantun 3 iku didhawuhi dening Sri Maha Datu Sima Dewi Kalingga lan diwenehi ukuman yaiku Ajisaka dadi abdi ing kraton dene Duro karo Sembada dadi abdi ing kapatihan. Amarga piyantun 3 iku mau agamane Islam mula piyantun 3 iku diusir saka Kalingga amarga dikuwatirake bisa ngasut wong-wong Kalingga padha pindhah Islam lan ninggalke Hindhu. Carane yaiku piyantun 3 iku mau difitnah,sawijing dina utusane raja Kalingga ndokokake barang ing ngempere omahe Ajisaka,banjur digawa mlebu Ajisaka. Saka kadadeyan iku Ajisaka karo Dura lan Sembodo diukum kang ditali ing kali gedhe amarga wis wani-wanine njupuk barang sing dudu duwekke.
Ing dukuh Kamulyan ana Mbok Randha Cangkek kang nduweni anak wadon jenenge Wuyung Wulan, nalika iku Mbok Rondho ditekani utusan saka Medang Kamulyan kang njaluk upeti nanging Mbok Randha ora bisa mbayar amarga ora duwe duwit banjur gantine Wuyung Wulan dadi nduwekke Dewata Cengkar. Saking bingunge Mbok Randha banjur lungaarep bunuh diri nyebur ing kali gedhe. Nalika tekan kali Mbok Randha nemokake piyantun 3 iku banjur ditulungi, rumangsa utang budi Ajisaka banjur ngepek Mbok Randha dadi bojone. Sawijining dina Mbok Randha ngaku yen dhewekke isih nuweni anak wadon ing omah, ing Medang Kamulyan Wuyung Wulan sing ditinggal ibune saben dina nangis wae kang dikancani pitik jagone yaiku Grenteng arane.
Nalika Ajisaka, Mbok Randha, Dura lan Sembodo tumekan ing omahe, Wuyung Wulan isih nangis nganti ora ngerti yen ana tamu ing ngarep omahe. Amarga ora tega weruh Wuyung Wulan kaya ngana banjur ditulungi lan dibopong dening Ajisaka. Sanalika Wuyung Wulan kaget, ana priya gantheng nulungi dhewekke. Wuyung Wulan kang tanpa busasa rumangsa isin amarga korat manine tumetes ngenani murate Wuyung Wulan. Grenteng uga ndang gage nothol urat mani iku kang dikira jagung. Ora suwe Pakuojo Nayoko utusane Dewata Cengkar kang nduweni niat njaluk upeti tumeka ing omahe Mbok Randha, sanalika geger karo Sembodo banjur perang tanding. Sawise iku Ajisaka gelem ngganteni Wuyung Wulan dadi tumbal kanggo Dewata Cengkar. Sadurunge dipangan dening Dewata Cengkar, Ajisaka nduweni kekarepan yaiku njaluk lemah kang ombone saukuran karo serbane. Dewata Cengkar nyanggupi kekarepane Ajisaka banjur serban dijereng lan nalika Dewata Cengkar ora waspada Ajisaka nancepake keris ing gulune. Sanalika gulu karo sirahe Dewata Cangkar pisah dadi loro lan diguwang ing Segara Kidul. Saka iku Dewata Cengkar njalma dadi Jin Bajul Putih.
Sawise Dewata Cengkar mati, Medang Kamulyan ora nduweni raja banjur Ajisaka diangkat dadi raja dene Wuyung Wulan diangkat dadi permaesurine. Gelem ora gelem Mbok Randha kudu nampa iku kabeh senajan dhewekke uga uwis ngandhut jabang bayi. Mbok Randha ora kepingin anakke urip mula wetenge diremes-remes supayane anakke matinanging anakke ora mati banjur lair kanthi awak kang cacat kaya ula. Ajisaka krasa isin nduweni anak kang cacat kaya mangkana kang mlakune ngosel-osel ing lemah kaya ula. Ajisaka banjur semedi njaluk petunjuk dening Sabg Hyang Widhi, saka semedi iku Ajisaka oleh pepadhang supayane anakke diruwat nglakoni tapa brata ing Oro-oro Ombo kanthi dikawal pamong 9 yaiku Roro Dukun, Roro Beser, Roro Denok, Roro Penganten, Roro Jangkung, Roro Pekik, Jaka Tuwa, Jaka Bledug kanthi diiringi 7 kebo ireng. Sadurunge budhal menyang Oro-oro Ombo anakke diwenehi jeneng Jaka Linglung. Sawise tumekan ing Oro-oro Ombo, Jaka Linglung didhawuhi pasa ora kena mangan apa-apa ananging saben dina Senin Wage mangane pitik panggang lan dina Jum'at Legi mangane jenang cethil.
Ing Medang Kamulyan, Wuyung Wulan lagi ngandhut nanging Ajisaka katon sungkawa (sedih) mikirake nasibe Jaka Linglung. Nalika iku utusane Jin Bajul Putih yaiku Titi Mungil lan Tepenggreges tumeka ing Medang Kamulyan, nduweni niat arep njaluk tumbal yaiku getihe wong-wong Medang Kamulyankang cacahe 100 wong. Yen ora diwenehi mula dadi gantine Ajisaka karo Wuyung Wulan dadi tumbal kanggo Jin Bajul Putih,Ajisaka nesu banjur nundhung minggat jin loro mau.
Sabubare iku Medang Kamulyan kena pageblug saka jin-jin kang sengaja njarah getihe wong-wong Medang Kamulyan, Ajisaka bingung banjur semedi njaluk petunjuk marang Sang Hyang Widhi. Saka semedine iku kang bisa ngilangke pageblug-pageblug iku mau yaiku Jaka Linglung. Ajisaka ngutus Duro lan Sembada dhateng Oro-oro Ombo supaya Jaka Linglung sowan ing kedaton, maksute yaiku ngutus Jaka Linglung mateni Jin Bajul Putih kanggo katentremane wong-wong Medang Kamulyan. Jaka Linglung karo pamonge budhal tumuju ing kraton banjur ngaturaken sembah sujud ing ngarepe Ajisaka, karo nangis Ajisaka medhar sabda ngutus Jaka Linglung nanging Jaka Linglung kanthi ikhlas nglaksanakake dhawuhe bapake. Jaka Linglung nyuwun pangestu banjur budhal tumuju ing Segara Kidul, sawise tumeka ing Segara Kidul Jaka Linglung banjur sowan ing kratone Kanjeng Ratu Kidul saha nyuwu petunjuk. Saka petunjuk-petunjuk Kanjeng Ratu, Jaka Linglung bisa mateni Bajul Putih. Nalika iku Bajul Putih nduweni jimat Gineng Suket Grinting warnane Wulung panggonane ing njero elak-elakan lambene, supayane Bajul Putih gelem mbukak lambene Jaka Linglung njoget-njoget lucu. Nalika Bajul Putih ngguyu lan ora waspada Jaka Linglung njupuk Ajian Gineng Suket Grinting lan mateni Bajul Putih.
Supayane ora konangan para jin liyane, Jka Linglung diutus supaya metu njero lemah kanthi ngetotake cahyo putih. Yen durung tumekan ing Oro-oro Ombo Jaka Linglung ora oleh metu saka njero lemah amarga iku salah sijine ruwatan supaya Jaka Linglung bisa kaya manungsa normal liyane. Saka ruwatan iku ana sawijining larangan kang ora oleh dilanggar dening Jaka Linglung yaiku ora kena noleh mburi. Durung nganti rampung anggone nglakoni ruwatan iku Jaka Linglung kang kesel banjur njebol saka njero lemah. Anjebole Jaka Linglung iku sing diarani Bledug Kuwu amarga ana suwara-suwara dug…dug…dug…kaya bedug lan ngetokake unthuk (gelembung) sing panas lan asin, yen Kuwune iku merga anjebole Jaka Linglung ing desa Kuwu. Jaka Linglung mikir kanapa lelakone iku ora rampung-rampung banjur dhewekke noleh mburi amarga penasaran karo larangane Kanjeng Ratu. Sanalika Jaka Linglung kaget amarga Kanjeng Ratu Kidul ana ing mburine kang melu ngetutake lelakone Jaka Linglung. Amarga kuciwa karo tumindake Jaka Linglung sing ora manut miturut dhawuhe Kanjeng Ratu Kidul sanalika Jaka Linglung disabda yen nasibe dhewekke ora bisa dirubah maneh. Jaka Linglung nangis banjur mulih ing Medang Kamulyan.
Ing Medang Kamulyan, Wuyung Wulan kang wis nglairke ankke kanthi sehat tanpa cacat nggawe Ajisaka katon bungah ananging isih nduweni penggalih mikirake Jaka Linglung kepiye nasibe yen ngertani adhine lair normal tanpa cacat kaya dhewekke. Nalika Jka Linglung tumekan ing Medang Kamulyan, dhewekke banjur sujud ing ngarepe Ajisaka. Ajisaka rada bingung amarga anakke katon ora seneng wis nindakake ugas kanthi asil kang apik. Jaka Linglung menehake Ajian Gineng Suket Grinting Wulung kanggo tandha yen dhewekke berhasil mateni Bajul Putih. Suket iku banjur disimpen ing Medang Kamulyan kanggo jaga-jaga mbok manawa ana jin-jin kang ora trima yen Bajul Putih mati lan nuntut balas. Tumakan saiki wong-wong Medang Kamulyan ing Grobogan isih percaya yen suket Grinting Wulung iku bisa nolak balak, mula wong Medang Kamulyan padha njupuk suket iku yen ana keluargane sing lara.
Jaka Linglung kuciwa lan ora pingin urip suwe-suwe maneh amarga isin nduweni fisik kang cacat kaya ngana, Ajisaka ora tegel yen ngingeti anakke kaya ngana banjur budhal tumuju ing Segara Kiduk kanggo takon marang Kanjeng Ratu Kidul kanapa ruwatane Jaka Linglung ora ana kasile .
Sawise diterangake denng Kanjeng Ratu, ananging Kanjeng Ratu kepingin yen Jaka Linglung dadi senopati ing segara Kidul sawise Bajul Putih mati. Ajisaka banjur njaluk ngapura lan pamitan mulih ing Medang Kamulyan. Tumakan ing Medang Kamulyan Ajisaka ndawuh Jaka Linglung semedi ing Oro-oro Lencong lan oleh mangan apa wae kang tumempel ing lambene. Sasuwene ditinggal Jaka Linglung Medang Kamulyan diserang musuh lan dikuwasai saka kerajaan liyane dene Jaka Linglung nembe tapa ing gunung. Iku dadi pungkasane lelakone Jaka Linglung.
ASAL USUL JENENG KARANGANYAR
Desa Karanganyar iku melu kecamatan Welahan kabupaten Jepara. Saiki cacah wargane ana 1.446 warga. Dingeti saka panggonane, daerah iki wates kabupaten Jepara karo Demak. Kejawan daratan teka segara lor jawa sing ombone 87 hektar, ana hamparan tambak iwak lan rawa – rawa. Uripe makmur lan tentrem, masyarakate penggawehane akeh saka petani, nanging uga ana sing dadi pedagang lunga metu saka pulau Jawa misale Kalimantan, Malaysia, Sumatra lan liyane. Akeh sing petani amarga kiwa lan tengene desa kuwi diubengi sawah, jaman samana penduduke elehan utawa pindahan saka desa pinggire yaiku norowito, dadine penduduke cacahe mung sithik.
Sadurunge ana omah – omah penduduk desa iki iseh rupa rawa – rawa sing sisihe ana kali/lepen. Kali iku jenenge kali serang sing banyune akeh, kanggo nggunaake mbayuni sawah sing ditanduri pari kanggo kebutuhan lan nyukupi ekonomi.
Warga tani sing iseh nyekel tradisi zaman kuna, ana cara sing kanggo nyalurake pengetahuane saka basa, kegunaane basa iki digunakake kanggo warna – warna , kaya wae ing panguripan saben dina, upacara adapt lan upacara agama sing luwih nggunakake basa Jawa.
Zaman biyen sadurunge desa iki dadi maju, ana perkawis sing kudu dingerteni asal – usule kenapa bisa diarani utawa duwe jeneng Karanganyar. Saiki desa wis maju, perkembangane cepet, dadi langka bocah sing mangerteni piye kok bisa duwe jeneng kaya ngana, ngertine mung manggoni.
Biyen sadurunge jeneng Karanganyar, desa Norowito iku sing asale dipanggoni para warga, nalika manggoni desa iku akeh warga sing padha dimalingi, saben dina mesthi ana perkara kuwi yaiku kemalingan, dadine warga padha mlayu pindah lunga sisihe/tangga desane sing adohe ora sepira adoh saka asale kana, biyen wargane mung sithik bisa diitung, nanging sansaya suwe tambah akeh. Zaman biyen nalika dijajah PKI riwayate susah, mangane bonggol gedhang karo onggok ora mangan sego apa maneh buah.
Wujud utawa bentuke Karanganyar iku akeh kalen, ngarep desa ana kalen gedhe lan mburi ana sawah karo kalen cilik sing diarani larik, kalen sing amba ya ana, sing cilik digunakake kanggo pengairan uga dawane nganti ngubungake liya desa. Saking akehe warga sing dadi tani dadine kalen iku penting, didadekake wadah pengairan kanggo kaperluan tandurane yaiku pari karo jangan kayata : jagung, kacang, kangkung, delai, krai, tomat, waloh, gambas lan liya-liyane. Ana kalen sing dijenengi kalibom iku bentuke amba, banyune pasang surut miturut musime, gedhene kalen iku watese ana ing bongpes yaiku iso kembung karo kempes. Kalen sing amba nak wayah rendeng mesthi banjir, sanajan sakiki wis maju terus ora kena banjir, nanging nak ngilingi zaman biyen nalika wayah rendeng tiba, banyune banjir nganti ngarep omah lan ratane uga ketutupan banyu. Nalika ana wayah rendeng, kalen iku banjir, ing desa iki ana mayat mandeg cacahe loro wedok kabeh, ora ana sing ngakoni, jare para warga padha ngira klintiran saka tanjung, yaiku desa sebrang wetan melu kabupaten Demak sing adoh saka desa iki. Warga sing nemukake padha rame amarga mayit loro mau ora ana sing ngerti asal – usule saka ngendi, lajeng wonten salah satunggaling warga sing menehi jeneng den ayu Ndaru karo den ayu Surti.
Iso ana utawa dadi jeneng Karanganyar iku amarga ana wong sing klinter neng kalen lajeng mbanggok neng salah sijine wit karang, wong kuwi di jenengake mbah ndaru. Ora ana ngerti asale saka endi mayit mau, penduduk pada geger. Mayit mau terus dikubur ana ing pinggir wit karang sing ditemuake neng panggonan mau, wong sing nemuake mayit mau wenehi jeneng Karanganyar yaiku amarga mandeg ana ing wit karang, anyar yaiku wong anyar sing ditemukake. Dadine wong sing nemukake mau dadiake mbah ndaru iku tiyang sesepuh keturunan ana ing desa iku. Sak iki panggonan mau didadekake Tempat Pemakaman Umum/ TPU ana ing desa Karanganyar. Desa iki wis maju akeh penduduk sing kasil oleh nyambut gawe, hawane asrep ana kalen – kalen akeh sing digunakna kanggo pengairan. Tandure wis maju, kasile dikirim lunga adoh sing bisa dicegerake kanggo nglangsungake ekonomi para warga.
Sadurunge ana omah – omah penduduk desa iki iseh rupa rawa – rawa sing sisihe ana kali/lepen. Kali iku jenenge kali serang sing banyune akeh, kanggo nggunaake mbayuni sawah sing ditanduri pari kanggo kebutuhan lan nyukupi ekonomi.
Warga tani sing iseh nyekel tradisi zaman kuna, ana cara sing kanggo nyalurake pengetahuane saka basa, kegunaane basa iki digunakake kanggo warna – warna , kaya wae ing panguripan saben dina, upacara adapt lan upacara agama sing luwih nggunakake basa Jawa.
Zaman biyen sadurunge desa iki dadi maju, ana perkawis sing kudu dingerteni asal – usule kenapa bisa diarani utawa duwe jeneng Karanganyar. Saiki desa wis maju, perkembangane cepet, dadi langka bocah sing mangerteni piye kok bisa duwe jeneng kaya ngana, ngertine mung manggoni.
Biyen sadurunge jeneng Karanganyar, desa Norowito iku sing asale dipanggoni para warga, nalika manggoni desa iku akeh warga sing padha dimalingi, saben dina mesthi ana perkara kuwi yaiku kemalingan, dadine warga padha mlayu pindah lunga sisihe/tangga desane sing adohe ora sepira adoh saka asale kana, biyen wargane mung sithik bisa diitung, nanging sansaya suwe tambah akeh. Zaman biyen nalika dijajah PKI riwayate susah, mangane bonggol gedhang karo onggok ora mangan sego apa maneh buah.
Wujud utawa bentuke Karanganyar iku akeh kalen, ngarep desa ana kalen gedhe lan mburi ana sawah karo kalen cilik sing diarani larik, kalen sing amba ya ana, sing cilik digunakake kanggo pengairan uga dawane nganti ngubungake liya desa. Saking akehe warga sing dadi tani dadine kalen iku penting, didadekake wadah pengairan kanggo kaperluan tandurane yaiku pari karo jangan kayata : jagung, kacang, kangkung, delai, krai, tomat, waloh, gambas lan liya-liyane. Ana kalen sing dijenengi kalibom iku bentuke amba, banyune pasang surut miturut musime, gedhene kalen iku watese ana ing bongpes yaiku iso kembung karo kempes. Kalen sing amba nak wayah rendeng mesthi banjir, sanajan sakiki wis maju terus ora kena banjir, nanging nak ngilingi zaman biyen nalika wayah rendeng tiba, banyune banjir nganti ngarep omah lan ratane uga ketutupan banyu. Nalika ana wayah rendeng, kalen iku banjir, ing desa iki ana mayat mandeg cacahe loro wedok kabeh, ora ana sing ngakoni, jare para warga padha ngira klintiran saka tanjung, yaiku desa sebrang wetan melu kabupaten Demak sing adoh saka desa iki. Warga sing nemukake padha rame amarga mayit loro mau ora ana sing ngerti asal – usule saka ngendi, lajeng wonten salah satunggaling warga sing menehi jeneng den ayu Ndaru karo den ayu Surti.
Iso ana utawa dadi jeneng Karanganyar iku amarga ana wong sing klinter neng kalen lajeng mbanggok neng salah sijine wit karang, wong kuwi di jenengake mbah ndaru. Ora ana ngerti asale saka endi mayit mau, penduduk pada geger. Mayit mau terus dikubur ana ing pinggir wit karang sing ditemuake neng panggonan mau, wong sing nemuake mayit mau wenehi jeneng Karanganyar yaiku amarga mandeg ana ing wit karang, anyar yaiku wong anyar sing ditemukake. Dadine wong sing nemukake mau dadiake mbah ndaru iku tiyang sesepuh keturunan ana ing desa iku. Sak iki panggonan mau didadekake Tempat Pemakaman Umum/ TPU ana ing desa Karanganyar. Desa iki wis maju akeh penduduk sing kasil oleh nyambut gawe, hawane asrep ana kalen – kalen akeh sing digunakna kanggo pengairan. Tandure wis maju, kasile dikirim lunga adoh sing bisa dicegerake kanggo nglangsungake ekonomi para warga.
URUN REMBUG
Bilih panjenengan "comment" wonten ing ngriki mugi kersa ngagem ID Login, sampun sumadya: Google Profile,Twitter Account,FriendFeed Account, Yahoo Account, Blogger Account, JS-Kit Account, Haloscan Account,OpenID, Websites:
Caranipun namung kantun klik "LOGIN" mawon.
Kersane kula lan kanca-kanca sanes saged mangertosi sinten kemawon tiyang ingkang tresna dhateng Jawa.
Nuwun
Dening Sastra Jawa
Caranipun namung kantun klik "LOGIN" mawon.
Kersane kula lan kanca-kanca sanes saged mangertosi sinten kemawon tiyang ingkang tresna dhateng Jawa.
Nuwun
Dening Sastra Jawa
PANDAN KUNING
Pandan Kuning minangka salah sijine obyek wisata sing dikramatake dening masyarakat laut Petanahan. Pandan kuning saka tembung Pandan salah sijine wit-witan lan Kuning. Panggonan nyepi Pandan Kuning dijaga lan dirawat dening juru kunci kayata :
Raden Soedjono lan Dewi Sulastri minangka tokoh sing cukup legendaris babagan legenda Pandan Kuning. Legenda iki kawiwitan nalika Kerajaan Mataram pemerintahan Sutawijaya (1601). Nalika jaman pemerintahan Mataram kabagi dadi kabupaten-kabupaten kayata Kabupaten Pucang kembar, Bulu Pitu, Loano dll.
Bupati Citra Kusuma kang mbawahi Kabupaten Pucang kembar nduweni putra kang ayu rupane kang sesulih Dewi Sulastri. Bupati Pucang Kembar wis nyiapake calon garwa kanggo Dewi Sulastri, amarga pancen wis dadi padatan wektu semana yen jodho iku ditentokake wong tuwa, sanadyan tasih cilik. Joko Puring iku sing dadi pasangane Dewi Sulastri manggon ing Pucang kembar, lan deweke wis direngkuh kaya dene keluargane dhewe.
Kacarita ana ing sawijining dina ana nom-noman kang bagus rupane putrane Demang Wonokusumo saka Karang Gumelem, teka ing kono sak perlu arep suwito marang Bupati Citra Kusumo. Satekane Raden Soedjono agawe Bupati Citra Kusumo goreh atine, arep nampa pasuwitane Reden Soedjono apa ora. Ana ing kono Dewi Sulastri njaluk supaya kang rama nampa pasuwitane Raden Soedjono, ananging Joko Puring ora sarujuk amarga kebak rasa cubriya. Raden Soedjono bisa ketampa pasuwitane kuwi amarga karo syarat kang diajokake dening Joko Puring, bilih Raden Soedjono nyambut gawe minangka gamel (tukang golek suket) lan juru taman.
Ana ing wektu-wektu pasuwitane Raden Soedjono minangka gamel lan juru taman dheweke katarik marang latian keprajuritan, lan ana ing pungkasan dheweke mlebu dadi salah sijine prajurit.
Ing sawijining dina Raden Soedjono ketemu karo Dewi Sulastri ana ing taman sari lan karo-karone padha ngandaraken katresnan. Adhi-adhine Dewi Sulastri kang sesulih Usmana lan Usmani mangerteni bab iku. Mila banjur ndadekake sulaya.
Rumangsa ora bisa ngalaheke Raden Soedjono, Usmana lan Usmani lunga wadul karo Joko Puring babagan Raden Soedjono lan Dewi Sulastri.
Pasulayan Raden Soedjono karo Joko Puring ora bisa dipenggak maneh. Amarga krasa kalah Raden Soedjono mlayu saka pasulayan. Dheweke lunga marang Brangkal lan njaluk pangayoman marang Kyai Karyadi.
Jaka Puring ngoyak Raden Soedjono nganti tekan omahe Kyai Karyadi, nanging Raden Soedjono ora bisa ditemokake amarga umpetan ana ing lumbung pari. Amarga buronan ora bisa ditemokake, mila Joko Puring lan adhi-adhine padha bali tanpa kasil.
Sawise dirasa aman Kyai Karyadi ngundang Raden Sodjono lan nakokake apa sing sajatine kedaden. Raden Soedjono njlentrehake kabeh kedadeyan sing wis kadaden. Ana ing pungkasan dheweke njaluk pitedah kanggo ngepek bojo Dewi Sulastri supaya kaleksanan. Kyai Karyadi menehi pitedah supaya Raden Soedjono nyepi ana ing sangisore wit Lo kang ana ing desa Grenggeng.
Pungkasane Raden Soedjono tekan ana ing Grenggeng banjur nggoleki wit Lo kanggo nyepi. Kanthi persiapan lahir lan batin, uga kebak gegayuhan kaleksanan jiwa lan ragane. Kanthi tekad kang gedhe kanggo entuk Dewi Sulastri minangka bojo.
Wisiking angin rumesep ing kalbu Raden Soedjono. Kaprungu swara tanpo rupa, lan manahe bisa nampa swara kuwi.
“Soedjono, sajatine kasenengan yaiku minangka kasil saka perjuangan. Yen kowe pengin entuk kasenengan kuwi, mila siapake awakmu kanggo nglakokake salah sijine dharma bekti marang wong kang wis nggedhekake kowe.”
Barang keprungu swara mau, Raden Soedjono banjur nyekar ana ing pesareane Panembahan Baribin. Ana ing semedine, Raden Soedjono entuk wisikan gaib supaya Raden Soedjono nerusaken nyepine ana ing kali Palemahan lan Kali Bantar sing ana ing tlatah Buayan murih bisa entuk Pusaka Gandik Kencana lan Bancet Kencana.
Pungkasane apa kang dilakokake Raden Soedjono kasil lan deweke bisa entuk pusaka Gandik Kencana lan Bancet Kencana kanggo ngalahake Joko Puring.
Kanthi sesingidan dheweke enggal-enggal menyang Pucang Kembar saperlu nemoni Dewi Sulastri, banjur nyritakake apa kang wis kadadeyan kanthi ngati-ngati. Sateruse Raden Soedjono prentah marang Dewi Sulastri, supaya Dewi Sulastri nyuwun marang kang rama kanggo nganakake giri patembaya.
Kaprungu panjaluke putra kang paling ditresnani mila Bupati Citro Kusumo ngumumake giri patembaya.
Sauntara ana ing wektu kuwi, Joko Puring njaluk supaya enggal-enggal didaupake karo Dewi Sulastri kang wis sawetara suwe dadi idham-idhaman ning atine. Kanggo nampik panjaluke Joko Puring, Dewi Sulastri nduweni panjaluk supaya karo-karone yaiku Raden Soedjono lan Joko Puring diedu.
Paprangan ora bisa dipenggak maneh. Kadigdayane Raden Soedjono nyata ana ing sangisore kadigdayane Joko Puring. Mangerteni menawa idhamaning ati bakal asor ing yuda, mila tanpa mikir dawa Dewi Sulastri langsung namakake pusaka Gendik Kencana, lan ora mleset ngenani awake Joko Puring. Joko puring kalah lan mlayu ninggalake arena uga ninggalake Pucang Kembar.
Amarga menang paprangan lan uga nduweni pusaka Gendik Kencana lan Bancet Kencana, Raden Soedjono bisa ngepek garwa Dewi Sulastri.
Sawise dhaupane Raden Soedjono karo Dewi Sulastri, adipati Citro Kusumo menehake kekuasaan marang Raden Soedjono. Dheweke nyingkir dadi Begawan kanthi sesulih Begawan Citro Kusumo. Ora sauntara suwe dheweke entuk layang saka mataram kang isine prentah kanggo numpas brandhalan ono ing Gunung Tidar. Ana ing tapane, Begawan Citro Kusuma entuk wangsit bilih kang bisa numpas brandhalan ora liya yaiku mantune dhewe kang sesulih Raden Soedjono. Kanthi rasa kang abot Begawan Citro Kusumo ngeculake Raden Soedjono.
Ora sawetara suwe Raden Soedjono tekan ing Gunung Tidar nalika wayah bengi. Ora nyangka yen Raden Soedjono bakal entuk lawan kang abot yaiku pimpinan garong ing Gunung Tidar. Paprangan gedhe kaleksanan, yaiku Raden Soedjono lan pimpinan garong Gunung Tidar. Ananging prayata yen kadigdayaan Raden Soedjono luwih dhuwur ketimbang brandal Gunung Tidar. Pimpinan garong Gunung Tidar kalah dening tangane Raden Soedjono.
Ing wengi kang peteng lelimengan Raden Soedjono tumungkul, dheweke migatekake rupane pimpinan garong Gunung Tidar. Rupa iku nyata banget cedhak ing ati lan pikirane, banget cedhak ing pangeling-eling. Pungkasane Raden Soedjono ora kuwawa mbendung rasaning ati. Pancen ora pantes yen sawijining priya nangis, nanging apa ya ana kang bisa mbendung atine yen sing mati mau kakang kandhunge dhewe kang sesulih Wirakusumo?
Prajurit lan pengawal Bupati Pucang Kembar ditata maneh amargo arep bali menyang Pucang Kembar. Wirakusumo dadi garong amargo iri karo adhi-adhine kang dadi Bupati Pucang Kembar lan Bupati Loano.
Bebarengan karo lungane Raden Soedjono menyang Gunung Tidar pawarta keprungu tekan Joko Puring. Ana ing njero ati Joko Puring tasih ana rasa tresna marang Dewi Sulastri. Bab iku kang nggawe Joko Puring golek wektu kanggo ngrebut rasa tresnane Dewi Sulastri maneh
Ana ing sisih liya, minangka temanten kang anyar, Dewi Sulastri krasa sepi amarga ditinggal dening wong kang ditresnani iku. Atine Dewi Sulastri nguntab-nguntab amarga kepengin cepet-cepet ketemu karo Raden Soedjono, mila dheweke gawe keputusan dhewe kanggo nyusul raden Soedjono ana ing Karang Gumelem. Apa kang dikarepake dening Dewi Sulastri dimangerterni dening Joko Puring. Mila saka kana Joko Puring nduweni maksud kanggo nguntit Dewi Sulastri. Ananging pranyata apa kang dikarepake dening Dewi Lestari ora katurutan. Raden Soedjono durung bali saka Gunung Tidar.
Ana ing satengahe lampahane Dewi Sulastri, dheweke dirayu dening Joko Puring kanthi basa kang nggrentesi manah supaya rasa kangen kang ana ing manah dewi Sulastri bisa kapadhu karo Joko Puring. Ananging Dewi Sulastri ora nyarujuki panjaluke Joko Puring, amargo kasetyan mujudake makuthaning wanodya. Dewi Sulastri arep diperjaya menawa ora gelem nglanggati sing dadi kekarepane Joko Puring. Joko Puring ngruda peksa. Dewi Sulastri arep digawa lunga menyang Wagir Pandan. Tangan lan sikil Dewi Sulastri ditaleni dening Joko Puring nganggo Godong Pandan
Kacarita Raden Soedjono wis tekan ana ing Karang Gumelem tanpa alangan sawiji apa lan ngrukti layone kakangeWirokusumo. Kang rama, Demang Wonokusumo maringi pamrayoga supaya Raden Soedjono enggal-enggal ngupadi Dewi Sulastri kang lagi nyusul nggoleki Raden Soedjono menyang Karang Gumelem. Ing satengahing marga Raden Soedjono ketemu Joko Puring kang lagi golek woh-wohan kanggo Dewi Sulastri. Joko puring kaget, lan kanthi rikat Joko puring nyaut Dewi Sulastri, kagendhong lon digawa mlayu nurut pinggiring segara kidul. Raden Soedjono banget anggone kaget mengerteni yen Dewi Sulastri digawa mlayu Joko Puring. Kanthi rikat dheweke mbedhul wit Pandhan lan diuncalake menyang Joko Puring kanthi dilambari kekuatan.
Joko Puring nggawa Dewi Sulastri menyang desa Karanggadung. Ana ing kana Dewi Sulastri ditinggal dening Joko Puring kanggo golek woh-wohan.
Ana ing wektu kuwi Raden Soedjono bisa nemokake Dewi sulastri lan saklorone bebarengan ana ing wit Pandan.
Ing wektu kuwi, makbedunduk Joko Puring teka kanthi nggawa woh-wohan kanggo Dewi Sulastri. Ananging sawise meruhi bilih ana ing sajejere Dewi Sulastri ana Raden Soedjono, mila ana kekarepan kanggo njaga dewi Sulastri supaya ora tiba maneh menyang tangane Raden Soedjono. Bab iku kaleksanan karo perang tandhing
Sawise paprangan wis sauntara suwe kaleksanan, pranyata kadigdayan Raden Soedjono luwih dhuwur ketimbang kadigdayan Joko Puring
Rumangsa yen Joko Puring ora bisa ngalahake Raden Soedjono mila Joko Puring mundur saka paprangan. Miturut legenda panggonan kang dienggo kaggo pelariane Joko Puring ninggalake jeneng-jeneng panggonan kayata : PADHAURIP, GUYANGAN, ALANG-ALANG AMBA, KEWARU, KARANG BOLONG, BUAYAN.
Raden Soedjono cepet-cepet nemoni Dewi Sulastri kanggo nyopot talenane. Ana bab kang aneh ana ing kana bilih tali kang kanggo ngiket Dewi Sulastri lan wit bekas sareane Dewi Sulastri malih warna dadi kuning. Mila panggonan mau diarani Pandan Kuning.
Ana ing sawijining dina nalika sakloron lagi bebarengan, ana ing kono katekan Nyi Roro Kidul lan ngomong bilih panggonan kang wis diwenehi jeneng Pandan Kuning arep didakekake panggonan kanggo singgah ana ing wektu-wektu kepungkur. Nalika Nyi Roro Kidul ninggalake sakloronan mau yaiku Dewi Sulastri la Raden Soedjono klambine Dewi Sulastri kang wis kucel digawa dening Nyi Roro Kidul.
Saka kono mila bajur metu kapercayan bilih sapa bae kang nyepi lan tapa ing papan kono nalika kekarepane kawujud, kedah ngganti klambi anyar kang wujud : jarik lurik, slendhang modhang, klambi warna ijo gadung. Sadurunge ngganti klambi Dewi Sulastri kudu kedah nyelehake : piranti kanggo paes, lenga wangi lan rokok kretek.
- Mbah Kerti s.d 1947
- Mbah Sanwiradi 1947 s.d 1965
- Mbah Madrakis 1967 s.d 1975
- Mbah Kramasentana 1975 s.d 1976
- Mbah Sanwireja 1976 s.d 1993
- Mbah Abdurrohman 1993 s.d sekarang
Raden Soedjono lan Dewi Sulastri minangka tokoh sing cukup legendaris babagan legenda Pandan Kuning. Legenda iki kawiwitan nalika Kerajaan Mataram pemerintahan Sutawijaya (1601). Nalika jaman pemerintahan Mataram kabagi dadi kabupaten-kabupaten kayata Kabupaten Pucang kembar, Bulu Pitu, Loano dll.
Bupati Citra Kusuma kang mbawahi Kabupaten Pucang kembar nduweni putra kang ayu rupane kang sesulih Dewi Sulastri. Bupati Pucang Kembar wis nyiapake calon garwa kanggo Dewi Sulastri, amarga pancen wis dadi padatan wektu semana yen jodho iku ditentokake wong tuwa, sanadyan tasih cilik. Joko Puring iku sing dadi pasangane Dewi Sulastri manggon ing Pucang kembar, lan deweke wis direngkuh kaya dene keluargane dhewe.
Kacarita ana ing sawijining dina ana nom-noman kang bagus rupane putrane Demang Wonokusumo saka Karang Gumelem, teka ing kono sak perlu arep suwito marang Bupati Citra Kusumo. Satekane Raden Soedjono agawe Bupati Citra Kusumo goreh atine, arep nampa pasuwitane Reden Soedjono apa ora. Ana ing kono Dewi Sulastri njaluk supaya kang rama nampa pasuwitane Raden Soedjono, ananging Joko Puring ora sarujuk amarga kebak rasa cubriya. Raden Soedjono bisa ketampa pasuwitane kuwi amarga karo syarat kang diajokake dening Joko Puring, bilih Raden Soedjono nyambut gawe minangka gamel (tukang golek suket) lan juru taman.
Ana ing wektu-wektu pasuwitane Raden Soedjono minangka gamel lan juru taman dheweke katarik marang latian keprajuritan, lan ana ing pungkasan dheweke mlebu dadi salah sijine prajurit.
Ing sawijining dina Raden Soedjono ketemu karo Dewi Sulastri ana ing taman sari lan karo-karone padha ngandaraken katresnan. Adhi-adhine Dewi Sulastri kang sesulih Usmana lan Usmani mangerteni bab iku. Mila banjur ndadekake sulaya.
Rumangsa ora bisa ngalaheke Raden Soedjono, Usmana lan Usmani lunga wadul karo Joko Puring babagan Raden Soedjono lan Dewi Sulastri.
Pasulayan Raden Soedjono karo Joko Puring ora bisa dipenggak maneh. Amarga krasa kalah Raden Soedjono mlayu saka pasulayan. Dheweke lunga marang Brangkal lan njaluk pangayoman marang Kyai Karyadi.
Jaka Puring ngoyak Raden Soedjono nganti tekan omahe Kyai Karyadi, nanging Raden Soedjono ora bisa ditemokake amarga umpetan ana ing lumbung pari. Amarga buronan ora bisa ditemokake, mila Joko Puring lan adhi-adhine padha bali tanpa kasil.
Sawise dirasa aman Kyai Karyadi ngundang Raden Sodjono lan nakokake apa sing sajatine kedaden. Raden Soedjono njlentrehake kabeh kedadeyan sing wis kadaden. Ana ing pungkasan dheweke njaluk pitedah kanggo ngepek bojo Dewi Sulastri supaya kaleksanan. Kyai Karyadi menehi pitedah supaya Raden Soedjono nyepi ana ing sangisore wit Lo kang ana ing desa Grenggeng.
Pungkasane Raden Soedjono tekan ana ing Grenggeng banjur nggoleki wit Lo kanggo nyepi. Kanthi persiapan lahir lan batin, uga kebak gegayuhan kaleksanan jiwa lan ragane. Kanthi tekad kang gedhe kanggo entuk Dewi Sulastri minangka bojo.
Wisiking angin rumesep ing kalbu Raden Soedjono. Kaprungu swara tanpo rupa, lan manahe bisa nampa swara kuwi.
“Soedjono, sajatine kasenengan yaiku minangka kasil saka perjuangan. Yen kowe pengin entuk kasenengan kuwi, mila siapake awakmu kanggo nglakokake salah sijine dharma bekti marang wong kang wis nggedhekake kowe.”
Barang keprungu swara mau, Raden Soedjono banjur nyekar ana ing pesareane Panembahan Baribin. Ana ing semedine, Raden Soedjono entuk wisikan gaib supaya Raden Soedjono nerusaken nyepine ana ing kali Palemahan lan Kali Bantar sing ana ing tlatah Buayan murih bisa entuk Pusaka Gandik Kencana lan Bancet Kencana.
Pungkasane apa kang dilakokake Raden Soedjono kasil lan deweke bisa entuk pusaka Gandik Kencana lan Bancet Kencana kanggo ngalahake Joko Puring.
Kanthi sesingidan dheweke enggal-enggal menyang Pucang Kembar saperlu nemoni Dewi Sulastri, banjur nyritakake apa kang wis kadadeyan kanthi ngati-ngati. Sateruse Raden Soedjono prentah marang Dewi Sulastri, supaya Dewi Sulastri nyuwun marang kang rama kanggo nganakake giri patembaya.
Kaprungu panjaluke putra kang paling ditresnani mila Bupati Citro Kusumo ngumumake giri patembaya.
Sauntara ana ing wektu kuwi, Joko Puring njaluk supaya enggal-enggal didaupake karo Dewi Sulastri kang wis sawetara suwe dadi idham-idhaman ning atine. Kanggo nampik panjaluke Joko Puring, Dewi Sulastri nduweni panjaluk supaya karo-karone yaiku Raden Soedjono lan Joko Puring diedu.
Paprangan ora bisa dipenggak maneh. Kadigdayane Raden Soedjono nyata ana ing sangisore kadigdayane Joko Puring. Mangerteni menawa idhamaning ati bakal asor ing yuda, mila tanpa mikir dawa Dewi Sulastri langsung namakake pusaka Gendik Kencana, lan ora mleset ngenani awake Joko Puring. Joko puring kalah lan mlayu ninggalake arena uga ninggalake Pucang Kembar.
Amarga menang paprangan lan uga nduweni pusaka Gendik Kencana lan Bancet Kencana, Raden Soedjono bisa ngepek garwa Dewi Sulastri.
Sawise dhaupane Raden Soedjono karo Dewi Sulastri, adipati Citro Kusumo menehake kekuasaan marang Raden Soedjono. Dheweke nyingkir dadi Begawan kanthi sesulih Begawan Citro Kusumo. Ora sauntara suwe dheweke entuk layang saka mataram kang isine prentah kanggo numpas brandhalan ono ing Gunung Tidar. Ana ing tapane, Begawan Citro Kusuma entuk wangsit bilih kang bisa numpas brandhalan ora liya yaiku mantune dhewe kang sesulih Raden Soedjono. Kanthi rasa kang abot Begawan Citro Kusumo ngeculake Raden Soedjono.
Ora sawetara suwe Raden Soedjono tekan ing Gunung Tidar nalika wayah bengi. Ora nyangka yen Raden Soedjono bakal entuk lawan kang abot yaiku pimpinan garong ing Gunung Tidar. Paprangan gedhe kaleksanan, yaiku Raden Soedjono lan pimpinan garong Gunung Tidar. Ananging prayata yen kadigdayaan Raden Soedjono luwih dhuwur ketimbang brandal Gunung Tidar. Pimpinan garong Gunung Tidar kalah dening tangane Raden Soedjono.
Ing wengi kang peteng lelimengan Raden Soedjono tumungkul, dheweke migatekake rupane pimpinan garong Gunung Tidar. Rupa iku nyata banget cedhak ing ati lan pikirane, banget cedhak ing pangeling-eling. Pungkasane Raden Soedjono ora kuwawa mbendung rasaning ati. Pancen ora pantes yen sawijining priya nangis, nanging apa ya ana kang bisa mbendung atine yen sing mati mau kakang kandhunge dhewe kang sesulih Wirakusumo?
Prajurit lan pengawal Bupati Pucang Kembar ditata maneh amargo arep bali menyang Pucang Kembar. Wirakusumo dadi garong amargo iri karo adhi-adhine kang dadi Bupati Pucang Kembar lan Bupati Loano.
Bebarengan karo lungane Raden Soedjono menyang Gunung Tidar pawarta keprungu tekan Joko Puring. Ana ing njero ati Joko Puring tasih ana rasa tresna marang Dewi Sulastri. Bab iku kang nggawe Joko Puring golek wektu kanggo ngrebut rasa tresnane Dewi Sulastri maneh
Ana ing sisih liya, minangka temanten kang anyar, Dewi Sulastri krasa sepi amarga ditinggal dening wong kang ditresnani iku. Atine Dewi Sulastri nguntab-nguntab amarga kepengin cepet-cepet ketemu karo Raden Soedjono, mila dheweke gawe keputusan dhewe kanggo nyusul raden Soedjono ana ing Karang Gumelem. Apa kang dikarepake dening Dewi Sulastri dimangerterni dening Joko Puring. Mila saka kana Joko Puring nduweni maksud kanggo nguntit Dewi Sulastri. Ananging pranyata apa kang dikarepake dening Dewi Lestari ora katurutan. Raden Soedjono durung bali saka Gunung Tidar.
Ana ing satengahe lampahane Dewi Sulastri, dheweke dirayu dening Joko Puring kanthi basa kang nggrentesi manah supaya rasa kangen kang ana ing manah dewi Sulastri bisa kapadhu karo Joko Puring. Ananging Dewi Sulastri ora nyarujuki panjaluke Joko Puring, amargo kasetyan mujudake makuthaning wanodya. Dewi Sulastri arep diperjaya menawa ora gelem nglanggati sing dadi kekarepane Joko Puring. Joko Puring ngruda peksa. Dewi Sulastri arep digawa lunga menyang Wagir Pandan. Tangan lan sikil Dewi Sulastri ditaleni dening Joko Puring nganggo Godong Pandan
Kacarita Raden Soedjono wis tekan ana ing Karang Gumelem tanpa alangan sawiji apa lan ngrukti layone kakangeWirokusumo. Kang rama, Demang Wonokusumo maringi pamrayoga supaya Raden Soedjono enggal-enggal ngupadi Dewi Sulastri kang lagi nyusul nggoleki Raden Soedjono menyang Karang Gumelem. Ing satengahing marga Raden Soedjono ketemu Joko Puring kang lagi golek woh-wohan kanggo Dewi Sulastri. Joko puring kaget, lan kanthi rikat Joko puring nyaut Dewi Sulastri, kagendhong lon digawa mlayu nurut pinggiring segara kidul. Raden Soedjono banget anggone kaget mengerteni yen Dewi Sulastri digawa mlayu Joko Puring. Kanthi rikat dheweke mbedhul wit Pandhan lan diuncalake menyang Joko Puring kanthi dilambari kekuatan.
Joko Puring nggawa Dewi Sulastri menyang desa Karanggadung. Ana ing kana Dewi Sulastri ditinggal dening Joko Puring kanggo golek woh-wohan.
Ana ing wektu kuwi Raden Soedjono bisa nemokake Dewi sulastri lan saklorone bebarengan ana ing wit Pandan.
Ing wektu kuwi, makbedunduk Joko Puring teka kanthi nggawa woh-wohan kanggo Dewi Sulastri. Ananging sawise meruhi bilih ana ing sajejere Dewi Sulastri ana Raden Soedjono, mila ana kekarepan kanggo njaga dewi Sulastri supaya ora tiba maneh menyang tangane Raden Soedjono. Bab iku kaleksanan karo perang tandhing
Sawise paprangan wis sauntara suwe kaleksanan, pranyata kadigdayan Raden Soedjono luwih dhuwur ketimbang kadigdayan Joko Puring
Rumangsa yen Joko Puring ora bisa ngalahake Raden Soedjono mila Joko Puring mundur saka paprangan. Miturut legenda panggonan kang dienggo kaggo pelariane Joko Puring ninggalake jeneng-jeneng panggonan kayata : PADHAURIP, GUYANGAN, ALANG-ALANG AMBA, KEWARU, KARANG BOLONG, BUAYAN.
Raden Soedjono cepet-cepet nemoni Dewi Sulastri kanggo nyopot talenane. Ana bab kang aneh ana ing kana bilih tali kang kanggo ngiket Dewi Sulastri lan wit bekas sareane Dewi Sulastri malih warna dadi kuning. Mila panggonan mau diarani Pandan Kuning.
Ana ing sawijining dina nalika sakloron lagi bebarengan, ana ing kono katekan Nyi Roro Kidul lan ngomong bilih panggonan kang wis diwenehi jeneng Pandan Kuning arep didakekake panggonan kanggo singgah ana ing wektu-wektu kepungkur. Nalika Nyi Roro Kidul ninggalake sakloronan mau yaiku Dewi Sulastri la Raden Soedjono klambine Dewi Sulastri kang wis kucel digawa dening Nyi Roro Kidul.
Saka kono mila bajur metu kapercayan bilih sapa bae kang nyepi lan tapa ing papan kono nalika kekarepane kawujud, kedah ngganti klambi anyar kang wujud : jarik lurik, slendhang modhang, klambi warna ijo gadung. Sadurunge ngganti klambi Dewi Sulastri kudu kedah nyelehake : piranti kanggo paes, lenga wangi lan rokok kretek.
Sabtu, 02 Mei 2009
KERIS RAMBUT PINUTUNG LAN KULUK KANIGARA
Miturut cerita kang ana ing masyarakat lan kang wus kasebut ana ing kitab Babat Pati lan Kitab Babat liya uga nyebutake “KERIS RAMBUT PINUTUNG LAN KULUK KANIGARA” mujudake lambang kekuasaan lan kekuatan sing uga mujudake symbol kesatuan lan persatuan.
Sapa wonge kang duweni kekarone yaiku Keris Rambut Pinutung lan Kuluk Kanigara bakal bias nguasani lan madeg keprabon ing tlatah Jawa. Dene kang duweni pusaka kasebut yaiku Raden Sukmajaya Panggede Majaseni jagone Kadipaten Carangsaka.
Ana pungkasane abad kaping XIII udakara taun 1292 M, ing tlatah Jawa ora tinemu maneh pamarentahan kang duweni wibawa. Kraton Pajajaran wis lekas bubar, semana uga Singasari, dene Majapahit during madeg.
Ing pesisir lor tlatah tanah Jawa Tengah sakkupenge gunung Muria ing sisih kidul madeg kadipaten kang dipimpin Adipati.
Ing papan kana dikuasani karo wong lara yaiku:
Kadipaten kekarone pada urip rukun lan tentrem. Pada-pada ngrumat lan ngregani saengga kerukunan lan pasedulurane saya kuwat. Kekarone duweni karep dhaupake putra putrine. Adipati Paranggaruda kang kautus kanggo nglamar Rara Rayungwulan wis ditrima. Ananging Rara Rayungwulan jaluk bebana mbesok nalika dhaupe njaluk ditanggapake wayang saka dalang kondhang kanga aran “Sapanyana”. Kanggo nyanggupi panjaluke mau Adipati Paranggaruda nugasake Penggede kemaguhan kanga ran Yuyurumpung Agul-agul Paranggaruda. Sakdurunge nindakake tugase, luwih dhisik Yuyurumpung duweni niyat ngalahake kawibawane Kadipaten Carangsaka. Kanthi nguasani pusaka duweke Sukmayana ing Majaseni. Kanthi direwangi Usundong Majeruk pusaka mau bias dicolong. Ananging sakdurunge pusaka mau diwenehake marang Yuyurumpung bias direbut maneh karo Sondong Makerti saka Wedari. Sondong Majeruk tewas nalika gelut karo Sondong Makerti lan pusaka mau dibalekake marang raden Sukmayana. Kepinginane Yuyurumpung kanggo nguasani lan duweni pusaka mau ora keturutan. Mbekngono Yuyurumpung tetep nerusake tugase nggoleki dalang Sapanyana kareben dhaupe putra Adipati Paranggaruda kalaksanan kanthi becik. Ing malem pahargyan kang dilaksanakake ing Kadipaten Carangsaka kanthi pagelaran wayang kulit Ki Dalang Supanyana.
Ora dinyana pahargyan mau lagi wae lekas ujug-ujug manten sakbanjure mlayu karo dalang Supanyana. Pahargyan dhaupe Raden Jasari lan Rara Rayungwulan dadi bubar. Adhipati Yudhapati krasa yen digawe isin dadi banget dukane. Nyatakake musuh marang Adipati Carangsaka. Perang ora bias kacegah maneh. Raden Sukmayana saka Kadipaten Carangsaka kang minangka pimpinane perang tatu parah sakbanjure mati dene Raden Kembangjaya minangka adhine Sukmayana nerusake peperangan. Kanthi direwangi Dalang Supayana, lan migunakake pusakane Sukmayana prajurit Paranggaruda bisa dikalahake. Adipati Paranggaruda, Yudhapati lan anake lanang mati ing sakjroning palagan mbelo kahurmatane.
Merga jasane Raden Kembangjaya di dhaupake karo Rara Rayungwulan diangkat dadi gantine Carangsaka, dadi dalang Sapanyana diangkat dadi Patihe kanthi jeneng Singasari. Kanggo ngatur kawilayahan kang saya amba wilayahe ing sisih kidul. Adipati raden Kembangjaya mindhahake pusat kekuasaane saka Carangsaka menyang desa Kemiri kanthi jeneng Kadipaten Pesantenan. Lan duweni gelar Adipati Jayakusuma. Adipati mau mung duweni anak siji yaiku Raden Tambra. Sakwise bapake mati Raden Tambra diangkat dadi Adipati ing Pesantenan kanthi gelar Adipati Tambranegara. Saklawasedeweke nglaksanakake tugas pamarentahan. Adipati Tambranegara tumindak arif lan wicaksana. Dadi paying agung kang mratelakake nasib rakyate. Uga dadi pengayom tumprap rewange. Rakyat urip kanthi rukun, tentrem ayem lan sejahtera. Kangggo ngembangake pembangunan lan mujudake pamerentahan ing wilayahe Adipati Raden Tambranegara nindhakake pusat pamerentahan kadipaten Pesantenan kang sakdurunge ana desa Kemiri mengulon yaiku desa Kaborongan. Lan ngganti jeneng Kadipaten Pesantenan dadi Kadipaten Pati.
Sapa wonge kang duweni kekarone yaiku Keris Rambut Pinutung lan Kuluk Kanigara bakal bias nguasani lan madeg keprabon ing tlatah Jawa. Dene kang duweni pusaka kasebut yaiku Raden Sukmajaya Panggede Majaseni jagone Kadipaten Carangsaka.
Ana pungkasane abad kaping XIII udakara taun 1292 M, ing tlatah Jawa ora tinemu maneh pamarentahan kang duweni wibawa. Kraton Pajajaran wis lekas bubar, semana uga Singasari, dene Majapahit during madeg.
Ing pesisir lor tlatah tanah Jawa Tengah sakkupenge gunung Muria ing sisih kidul madeg kadipaten kang dipimpin Adipati.
Ing papan kana dikuasani karo wong lara yaiku:
- Penguasa ing Kadipaten Paranggaruda, dene Adipatine aran “Yudhapati” kang dadi daerahe yaiku saka pinggire kali Juwana mengidul, nganti gunung gamping sisih lor nganti pinates karo kabupaten Grobogan. Duweni putra kanga ran Raden Jasari.
- Penguasa ing Kadipaten Carangsaka, dene kang nguasani Kadipaten Carangsaka aran Adipati “Puspa Andungjaya”. Kang dadi daerahe yaiku kali Juwana mengalor nganti pesisir lor sisih wetan. Adipati Carangsaka duweni anak wadon siji kanga ran “Rara Rayungwulan”
Kadipaten kekarone pada urip rukun lan tentrem. Pada-pada ngrumat lan ngregani saengga kerukunan lan pasedulurane saya kuwat. Kekarone duweni karep dhaupake putra putrine. Adipati Paranggaruda kang kautus kanggo nglamar Rara Rayungwulan wis ditrima. Ananging Rara Rayungwulan jaluk bebana mbesok nalika dhaupe njaluk ditanggapake wayang saka dalang kondhang kanga aran “Sapanyana”. Kanggo nyanggupi panjaluke mau Adipati Paranggaruda nugasake Penggede kemaguhan kanga ran Yuyurumpung Agul-agul Paranggaruda. Sakdurunge nindakake tugase, luwih dhisik Yuyurumpung duweni niyat ngalahake kawibawane Kadipaten Carangsaka. Kanthi nguasani pusaka duweke Sukmayana ing Majaseni. Kanthi direwangi Usundong Majeruk pusaka mau bias dicolong. Ananging sakdurunge pusaka mau diwenehake marang Yuyurumpung bias direbut maneh karo Sondong Makerti saka Wedari. Sondong Majeruk tewas nalika gelut karo Sondong Makerti lan pusaka mau dibalekake marang raden Sukmayana. Kepinginane Yuyurumpung kanggo nguasani lan duweni pusaka mau ora keturutan. Mbekngono Yuyurumpung tetep nerusake tugase nggoleki dalang Sapanyana kareben dhaupe putra Adipati Paranggaruda kalaksanan kanthi becik. Ing malem pahargyan kang dilaksanakake ing Kadipaten Carangsaka kanthi pagelaran wayang kulit Ki Dalang Supanyana.
Ora dinyana pahargyan mau lagi wae lekas ujug-ujug manten sakbanjure mlayu karo dalang Supanyana. Pahargyan dhaupe Raden Jasari lan Rara Rayungwulan dadi bubar. Adhipati Yudhapati krasa yen digawe isin dadi banget dukane. Nyatakake musuh marang Adipati Carangsaka. Perang ora bias kacegah maneh. Raden Sukmayana saka Kadipaten Carangsaka kang minangka pimpinane perang tatu parah sakbanjure mati dene Raden Kembangjaya minangka adhine Sukmayana nerusake peperangan. Kanthi direwangi Dalang Supayana, lan migunakake pusakane Sukmayana prajurit Paranggaruda bisa dikalahake. Adipati Paranggaruda, Yudhapati lan anake lanang mati ing sakjroning palagan mbelo kahurmatane.
Merga jasane Raden Kembangjaya di dhaupake karo Rara Rayungwulan diangkat dadi gantine Carangsaka, dadi dalang Sapanyana diangkat dadi Patihe kanthi jeneng Singasari. Kanggo ngatur kawilayahan kang saya amba wilayahe ing sisih kidul. Adipati raden Kembangjaya mindhahake pusat kekuasaane saka Carangsaka menyang desa Kemiri kanthi jeneng Kadipaten Pesantenan. Lan duweni gelar Adipati Jayakusuma. Adipati mau mung duweni anak siji yaiku Raden Tambra. Sakwise bapake mati Raden Tambra diangkat dadi Adipati ing Pesantenan kanthi gelar Adipati Tambranegara. Saklawasedeweke nglaksanakake tugas pamarentahan. Adipati Tambranegara tumindak arif lan wicaksana. Dadi paying agung kang mratelakake nasib rakyate. Uga dadi pengayom tumprap rewange. Rakyat urip kanthi rukun, tentrem ayem lan sejahtera. Kangggo ngembangake pembangunan lan mujudake pamerentahan ing wilayahe Adipati Raden Tambranegara nindhakake pusat pamerentahan kadipaten Pesantenan kang sakdurunge ana desa Kemiri mengulon yaiku desa Kaborongan. Lan ngganti jeneng Kadipaten Pesantenan dadi Kadipaten Pati.
PITIK CEMANI
Miturut critane, sabenere anane pitik cemani kuwi ora disengaja. Sadurunge lahire kutha Temanggung, ana pertapa sakti sing jenenge Ki Ageng Makukuhan. Ki Ageng seneng banget karo pitik sing rupane ireng kabeh, namung cangkeme sing warnane putih. Sing duwe pitik kuwi mung Ki Ageng Makukuhan pertapa sing ngembara nganti tekan ngendi-endi banjur bali menyang desa kelahirane yaiku Desa Kedu lan netep ing desa kuwi amarga kepengin ngilangi utawa nyuluhake warga Desa Kedu supaya adoh saka dhukun lan adoh saka santhet. Anggone Ki Ageng Makukuhan oleh pitik kuwi amarga dheweke sregep tapa lan tirakatan saben wayah wengi. Nalika mangsane wong-wong padha turu bengi, Ki Ageng Makukuhan malah ngakehi melek ing wayah wengi.
Ki Ageng Makukuhan ing dhaerah Kedu wis duwe jeneng amarga dheweke duwe watak kang welas asih, lan luhur budi pekertine. Ki Ageng yen dijaluki tulung karo wong-wong ora tau njaluk upah utawa balesan. Ki Ageng wis wanti-wanti warga yen menehi pitulungan kuwi aja padha njaluk balesan, nanging warga desa padha ora nggubris ngendikane Ki Ageng.
Saben dinane Ki Ageng nindakake sholat, ora nate telat lan dadi panutane warga desa ing kana. Saben malem Jum’at Ki Ageng Makukuhan semedi ing kuburan keramat ana dhaerah Kedu sing isih akeh kuburan keramat. Nalika Ki Ageng Makukuhan semedi ing kuburan keramat sing biasane, Ki Ageng diwenehi wangsit yen dikongkon ngobati penyakit anak Panembahan Harga Pikukuh sing jenenge Lintang Katon nganggo pitik sing diduweni kuwi. Ki Ageng Makukuhan lan Ki Ageng ora oleh ninggalake omahe Harga Pikukuh yen Lintang Katon durung mari. Banjur Ki Ageng mangkat menyang omahe Panembahan Pikukuh. Satekane kana lan kepethuk Lintang Katon. Mbuh kepiye carane Ki Ageng nambani Lintang Katon, akhire penyakit sing diduweni anak siji-sijine Panembahan Harga Pikukuh mari. Nanging ana pertapa sing budhine elek sing jenenge Ki Darjo sengit karo Ki Ageng amarga Ki Ageng wis nambani santhet sing dikirim kanggo Lintang Katon.
Ki Darjo ngrasa yen dheweke disaingi lan dheweke wis ditinggalake dening para warga amarga warga wis ora tau njaluk pitulungan marang Ki Darjo. Ki Darjo sambat amarga warga kene ora ngelingi biyen yen ana wong lara, para warga ing desa kene padha njaluk tulung karo Ki Darjo, nanging saiki warga wis nglalekake budhine Ki Darjo. Amarga sekti lan ngerti apa kerepe Ki Darjo kang elek, Ki Ageng banjur lunga tapa ing makam keramat sing biasane. Banjur Ki Ageng entuk wangsit yen kon ngawenake pitik sing diduweni karo pitik sing warnane ireng kabeh supaya bisa gawe tamba lara. Ing pertapane Ki Darjo, dheweke nduweni pikiran yen arep mateni Ki Ageng Makukuhan, banjur Ki Darjo ngirim lelembut kanggo nyerang lan mateni Ki Ageng Makukuhan. Ana ing pertapane Ki Ageng, lelembut kuwi mau banjur nyerang lan mateni Ki Ageng Makukuhan. Ki Darjo banjur lega atine amarga dheweke wis ora krasa disaingi meneh. Banjur Ki Darjo nyolong pitike Ki Ageng lan dikurung ana ing pertapane supaya ora bisa nilikki warga desa meneh.
Esuke muride Ki Ageng Makukuhan nalika nilikki makame ibune amarga arep ngirim donga, nemokake Ki Ageng Makukuhan ngglethak ana ing salah sijine pakuburan ing kono. Dheweke banjur ngerti yen Ki Ageng Makukuhan wis ora ana. Muride Ki Ageng sing jenenge Sela Amba banjur nggawa mayite Ki Ageng manggon ing omah sadurunge dikubur. Sawise tekan omah, banjur mayite Ki Ageng dikuburake ana ing pakuburan keramat. Ragane Ki Ageng mlebu ana ing pitik sing dicolong Ki Darja banjur ngilang lan ragane Ki Ageng nggawa pitik mau ing omahe. Ki Darja marani pitik ning omahe Sela Amba banjur pitik kuwi arep dijaluk peksa, nanging ditanggepi karo Sela Amba. Banjur ing kono Sela Amba perang karo Ki Darjo. Amarga Sela duwe kesaktian sing diwenehi Ki Ageng Makukuhan, dheweke menang nglawan Ki Darjo. Ki Darjo banjur mati.
Sawise perang uripe warga kampung tentrem amarga ora ana santhet saka Ki Darjo meneh. Sabubare kuwi Sela Amba entuk impen-impen saka Ki Ageng Makukuhan supaya ngawenake pitike karo pitik sing wernane ireng kabeh tanpa warna liyane. Banjur dheweke bali saka omahe Ki Ageng Makukuhan menyang kampung ing desane(Kedu) kanggo nyanggupi impen-impenene. Banjur pitik ireng sing diduweni Ki Ageng mau dikawenake karo pitik ireng biasa, nanging kasile malah dadi pitik sing warnane ireng total lan beda karo indhuke. Dadine Pitik Kedu warnane ireng , cangkeme putih. Nanging amarga saiki warnane ireng total terus dijenengi Pitik Cemani.
Banjur pitik sing warnane ireng senengane Ki Ageng Makukuhan didadekke lambang kesehatan ing dhaerah Kedu. Nalika Ki Ageng Makukuhan tinggal, banjur digawekake makam sing diajeni masyarakat Kedu. Wiwit cangkem, wulu, sikil, taji, nganti cengger wernane ireng kabeh. Yen disembelih dhaginge warnane ireng,semono uga balunge. Iki sing diarani Pitik Cemani sing asale saka Kedu Temanggung. Pitik ireng sing dijenengi pitik Kedu iki biasane digunakke kanggo upacara ritual. Misale upacara pelarungan, ruwatan, lan kanggo mbangun gedung utawa pabrik. Ora mung kuwi paedahee pitik cemani. Pitik cemani biasane digunakake kanggo syarat gawe ngobati wong lara. Yaiku kanggo ngobati lara kang aneh utawa lara jero. Kadhang kala uga kanggo ngobati lara sing disebabake santhet.
Ki Ageng Makukuhan ing dhaerah Kedu wis duwe jeneng amarga dheweke duwe watak kang welas asih, lan luhur budi pekertine. Ki Ageng yen dijaluki tulung karo wong-wong ora tau njaluk upah utawa balesan. Ki Ageng wis wanti-wanti warga yen menehi pitulungan kuwi aja padha njaluk balesan, nanging warga desa padha ora nggubris ngendikane Ki Ageng.
Saben dinane Ki Ageng nindakake sholat, ora nate telat lan dadi panutane warga desa ing kana. Saben malem Jum’at Ki Ageng Makukuhan semedi ing kuburan keramat ana dhaerah Kedu sing isih akeh kuburan keramat. Nalika Ki Ageng Makukuhan semedi ing kuburan keramat sing biasane, Ki Ageng diwenehi wangsit yen dikongkon ngobati penyakit anak Panembahan Harga Pikukuh sing jenenge Lintang Katon nganggo pitik sing diduweni kuwi. Ki Ageng Makukuhan lan Ki Ageng ora oleh ninggalake omahe Harga Pikukuh yen Lintang Katon durung mari. Banjur Ki Ageng mangkat menyang omahe Panembahan Pikukuh. Satekane kana lan kepethuk Lintang Katon. Mbuh kepiye carane Ki Ageng nambani Lintang Katon, akhire penyakit sing diduweni anak siji-sijine Panembahan Harga Pikukuh mari. Nanging ana pertapa sing budhine elek sing jenenge Ki Darjo sengit karo Ki Ageng amarga Ki Ageng wis nambani santhet sing dikirim kanggo Lintang Katon.
Ki Darjo ngrasa yen dheweke disaingi lan dheweke wis ditinggalake dening para warga amarga warga wis ora tau njaluk pitulungan marang Ki Darjo. Ki Darjo sambat amarga warga kene ora ngelingi biyen yen ana wong lara, para warga ing desa kene padha njaluk tulung karo Ki Darjo, nanging saiki warga wis nglalekake budhine Ki Darjo. Amarga sekti lan ngerti apa kerepe Ki Darjo kang elek, Ki Ageng banjur lunga tapa ing makam keramat sing biasane. Banjur Ki Ageng entuk wangsit yen kon ngawenake pitik sing diduweni karo pitik sing warnane ireng kabeh supaya bisa gawe tamba lara. Ing pertapane Ki Darjo, dheweke nduweni pikiran yen arep mateni Ki Ageng Makukuhan, banjur Ki Darjo ngirim lelembut kanggo nyerang lan mateni Ki Ageng Makukuhan. Ana ing pertapane Ki Ageng, lelembut kuwi mau banjur nyerang lan mateni Ki Ageng Makukuhan. Ki Darjo banjur lega atine amarga dheweke wis ora krasa disaingi meneh. Banjur Ki Darjo nyolong pitike Ki Ageng lan dikurung ana ing pertapane supaya ora bisa nilikki warga desa meneh.
Esuke muride Ki Ageng Makukuhan nalika nilikki makame ibune amarga arep ngirim donga, nemokake Ki Ageng Makukuhan ngglethak ana ing salah sijine pakuburan ing kono. Dheweke banjur ngerti yen Ki Ageng Makukuhan wis ora ana. Muride Ki Ageng sing jenenge Sela Amba banjur nggawa mayite Ki Ageng manggon ing omah sadurunge dikubur. Sawise tekan omah, banjur mayite Ki Ageng dikuburake ana ing pakuburan keramat. Ragane Ki Ageng mlebu ana ing pitik sing dicolong Ki Darja banjur ngilang lan ragane Ki Ageng nggawa pitik mau ing omahe. Ki Darja marani pitik ning omahe Sela Amba banjur pitik kuwi arep dijaluk peksa, nanging ditanggepi karo Sela Amba. Banjur ing kono Sela Amba perang karo Ki Darjo. Amarga Sela duwe kesaktian sing diwenehi Ki Ageng Makukuhan, dheweke menang nglawan Ki Darjo. Ki Darjo banjur mati.
Sawise perang uripe warga kampung tentrem amarga ora ana santhet saka Ki Darjo meneh. Sabubare kuwi Sela Amba entuk impen-impen saka Ki Ageng Makukuhan supaya ngawenake pitike karo pitik sing wernane ireng kabeh tanpa warna liyane. Banjur dheweke bali saka omahe Ki Ageng Makukuhan menyang kampung ing desane(Kedu) kanggo nyanggupi impen-impenene. Banjur pitik ireng sing diduweni Ki Ageng mau dikawenake karo pitik ireng biasa, nanging kasile malah dadi pitik sing warnane ireng total lan beda karo indhuke. Dadine Pitik Kedu warnane ireng , cangkeme putih. Nanging amarga saiki warnane ireng total terus dijenengi Pitik Cemani.
Banjur pitik sing warnane ireng senengane Ki Ageng Makukuhan didadekke lambang kesehatan ing dhaerah Kedu. Nalika Ki Ageng Makukuhan tinggal, banjur digawekake makam sing diajeni masyarakat Kedu. Wiwit cangkem, wulu, sikil, taji, nganti cengger wernane ireng kabeh. Yen disembelih dhaginge warnane ireng,semono uga balunge. Iki sing diarani Pitik Cemani sing asale saka Kedu Temanggung. Pitik ireng sing dijenengi pitik Kedu iki biasane digunakke kanggo upacara ritual. Misale upacara pelarungan, ruwatan, lan kanggo mbangun gedung utawa pabrik. Ora mung kuwi paedahee pitik cemani. Pitik cemani biasane digunakake kanggo syarat gawe ngobati wong lara. Yaiku kanggo ngobati lara kang aneh utawa lara jero. Kadhang kala uga kanggo ngobati lara sing disebabake santhet.
RADEN KEMBANGJAYA
Ing abad VIII daerah Muriya isih dipisahke karo tlatah jawa. Ing daerah iku ana gunung sing dijenengke Gunung Muria. Pulau Muria lan Pualu Jawa dipisahke karo Selat Muriya. Daerah Pati mangggon ing wilayah tenggara Gunung Muriya. Sakbanjure iku ana gundukan Lumpur karo penyempitan, mula Selat Muriya maleh dadi Bengawan Silugangga atau selat Sungai Juwana amarga muarane ing daerah Juwana.
Wilayah Pati Lor lan Pati Kidul dipisahke karo kali Juwana. Pati Lor umure luwih tuwa tinimbang Pati Kidul. Ing Pati Lor tau ana kerajaan gedhe, jenenge Kerajaan Kaligangga yang dipimpin karo Ratu Shima.
Sakbanjure Kerajaan kaligangga bubar, kerajaan sakbanjure yaiku Kerajaan Mataram Hindu sing dipimpin karo raja-raja keturunane Syailendra lan Sanjaya sing pusat Pemerintahane manggon ing Jawa Tengah.Nalika Kerajaan Mataram pindah ing jawa Timur, ana kadipaten yaiku Carangsoka, Paranggaruda lan Majasemi.
Ing Kadipaten Carangsoka wilayane ana ing Lor sungai Juwana. Penguasane yaiku Adipati Puspahandungjaya, sing dhuweni puteri tunggal jenenge Rayangwulan. Wilayahe yaiku kecamatan Trangkil, Juwana, Pati, margorejo, Tlogowungu, Gembong, Wedarijaksa, Margoyoso, Tayu, Dukuhseti, Gunungwungkal, Cluwak, lan sebagian wilayah Jepara Wetan. Bekas pemerintahane ana ing desa Sukoharjo, kecamatan Wedarijaksa. Kadipaten Paranggaruda wilayahe ana ing bagian Kidul sungai Juwana. Penguasane yaiku Adipati Yudapati, sing dhuweni putra tunggal jenenge Raden Josari. Wilayahe yaiku Kecamatan Batangan, Jaken, Jakenan, Pucakwangi, Winong, Sukolilo, Kayen, Tambakromo, Gabus lan bagian wilayah Kulon Rembang. Pusat pemerintahane ana ing Godo, Kecamatan Winong.Kadipaten Majasemi dipimpin karo Raden Rukmayana.
Raden kembangjoyo yaiku pemuda sing gagah lan bagus. Dheweke duweni dulur loro yaiku Raden Rukmayana, lan Prameswari. Saben dinane dheweke mertapa lan golek ilmu ing wilayah Bandengan Trangkil. Ing remajane dheweke sekti mandraguna. Adipati Yudapati bali saka Paranggaruda. Dheweke tetep nyalahno Sapayana amarga wis mateni pangeran Josari. Yudapati durung puas sakdurunge bisa mateni Ki dalang Sapanyana. Pangeran Yudapati pingin Sapanyana digawa ing Paranggaruda lan diadili ing kana, nanging Puspahandungjaya ora gubris, akhire Yudapati ngamuk lan dhuweni niat ngejur Carangsoka.
Yudapati nyiapake prajurit lan senjara-senjata. Dheweke nyusun rencana gede-gedean kanggo nyerang Carangsoka. Krungu berita kayak ngono, Puspahandungjaya waspadaan lan ngumpulke kekuatan, dheweke ngundang senopati Kembangjaya. Adipati nrima usule Kembangjoyo kanggo nyusul Raden Sukmayana yaiku kangane Raden Kembangjoyo ing pertapaan Telamaya dikawasan Gunung muria. Sukmayana yaiku pendekar sakti, dhuweni benda pusaka sing ampuh yaiku Kuluk Kanigara lan Keris Pinutung. Raden sumayana gebung karo Carangsoka. Prajurit Carangsoka dadi semangat. Senopati Kembangjoyo, Rukmayana lan Ki Dalang Sapanyana langsung mimpin perang. Perang antarane paranggaruda lan Carangsoka ugi dimulai. Yudapati kaget amarga pertahanane Carangsoka kuat banget. Pertempurane amat dasyat, para jagoan bayaran saka paranggaruda mati kabeh, kahanan kaya ngono dadiake Yudapati wedi lan akhire dheweke mati kena tombak lan pedang.
Kahanan ing Carangsoka wis mbalik kaya biasane, penduduk uripe wis tentrem. Kembangjoyo akhire dinobatno dadi panglima perang lan dadi Adipati Carangsoka terus kawin karo Dewi Rayangwulan. Ora let suwe Carangsoka lan Paranggaruda didakeke siji karo Kembangjoyo dadi Kadipaten Pesantenan.
Kanggo ngatur pemerintahane Kembangjoyo mindahke pusat pemerintahane ing Kemiri lan bergelar Adipati Jayakusuma ing Pesantenan. Ing pemerintahane Kembangjoyo, rasa keadilan benar-benar diwujudake. Kanggo nglancaraake roda pemerintahane dheweke ngangkat dalang Sapanyana dadi Patih ing kadipaten Pesantenan lan bergelar Patih Sigasari.
Kembangjaya namung dhuweni putra siji sing jenenge raden Tambra. Sakbanjure Kembangjoyo wafat, Raden Tambra diangkat dadi Adipati Pasantenan sing bergelar Adipati Tambranegara. Ing pemerintahane, rakyat urip makmur, tentrem dan sejahtera. Kanggo ngembangke pembangunan Raden Tambra mindah pusat pemerintahane dadi ing desa Koborongan. Jeneng Pesantenna diganti dadi Kadipaten pati. Adipati Tambranegara dhuweni putra jenenge Raden Tanda, Raden Tanda nerusake mimpin Kadipaten Pati. Sakbanjure Raden tanda wafat kekuasaan Kadipaten Pati diterusake karo penggede-penggede yaiku,Ki Gede Jiwanala, Ki Gede Ragawangsa, Ki Gede Plangitan, Ki Gede Jambean. Antarane penggede siji lan sijine urip rukun lan pada Bantu, sehingga rasa tentrem bisa dinikmati karo kabeh rakyat Pati.
Wilayah Pati Lor lan Pati Kidul dipisahke karo kali Juwana. Pati Lor umure luwih tuwa tinimbang Pati Kidul. Ing Pati Lor tau ana kerajaan gedhe, jenenge Kerajaan Kaligangga yang dipimpin karo Ratu Shima.
Sakbanjure Kerajaan kaligangga bubar, kerajaan sakbanjure yaiku Kerajaan Mataram Hindu sing dipimpin karo raja-raja keturunane Syailendra lan Sanjaya sing pusat Pemerintahane manggon ing Jawa Tengah.Nalika Kerajaan Mataram pindah ing jawa Timur, ana kadipaten yaiku Carangsoka, Paranggaruda lan Majasemi.
Ing Kadipaten Carangsoka wilayane ana ing Lor sungai Juwana. Penguasane yaiku Adipati Puspahandungjaya, sing dhuweni puteri tunggal jenenge Rayangwulan. Wilayahe yaiku kecamatan Trangkil, Juwana, Pati, margorejo, Tlogowungu, Gembong, Wedarijaksa, Margoyoso, Tayu, Dukuhseti, Gunungwungkal, Cluwak, lan sebagian wilayah Jepara Wetan. Bekas pemerintahane ana ing desa Sukoharjo, kecamatan Wedarijaksa. Kadipaten Paranggaruda wilayahe ana ing bagian Kidul sungai Juwana. Penguasane yaiku Adipati Yudapati, sing dhuweni putra tunggal jenenge Raden Josari. Wilayahe yaiku Kecamatan Batangan, Jaken, Jakenan, Pucakwangi, Winong, Sukolilo, Kayen, Tambakromo, Gabus lan bagian wilayah Kulon Rembang. Pusat pemerintahane ana ing Godo, Kecamatan Winong.Kadipaten Majasemi dipimpin karo Raden Rukmayana.
Raden kembangjoyo yaiku pemuda sing gagah lan bagus. Dheweke duweni dulur loro yaiku Raden Rukmayana, lan Prameswari. Saben dinane dheweke mertapa lan golek ilmu ing wilayah Bandengan Trangkil. Ing remajane dheweke sekti mandraguna. Adipati Yudapati bali saka Paranggaruda. Dheweke tetep nyalahno Sapayana amarga wis mateni pangeran Josari. Yudapati durung puas sakdurunge bisa mateni Ki dalang Sapanyana. Pangeran Yudapati pingin Sapanyana digawa ing Paranggaruda lan diadili ing kana, nanging Puspahandungjaya ora gubris, akhire Yudapati ngamuk lan dhuweni niat ngejur Carangsoka.
Yudapati nyiapake prajurit lan senjara-senjata. Dheweke nyusun rencana gede-gedean kanggo nyerang Carangsoka. Krungu berita kayak ngono, Puspahandungjaya waspadaan lan ngumpulke kekuatan, dheweke ngundang senopati Kembangjaya. Adipati nrima usule Kembangjoyo kanggo nyusul Raden Sukmayana yaiku kangane Raden Kembangjoyo ing pertapaan Telamaya dikawasan Gunung muria. Sukmayana yaiku pendekar sakti, dhuweni benda pusaka sing ampuh yaiku Kuluk Kanigara lan Keris Pinutung. Raden sumayana gebung karo Carangsoka. Prajurit Carangsoka dadi semangat. Senopati Kembangjoyo, Rukmayana lan Ki Dalang Sapanyana langsung mimpin perang. Perang antarane paranggaruda lan Carangsoka ugi dimulai. Yudapati kaget amarga pertahanane Carangsoka kuat banget. Pertempurane amat dasyat, para jagoan bayaran saka paranggaruda mati kabeh, kahanan kaya ngono dadiake Yudapati wedi lan akhire dheweke mati kena tombak lan pedang.
Kahanan ing Carangsoka wis mbalik kaya biasane, penduduk uripe wis tentrem. Kembangjoyo akhire dinobatno dadi panglima perang lan dadi Adipati Carangsoka terus kawin karo Dewi Rayangwulan. Ora let suwe Carangsoka lan Paranggaruda didakeke siji karo Kembangjoyo dadi Kadipaten Pesantenan.
Kanggo ngatur pemerintahane Kembangjoyo mindahke pusat pemerintahane ing Kemiri lan bergelar Adipati Jayakusuma ing Pesantenan. Ing pemerintahane Kembangjoyo, rasa keadilan benar-benar diwujudake. Kanggo nglancaraake roda pemerintahane dheweke ngangkat dalang Sapanyana dadi Patih ing kadipaten Pesantenan lan bergelar Patih Sigasari.
Kembangjaya namung dhuweni putra siji sing jenenge raden Tambra. Sakbanjure Kembangjoyo wafat, Raden Tambra diangkat dadi Adipati Pasantenan sing bergelar Adipati Tambranegara. Ing pemerintahane, rakyat urip makmur, tentrem dan sejahtera. Kanggo ngembangke pembangunan Raden Tambra mindah pusat pemerintahane dadi ing desa Koborongan. Jeneng Pesantenna diganti dadi Kadipaten pati. Adipati Tambranegara dhuweni putra jenenge Raden Tanda, Raden Tanda nerusake mimpin Kadipaten Pati. Sakbanjure Raden tanda wafat kekuasaan Kadipaten Pati diterusake karo penggede-penggede yaiku,Ki Gede Jiwanala, Ki Gede Ragawangsa, Ki Gede Plangitan, Ki Gede Jambean. Antarane penggede siji lan sijine urip rukun lan pada Bantu, sehingga rasa tentrem bisa dinikmati karo kabeh rakyat Pati.
SUNAN KALIJOGO
Jeneng asline Sunan kalijogo yoiku Raden Sahid. Putra Adipati Tuban sing jenenge Temenggung Wilatikta. Raden Sahid kalebu keturunane Ronggolawe sing agamane Hindu, uga kanthi asma Raden Sahur.
Nalika Raden Sahid cilik, Raden Sahid wis di kenalake karo agama Islam karo guru kadipaten Tuban. Nanging senajan deweke weruh kahanan sekitare sing beda adoh karo uripe wong cilik sing pada ngelih. Raden Sahid banjur atine mberontak.
Wektu Raden Sahid isih bocah atine ora lila, weruh para pejabat kadipaten sing sewena–wena marang rakyat cilik. Durung meneh upeti sing di pungut kadipaten luwih saka bates kewajaran nambahi bebane rakyat sing wektu kuwi wis kabotan anggone urip.
Nalika musim ketiga dawa nambahi nelangsane rakyat. Panen sing pada gagal amerga ora ono banyu. nanging pejabat kadipaten pada ora peduli sing di pedulike amung piye anggone meres pajak saka rakyat cilik.
Raden Sahid putra bangsawan kuwi, dheweke luwih seneng urip sing bebas, kang nentang karo adat istiadat kebangsawanan. Deweke luwih seneng kumpul nyawiji kalian rakyat jelata. Amarga saka uripe kuwi deweke reti sakjeroning masyarakat Tuban.
Niat kanggo ngurangi kasengsaraane rakyat wis dikandhakake kalian bapane. Nanging bapane ora bisa apa–apa. Deweke maklum amarga bapake sing njabat dadi Adipati bawahane Majapahit. Nanging niyate Raden Sahid ora bisa dilerem. Nalika bengi deweke seneng ngurung awake ning kamar saperlu ngaji Al-quran.
Nalika sing jaga gudang kadipaten turu, Raden Sahid njupuk bahan pangan ning gudang sing arep di setor marang Kerajaan Majapahit. Bahan makanan mau di bagekake marang rakyat jelata sing butuh banget kanggo nyambung urip. Sing di lakukake Raden Sahid ora ana sing ngerti uga kanggo sapa kang nampa pitulungane iku mau.
Banjur rakyat sing rak reti apa–apa iku mau bingung campur seneng entuk rizki sing rak kedugo–dugo.
Ora trimo rakyat sing kaget nrimo rizki sing kaya–kayane tiba saka langit nanging sing jaga gudang ya krasa kaget naliko barang lan bahan makanan sing bakale arep diwenehake marang Kerajaan Majapahit tiap bengine sansaya kurang.
Sing jaga padha penasaran sapa sing wani maling barang sing kangarep dadi upeti kanggo Kerajaan Majapahit iku mau. Nalika bengi para penjaga pada ethok–ethok turu,ngenteni malinge teka. Jebule bener ana maling sing ngendap-ngendip marang lawang gudang nanging di tok dhisik karo penjaga nunggu sampe maling iku mau jupuk barang sing arep di maling. Naliko di deloke para penjaga gudang mau padha ora percaya menawa sing maling yaiku junjungane dhewe ingkang putra Adipati Wilatikta Raden Sahid. Banjur Raden Sahid di gawa menyang Adipati Wilatikta. Banjur kang bapa iku nesu ora percaya putra kesayangane iku mau wani dadi maling ana ing omahe dhewe. Banjur Raden Sahid diukum kalian ukuman cambuk nang tangan 200 sabetan. Ukuman sing linyane yaiku di kurung sakjrone kamar. Lan pesene bapane aja pisan–pisan meneh maling.
Sakwise nglakoni ukuman sing di wenehi saka bapane, banjur Raden Sahid mutusake metu saka lingkungan istana. Lungo terus jarang mulih nganti biyung lan adhike kuwatir menawa ana kedaden kang ora apik kalakoni dening Raden Sahid.
Saiki Raden sahid ora trima maling nanging dadi begal sing maling wong sugih sing enthuk rizki saka barang sing ora halal. Anggone ngrampok Raden Sahid nganggo topeng lan busana sarwa ireng.
Nanging suwe suwe anggone nganggo busana khase dheweke iku ana isng niru. yaiku gerombolan perampok kang tanpa mikir sapa kang bakal dibegal. Gerombolan iki ora sungkan anggone mateni sapa sing arep di rampok.
Sak wijining bengi, naliko Raden Sahid lagi mudhun saka musholla ba’dha isya, ana sak siwijining omah sing bengak–bengok ana rampok. Banjur Raden Sahid cepet–cepet tumuju omah sing dirampok iku mau. Nanging nalika Raden Sahid teka ing papan si perampok iku mau lagi ngrudhapeksa bocah wadon sing ana nang papan iku. Naliko arep di cekel kalian Raden Sahid rampok iku mau padha mlayu nanging bocah wadon sing di perkosa mau nyikep siset Raden Sahid nganti penduduk desa teka.
Amargo Raden Sahid isih gawa topeng rampoke bajur para penduduk desa padha nganggep menawa sing ngrudhapeksa iku ya Raden Sahid.
Nalika topeng di buka para warga padha ora percaya sapa kang dadi perampok, yaiku iku putra junjungane dhewe. Nalika Raden Sahid di gawa marang adepane kanjeng Adipati, Adipati Wilatikta duka gede. Sang Adipati murka amarga Raden Sahid sing wis di karepake ora bakal maling meneh tanpa bias ngowahi tumindhake. Raden Sahid diusir saka kadipaten karo Bapane, “lunga saka kadipaten Tuban iki rak sah mulih! sakdurunge kowe bisa nggetarake dinding kadipaten iki nganggo bacaan Al Qur’an sing saben wayah bengi mbok woco iku!”
Adipati Wilatikta iku sing asline ora percaya karo apa sing dilakukake putra kesayangane iku. Apa sing dikarepake Adipati, Raden Sahid sing menggko dadi penggatine dadi Adipati nang Tuban sirna.
Naming siji wong sing ora percaya Raden Sahid nglakukake perbuatane iku mau yaiku adhike Dewi Rasa Wulan. Amargo rasa kasihhe marang kakangne iku Dewi Rasa Wulan lungo nggoleki kakange Raden Sahid ananging ora ketemu.
Sakwise di usir saka kadipaten Tuban banjur Raden Sahid lunga menyang alas Jatiwangi. Pirang–pirang tahun Raden Sahid ngrampok wong sing sugih sing lewat nang alas iku nganti di juluki Brandal Lokajaya.
Sawijining dina naliko ana wong tuo sing gawa teken lewat dhewe nglewati alas Jatiwangi. Nalika di sawang–sawang tongkate iku mau kok ngetoakae sinar kempling koyo–koyo gagange iku digawe saka emas. Banjur ora nunggu suwe tongkat sing di gawa wong tuwo mau di rebut pekso nganti wong tuwo mau tiba grubakan nang lemah.
Kanthi susah wong tuwo mau tangi, matne ngetoake eluh nanging ora ngetokake suara naliko wong nangis. Nanging Raden Sahid lagi sibuk ndelengi tongkat sing direbut iku mau. Sansaya suwe di sawang tongkat iku mau jebule dudu emas sing di karepake Raden Sahid iku mau. Raden Sahid kaget nalik weruh wong tuwo sakwise direbut tongkate kok nembe nangis “aja nangis meneh iki tongkatmu tak balikna”. “dudu tongkat iki sing tak tangisi” omongane wong tuwo mau nunjuake suket sing ana nang tlapakane. “delokno! Aku wis nglakoni dosa, gawe sia–siane barang. Suket iki mau kecabut nalika aku tiba”
“Namung pirang lebar suket, ndadekake kowe krasane salah banget?” pitakone Raden Sahid.
“Ya, aku wis dosagedhe mergane aku nyabut suket iki mau tanpa ana gunane. Naliko aku ncabut suket iki tak dadikno makanan ternak iku rak apa. Nanging barang sing di siak–siakna iku sing marahi dosa.”
Ati Raden Sahid krasanalika krungu ukara iku mau.
“Cah bagus apa sing mbok karepake nang alas iki?”
“Kula golek bandha”
“Kanggo apa?”
“Tak keake marang wong fakir lan miskin”
“Hmm…. Atimu sebenere mulya, nanging caramu sing kliru”
“He wong tuwa apa karepmu?”
“Oleh aku takon karo kowe? Nak kowe ngumbah pakaian nganggo banyu uyuh apa klambimu iku mau bakale resik? Allah iku Dzat Suci, amung nrima amalan saka barang – barang sing apik lan halal”. Kandhane wong tuwa mau.
Raden Sahid sansaya gemeter krungu wong tuwa mau
“Akeh dalan sing di lakokake nalika kowe pengen nulung wong fakir lan miskin mau. Kowe ora bisa ngrubah nasibe wong iku mau namung aweh pangan lan dhuwit saka ngrampok iku mau. Kuwe peringatke pengausa–penguasa sing lalim ben ngrubah carane mimpin rakyate kanthi aja sewenang–wenang. Kowe ya bisa aweh pangarep kanggo ngowahi uripe kang sengsara kanthi luwih sregep anggone kerja.”
Raden Sahid sansaya gemeter krungu sing diucapake wong tuwa mau.
“Nek awakamu arep golek rizki sing halal nanging ora ngrugiake wong jupuka sing ana nang wit iku mau, kanthi nunjuk nang wit aren iku mau.
Sakwise ngomong iku mau wit aren iku berubah dadi emas. Di penek wit aren iku mau dipetiki uwohe. Nalika dhewe methik emas ana wit aren iku mau banjur wohe wit aren iku mau banjur rontok ngebruki Raden Sahid nganti semaput. Nalika sadar Raden Sahid nggoleki wong tuwa mau. Nanging wong tuwa mau wis adoh amung katon bayangane. Mlayu kebatan Raden Sahid ngoyak wong tuwa mau niba nangi. Akhire sak pinggire kali Raden Sahid kasil nyusul wong tuwa mau.
“Nyuwun pangapunten ……….. nyuwun njenengan purun ngangkat kula dados murid” njaluk Raden Sahid menyang wong tuwa mau.
“Kowe arep sianu bab apa karo aku?”
“Menapa mawon, sing penting panjenengan purun ngangkat kula dadi murid.”
“Abot …. Sarate apa abot, apa kowe siap?”
“Kula siap!”
Wong tuwa iku mau banjur nacepake tongkat sing di gawa mau lan Raden Sahid di kongkon nunggu tongkat iku mau nang pinggir kali nganti dheweke balik nemoni Raden Sahid meneh. “Aja pisan–pisan lunga saka papanmu nunggu tekenku iki”
Banjur wong tuwa mau nyebrangi kali kanti ngmbang ora kena banyu babar pisan. Sakwise wong tuwa mau ilang saka pandangane Raden Sahid banjur Raden Sahid sila nunggu tongkat sing tancepake mau kanthi eling saksijining surat sak jeroning Al Qur’an babagan Ashabul Kahfi kanthi ndonga Raden Sahid di dadikna kaya Ashabul kahfi sing turu ratusan taun.
Dongane Raden Sahid kasembadan dening Allah SWT, Raden Sahid turu kurang luwihe 3 tahun. Nganti awake di rubungi suket lan lumut.
Sak wise telung tahun wong tuwa mau banjur teka nemoni Raden Sahid. Nanging Raden Sahid ora isa di tangikna amarga wis ngakon dekne turu. Banjur di adzani karo wong tuwa mau kanthi Raden Sahid mbukak matane sakwise telung taun nungguni teken si temancep nang pinggir kali.
Awake Raden Sahid di resiki diwenehi busana anyar lan di gawa menyang tiban, napa kok Tuban amarga wong tuwa mau yoiku Kanjeng Sunan Bonang. Sakwise dina iku Raden Sahid di kenal kalian sebuta Sunan Kali Jogo sing diartikna wong sing pernah jogo kali taunan.
Nanging ana sing ngartikna Kali Jogo artine wong sing jogo aliran akidah nang mangsa iku. Artine ora ana akidah sing mbebayani umat.
Raden Sahid utowo Sunan kalijogo di perintahake kalian Sunan Bonang kanggo nyebarake Islam nang tanah jawi kalian njogo akidahe ben tetep murni yoiku akidah islam.
Nalika Raden Sahid cilik, Raden Sahid wis di kenalake karo agama Islam karo guru kadipaten Tuban. Nanging senajan deweke weruh kahanan sekitare sing beda adoh karo uripe wong cilik sing pada ngelih. Raden Sahid banjur atine mberontak.
Wektu Raden Sahid isih bocah atine ora lila, weruh para pejabat kadipaten sing sewena–wena marang rakyat cilik. Durung meneh upeti sing di pungut kadipaten luwih saka bates kewajaran nambahi bebane rakyat sing wektu kuwi wis kabotan anggone urip.
Nalika musim ketiga dawa nambahi nelangsane rakyat. Panen sing pada gagal amerga ora ono banyu. nanging pejabat kadipaten pada ora peduli sing di pedulike amung piye anggone meres pajak saka rakyat cilik.
Raden Sahid putra bangsawan kuwi, dheweke luwih seneng urip sing bebas, kang nentang karo adat istiadat kebangsawanan. Deweke luwih seneng kumpul nyawiji kalian rakyat jelata. Amarga saka uripe kuwi deweke reti sakjeroning masyarakat Tuban.
Niat kanggo ngurangi kasengsaraane rakyat wis dikandhakake kalian bapane. Nanging bapane ora bisa apa–apa. Deweke maklum amarga bapake sing njabat dadi Adipati bawahane Majapahit. Nanging niyate Raden Sahid ora bisa dilerem. Nalika bengi deweke seneng ngurung awake ning kamar saperlu ngaji Al-quran.
Nalika sing jaga gudang kadipaten turu, Raden Sahid njupuk bahan pangan ning gudang sing arep di setor marang Kerajaan Majapahit. Bahan makanan mau di bagekake marang rakyat jelata sing butuh banget kanggo nyambung urip. Sing di lakukake Raden Sahid ora ana sing ngerti uga kanggo sapa kang nampa pitulungane iku mau.
Banjur rakyat sing rak reti apa–apa iku mau bingung campur seneng entuk rizki sing rak kedugo–dugo.
Ora trimo rakyat sing kaget nrimo rizki sing kaya–kayane tiba saka langit nanging sing jaga gudang ya krasa kaget naliko barang lan bahan makanan sing bakale arep diwenehake marang Kerajaan Majapahit tiap bengine sansaya kurang.
Sing jaga padha penasaran sapa sing wani maling barang sing kangarep dadi upeti kanggo Kerajaan Majapahit iku mau. Nalika bengi para penjaga pada ethok–ethok turu,ngenteni malinge teka. Jebule bener ana maling sing ngendap-ngendip marang lawang gudang nanging di tok dhisik karo penjaga nunggu sampe maling iku mau jupuk barang sing arep di maling. Naliko di deloke para penjaga gudang mau padha ora percaya menawa sing maling yaiku junjungane dhewe ingkang putra Adipati Wilatikta Raden Sahid. Banjur Raden Sahid di gawa menyang Adipati Wilatikta. Banjur kang bapa iku nesu ora percaya putra kesayangane iku mau wani dadi maling ana ing omahe dhewe. Banjur Raden Sahid diukum kalian ukuman cambuk nang tangan 200 sabetan. Ukuman sing linyane yaiku di kurung sakjrone kamar. Lan pesene bapane aja pisan–pisan meneh maling.
Sakwise nglakoni ukuman sing di wenehi saka bapane, banjur Raden Sahid mutusake metu saka lingkungan istana. Lungo terus jarang mulih nganti biyung lan adhike kuwatir menawa ana kedaden kang ora apik kalakoni dening Raden Sahid.
Saiki Raden sahid ora trima maling nanging dadi begal sing maling wong sugih sing enthuk rizki saka barang sing ora halal. Anggone ngrampok Raden Sahid nganggo topeng lan busana sarwa ireng.
Nanging suwe suwe anggone nganggo busana khase dheweke iku ana isng niru. yaiku gerombolan perampok kang tanpa mikir sapa kang bakal dibegal. Gerombolan iki ora sungkan anggone mateni sapa sing arep di rampok.
Sak wijining bengi, naliko Raden Sahid lagi mudhun saka musholla ba’dha isya, ana sak siwijining omah sing bengak–bengok ana rampok. Banjur Raden Sahid cepet–cepet tumuju omah sing dirampok iku mau. Nanging nalika Raden Sahid teka ing papan si perampok iku mau lagi ngrudhapeksa bocah wadon sing ana nang papan iku. Naliko arep di cekel kalian Raden Sahid rampok iku mau padha mlayu nanging bocah wadon sing di perkosa mau nyikep siset Raden Sahid nganti penduduk desa teka.
Amargo Raden Sahid isih gawa topeng rampoke bajur para penduduk desa padha nganggep menawa sing ngrudhapeksa iku ya Raden Sahid.
Nalika topeng di buka para warga padha ora percaya sapa kang dadi perampok, yaiku iku putra junjungane dhewe. Nalika Raden Sahid di gawa marang adepane kanjeng Adipati, Adipati Wilatikta duka gede. Sang Adipati murka amarga Raden Sahid sing wis di karepake ora bakal maling meneh tanpa bias ngowahi tumindhake. Raden Sahid diusir saka kadipaten karo Bapane, “lunga saka kadipaten Tuban iki rak sah mulih! sakdurunge kowe bisa nggetarake dinding kadipaten iki nganggo bacaan Al Qur’an sing saben wayah bengi mbok woco iku!”
Adipati Wilatikta iku sing asline ora percaya karo apa sing dilakukake putra kesayangane iku. Apa sing dikarepake Adipati, Raden Sahid sing menggko dadi penggatine dadi Adipati nang Tuban sirna.
Naming siji wong sing ora percaya Raden Sahid nglakukake perbuatane iku mau yaiku adhike Dewi Rasa Wulan. Amargo rasa kasihhe marang kakangne iku Dewi Rasa Wulan lungo nggoleki kakange Raden Sahid ananging ora ketemu.
Sakwise di usir saka kadipaten Tuban banjur Raden Sahid lunga menyang alas Jatiwangi. Pirang–pirang tahun Raden Sahid ngrampok wong sing sugih sing lewat nang alas iku nganti di juluki Brandal Lokajaya.
Sawijining dina naliko ana wong tuo sing gawa teken lewat dhewe nglewati alas Jatiwangi. Nalika di sawang–sawang tongkate iku mau kok ngetoakae sinar kempling koyo–koyo gagange iku digawe saka emas. Banjur ora nunggu suwe tongkat sing di gawa wong tuwo mau di rebut pekso nganti wong tuwo mau tiba grubakan nang lemah.
Kanthi susah wong tuwo mau tangi, matne ngetoake eluh nanging ora ngetokake suara naliko wong nangis. Nanging Raden Sahid lagi sibuk ndelengi tongkat sing direbut iku mau. Sansaya suwe di sawang tongkat iku mau jebule dudu emas sing di karepake Raden Sahid iku mau. Raden Sahid kaget nalik weruh wong tuwo sakwise direbut tongkate kok nembe nangis “aja nangis meneh iki tongkatmu tak balikna”. “dudu tongkat iki sing tak tangisi” omongane wong tuwo mau nunjuake suket sing ana nang tlapakane. “delokno! Aku wis nglakoni dosa, gawe sia–siane barang. Suket iki mau kecabut nalika aku tiba”
“Namung pirang lebar suket, ndadekake kowe krasane salah banget?” pitakone Raden Sahid.
“Ya, aku wis dosagedhe mergane aku nyabut suket iki mau tanpa ana gunane. Naliko aku ncabut suket iki tak dadikno makanan ternak iku rak apa. Nanging barang sing di siak–siakna iku sing marahi dosa.”
Ati Raden Sahid krasanalika krungu ukara iku mau.
“Cah bagus apa sing mbok karepake nang alas iki?”
“Kula golek bandha”
“Kanggo apa?”
“Tak keake marang wong fakir lan miskin”
“Hmm…. Atimu sebenere mulya, nanging caramu sing kliru”
“He wong tuwa apa karepmu?”
“Oleh aku takon karo kowe? Nak kowe ngumbah pakaian nganggo banyu uyuh apa klambimu iku mau bakale resik? Allah iku Dzat Suci, amung nrima amalan saka barang – barang sing apik lan halal”. Kandhane wong tuwa mau.
Raden Sahid sansaya gemeter krungu wong tuwa mau
“Akeh dalan sing di lakokake nalika kowe pengen nulung wong fakir lan miskin mau. Kowe ora bisa ngrubah nasibe wong iku mau namung aweh pangan lan dhuwit saka ngrampok iku mau. Kuwe peringatke pengausa–penguasa sing lalim ben ngrubah carane mimpin rakyate kanthi aja sewenang–wenang. Kowe ya bisa aweh pangarep kanggo ngowahi uripe kang sengsara kanthi luwih sregep anggone kerja.”
Raden Sahid sansaya gemeter krungu sing diucapake wong tuwa mau.
“Nek awakamu arep golek rizki sing halal nanging ora ngrugiake wong jupuka sing ana nang wit iku mau, kanthi nunjuk nang wit aren iku mau.
Sakwise ngomong iku mau wit aren iku berubah dadi emas. Di penek wit aren iku mau dipetiki uwohe. Nalika dhewe methik emas ana wit aren iku mau banjur wohe wit aren iku mau banjur rontok ngebruki Raden Sahid nganti semaput. Nalika sadar Raden Sahid nggoleki wong tuwa mau. Nanging wong tuwa mau wis adoh amung katon bayangane. Mlayu kebatan Raden Sahid ngoyak wong tuwa mau niba nangi. Akhire sak pinggire kali Raden Sahid kasil nyusul wong tuwa mau.
“Nyuwun pangapunten ……….. nyuwun njenengan purun ngangkat kula dados murid” njaluk Raden Sahid menyang wong tuwa mau.
“Kowe arep sianu bab apa karo aku?”
“Menapa mawon, sing penting panjenengan purun ngangkat kula dadi murid.”
“Abot …. Sarate apa abot, apa kowe siap?”
“Kula siap!”
Wong tuwa iku mau banjur nacepake tongkat sing di gawa mau lan Raden Sahid di kongkon nunggu tongkat iku mau nang pinggir kali nganti dheweke balik nemoni Raden Sahid meneh. “Aja pisan–pisan lunga saka papanmu nunggu tekenku iki”
Banjur wong tuwa mau nyebrangi kali kanti ngmbang ora kena banyu babar pisan. Sakwise wong tuwa mau ilang saka pandangane Raden Sahid banjur Raden Sahid sila nunggu tongkat sing tancepake mau kanthi eling saksijining surat sak jeroning Al Qur’an babagan Ashabul Kahfi kanthi ndonga Raden Sahid di dadikna kaya Ashabul kahfi sing turu ratusan taun.
Dongane Raden Sahid kasembadan dening Allah SWT, Raden Sahid turu kurang luwihe 3 tahun. Nganti awake di rubungi suket lan lumut.
Sak wise telung tahun wong tuwa mau banjur teka nemoni Raden Sahid. Nanging Raden Sahid ora isa di tangikna amarga wis ngakon dekne turu. Banjur di adzani karo wong tuwa mau kanthi Raden Sahid mbukak matane sakwise telung taun nungguni teken si temancep nang pinggir kali.
Awake Raden Sahid di resiki diwenehi busana anyar lan di gawa menyang tiban, napa kok Tuban amarga wong tuwa mau yoiku Kanjeng Sunan Bonang. Sakwise dina iku Raden Sahid di kenal kalian sebuta Sunan Kali Jogo sing diartikna wong sing pernah jogo kali taunan.
Nanging ana sing ngartikna Kali Jogo artine wong sing jogo aliran akidah nang mangsa iku. Artine ora ana akidah sing mbebayani umat.
Raden Sahid utowo Sunan kalijogo di perintahake kalian Sunan Bonang kanggo nyebarake Islam nang tanah jawi kalian njogo akidahe ben tetep murni yoiku akidah islam.
LEGENDA JEMBER
Nalika Ki Ageng Kedu sing kawentar sekti mandra guna arep ngadep marang Sunan Kudus. Tamu kuwi numpak tampah. Satekane ing Kudus, Ki Ageng Kedu ora loangsung ngadhep Suna Kudus malah pamer kasektenne karo numpaki tampah kuwi mau banjur muter-muter ning angkasa. Ing iku uga dheweke ketudhuk Sunan Kudus. Amerga kasekten sing diduweni Sunan Kudus, tampah sing ditumpaki Ki Ageng Kedu kuwi mudhun nganti tiba ing lemah sing ngecember, sahengga panggonan mau banjur diarani Jembar.
Saliyani kuwi ing saliyani kuwi ing sajerone dongeng disebut yen ing salah sawijining dina Sunan Kudus mangan iwak lele, nganti kari balung lan endhase banjur dibuak ing jero sumur. Iwak sing kari balung lan endhase kuwi mau dumadakan bisa urip maneh.
Ing jero babat tanah Jawi lan Kapustakan Jawa liyane nyebutna yen jenenge Sunan Kudus yaiku Raden Undung, dheweke tau mimpin bala prajurite Demak nglawan majapahit. Banjur kuwi disebutna yen Sunan Kudus sing mateni Syeh Sitri Jenar lan Kebo Kenanga, amerga loro-lorone ngajarke ilmu sing diarani bisa mbahaykna masyarakat sing lagi wae melu agama islam.
Saliyani kuwi ing saliyani kuwi ing sajerone dongeng disebut yen ing salah sawijining dina Sunan Kudus mangan iwak lele, nganti kari balung lan endhase banjur dibuak ing jero sumur. Iwak sing kari balung lan endhase kuwi mau dumadakan bisa urip maneh.
Ing jero babat tanah Jawi lan Kapustakan Jawa liyane nyebutna yen jenenge Sunan Kudus yaiku Raden Undung, dheweke tau mimpin bala prajurite Demak nglawan majapahit. Banjur kuwi disebutna yen Sunan Kudus sing mateni Syeh Sitri Jenar lan Kebo Kenanga, amerga loro-lorone ngajarke ilmu sing diarani bisa mbahaykna masyarakat sing lagi wae melu agama islam.
JUMPRIT
(Zaitun)
Dongeng saking kedu Jumprit yaiku panggonan kang dianggep kramat kanggone uwong sing ana ing daerah Temanggung lan sekitare. jumprit iki ana ing sisih kulon kutha Temanggung. Miturut wong-wong sekitar kono, Jumprit iki dadi panggon uripe Kyai Nujum Majapahit nganti sedane lan dimakamke ana kana uga.
Ana jumprit iki akeh kewan-kewan kang padha urip ana kana. Jumprit iki uga dadi panggonan utawa petilasane Kyai Nujum Majapahit. Kyai Nujum Majapahit iki gawe panutan marang wong-wong kang ana ing sekitar kana. Petilasan lan urip kang dilakoni Kyai Nujum Majapahit iki di tiru karo wong-wong kang ana ing sekitar kana. Awite petilasan Kyai Nujum Mjapahit kui dianggep bisa gawe sugih utawa bisa kanggo golek berkah kanthi semedi ana kana. Sakdurunge semedi, Kyai Nujum Majapahit adus ana ing tok kang ana ing kali progo cedak petilasane kui.
Ana ing sawijining dina, Kyai Nujum Majapahit kang digawe panutan marang wong-wong sekitar kana seda lan dimakamke ana ing kana uga. Wong-wong pada bingung amarga wis ora ana kang bisa dipanuti kanggo golek berkah, mula wong-wong kana pada bingung kepiye carane ben panggonan kuwi tetep bisa digawe panggonan kang bisa dinggo golek berkah. Mula wong-wong kui padha gawe gapuro kanggo dalan mlebu ana guwo utawa makam petilasan, lan gapuro kuwi bisa kanggo tandha anane berkah ana ing makam kui kanggone wong-wong kang durung ngerti panggonan kuwi mau.
Nganti tekan sakiki panggonan kuwi tetep dinggo golek berkah marang uwong kang padha percaya utawa yakin marang crita Kyai Nujum Majapahit kui. Wong-wong padha moro lan nglakoni padha karo sing dilakoni marang Kyai Nujum Majapahit. Sakdurunge semedi ana gua utawa makam, wong-wong pada kungkum ana ing tok kali progo (umbul Jumptrit) sing ana ing lokasi kana. Banyune bening lan di yakini bisa kanggo tamba uwong kang duwe mala. Akeh uwong kang pada jupuk banyu kuwi kanggo nambani sedulur-sedulure kang ora duwe dhuwit kanggo tuku tamba.
KAMANDAKA
( LUTUNG KASARUNG )
Dongeng saking Kedu
Ing Jawa Barat, abad 14 taun 1482 – 1579 Prabu Siliwangi dadi panguwasa Keraton Pajajaran Sri Baduga Raja, gelare. Keraton Pajajaran kagolong keraton Hindhu sing kuwat banget, saengga Patih Gajah sing saka Keraton Majapait angel nguwasani keraton Pajajaran. Keroton Majapait bisa ngembangake tlatahe nganthi tekan Malaka. Saengga tlatah keraton Majapait lan keraton Pajajaran wawatesan karo Kebumen yakuwi kali Luk Ulo sing dadi watese. Kuwi kabeh dadikake guwa Jatijajar mlebu tlatah keraton Pajajaran.
Prabu Siliwangi duwe anak lanang telu lan anak wadon siji, saka praweswari loro yakuwi Banyak Cotro, Banyak Ngampar, Banyak Blabar lan Dewi Pamungkas. Amarga wis tuwa, Prabu Siliwangi duwe maksud ngangkat Banyak Cotro dadi raja Ing Pajajaran. Nanging yen Banyak Cotro ngrasa yen dheweke durung akeh duwe kapinteran lan durung duwe bojo, saengga dheweke njaluk wektu kanggo nggoleki bocah wadon sing bakal dadi calon bojone. Banyak Cotro gelem omah – omah yen karo bocah wadon sing ayune padha karo ibune, banjur dheweke lunga saka Keraton Pajajaran awit nggoleki bocah wadon sing bakal dadi bojone. Banyak Cotro entuk welingan saka Resi Ki Ajar Wirangrong ing gunung Tangkuban Perahu yaiku supaya lunga menyang kadipaten Pasirluhur sisih wetan.
Banyak Cotro kudu nyamar lan ngaganti jenenge dadi R. Kamandaka sarta kudu nganggo klambine wong cilik. Banyak Cotro tekan ing Pasirluhur, dumadakan papasan karo Ki Reksonoto. Amarga wis tuwa lan ora duwe anak dheweke tresna banget marang R. Kamandaka awit kapinterane lan rupane sing bagus banget.
Nalika Pasirluhur diparentah karo Adipati Kandadoho sing duwe anak wadon, kabehe wis padha omah–omah. Nanging sing ragil durung omah–omah Dewi Ciptoroso, jenenge. Dumadakan R. Kamandaka karo Dewi Ciptoroso lan tresna banget marang dheweke. R. Kamandaka lan Dewi Ciptoroso ngumpetake sesambungan kuwi marang sapa bae.
Nalika R. Kamandaka arep nemuni Dewi Ciptoroso malah ora sida awit Jagasura kaputren ngerti yen ana wong mlebu kaputren, saengga kaputren dikepung lan R. Kamandaka kacekel. R. Kamandaka ora wedi lan bisa lolos saka Jagasura Pasirluhur awit kasaktiane lan katangkasane. Sadurunge ninggalake kaputren, R. Kamandaka ngenalake awake dhewe yen dheweke kuwi anake Ki Reksonoto. Kadadeyan kuwi gawe abang kupinge Sang Adapati, banjur Patih Reksonoto digoleki supaya bisa nangkep R. Kamandaka lan njelasake nganthi cetha prekara sing digawe putrane. Jagasura gage nggoleki Ki Reksonoto lan dicekel. Kajaba katresnane Ki Reksonoto marang putra angkate, R. Kamandaka diculake. Kanggo ngindari sujane Adipati, Ki Reksonoto ngapusi yen R. Kamandaka wis mati. Kosok baline Dewi Ciptoroso kuciwa lan sedhih banget krungu kabar sing mangkono kuwi.
Neng lakune R. Kamandaka ketemu karo wong sing gaweane mancing iwak Reka Jaya, jenenge. Wong loro mau kekonconan apik lan mutusake netep ing desa Paniagih. Neng kana R. Kamandaka urip karo Mbok Kertosura, wong sing gelem ngopeni lan ngangkat dadi anake. Kanggo nambani larane, R. Kamandaka nglakokake adu pitik. Asile adu pitik mau digunakake R. Kamandaka kanggo mbangun desa Paniagih lan desa Paniagih diganti jenenge dadi desa Sugihan.
Nalika R. Kamandaka menang adu pitik dadikake dheweke diwanuhi wong – wong. Saengga Adipati Pasirluhur ngerti yen kasunyatane R. Kamandaka isih urip. Banjur Adipati Pasirluhur mrentahake supaya R. Kamandaka dicekel. Dumadakan ana pemudha bagus Silihwarni, jenenge sing arep ngabdi marang Adipati Pasirluhur lan Adipati ngabulake panjalukane Silihwarni mau. Silihwarni langsung dikongkon nyekel R. Kamandaka urip – urip utawa mati.
Kasunyatane Silihwarni kuwi Banyak Ngampar putrane Prabu Siliwangi sing ke loro. Banyak Ngampar utawa Silihwarni lagi duwe kuwajiban nggoleki kakange yakuwi Banyak Cotro. Kanggo ngadhepi mutawir neng dalan, dheweke diwenehi pusaka Pajajaran. Kujang Pamungkas. Silihwarni nggoleki R. Kamandaka karo ditutake Jagasura nganthi tekan desa Karangluas, panggonan kanggo adu pitik. Neng kana dheweke ketemu karo R. Kamandaka. Kasunyatane R. Kamandaka nganthi ora eling lan metingake Silihwarni yen awake arep ana mutawir sing wigati. Dheweke lena saengga keris Kujang Pamungkas kena lambunge sisih kiwa. Nanging R. Kamandaka bisa nrobos lan lolos saengga desane kuwi dijenengi desa Brobosan. Ing desa liyane R. Kamandaka leren sedhela, amarga getihe saya nrocos banter saengga desa kuwi dijenengi desa Bancaran.
Ora kenyana R. Kamandaka ngadhepi dalan sing buntu lan panggonan kuwi diwenehi jeneng desa Buntu ( mangkana sing dadi simpangane Kroya – Maos – Purwokerto – Kebumen ). Silihwarni tetep ngoyak R. Kamandaka nganthi R. Kamandaka nemukake guwa lan banjur mlebu umpetan ana jerone. Neng ngarep guwa kuwi Silihwarni nantang R. Kamandaka tanding.
Amarga kuwi kabeh R. Kamandaka dadi ngenalake awake dhewe lan Silihwarni ngerthi yen R. Kamandaka kakange sing lagi digoleki. Banjur Silihwarni mateni asu lan dijupuk getihe. Getihe kuwi diwenehake Sang Adipati Pasirluhur kanggo bukti yen R. Kamandaka wis mati neng tangane. Sadurunge R. Kamandaka lan Silihwarni ninggalake guwa kuwi, sempet nandur wit jati jejer – jejer pas neng ngarep guwa, saengga guwa kuwi diwenehi jeneng guwa Jitijajar.
R. Kamandaka bali ing Pajajaran karo ngajak Reka Jaya, kancane. Nanging sawise tekan Pajajaran dheweke njaluk restu ngembara maneh kanggo nggoleki bocah wadon sing ditresnani. R. Kamandaka lunga maneh neng Pasirluhur lan sadurunge mangkat R. Kamandaka tapa neng guwa panggonane ngumpet sawektu digoleki Silihwarni biyen. R. Kamandaka entuk kanugrahan saka Resi supaya nggoleki klambi lutung supaya bisa ketemu karo Dewi Ciptoroso. R. Kamandaka diutus tapa neng alas Batur Agung. Banjur R. Kamandaka dadi lutung lan urip neng alas kuwi. Karo Reka Jaya dheweke aweh klambi keblak (lawa gedhe ). Keblak kuwi diparentah supaya bapake mlebu ing alas lan yen mengko ketemu lutung supaya dicekel banjur diopeni. Awit lutung kuwi sing bakal bisa nemukake Dewi Ciptoroso karo R. Kamandaka.
Krungu sing mangkono kuwi atine Dewi Ciptoroso ngrasa seneng lan dheweke nglakokake wejangane kuwi kabeh. Dewi Ciptoroso ngomong marang bapake yen panjaluke mau kuwi kudu dituruti. Adipati langsung mlebu ing alas Batur Agung banjur ketemu karo lutung sing manutan. Dumadakan Reka Jaya ngaku – ngaku yen lutung kuwi duweke. Reka Jaya njaluk supaya bisa melu ngopeni lutung kuwi. Adipati ngabulake panjaluke Reka Jaya mau nanging ana wewaton, yen lutung kuwi entuk di krangkeng nanging kudu bisa bebas obah. Wewaton kuwi disepakati, banjur lutung digawa lan diopeni marang Dewi Ciptoroso. Kasunyatane lutung kuwi yaiku R. Kamandaka yen wengine bisa njelma dadi wong nanging yen awane bisa njelma dadi lutung maneh.
Sasuwene kuwi akeh putra–putra Raja sing tresna marang Dewi Ciptoroso, nanging dheweke ora gelem. Ana salah sawijining putra raja Prabu Pulebahas, jenenge tresna banget lan kudu entuk Dewi Ciptoroso. Dewi Ciptoroso krungu lan tetep ora gelem, nanging lutunge nyetujuni yen Dewi Ciptoroso kudu nrima Prabu Pulebahas. Ora segampang kuwi, Prabu Pulebahas kudu ngentuke yen lutung entuk melu terus ana sisihe Dewi Ciptoroso. Amarga Prabu Pulebahas ngancem, yen ora ditampa arep ngrubuhake kadipaten Pasirluhur. Krungu mangkono, Dewi Ciptoroso nyetujuni kekarepane Prabu Pulebahas.
Wektu sing dikarepake Prabu Pulebahas wis teka. Banjur Dewi Ciptoroso ketemu karo Prabu Pulebahas, suasanane ora ngenaki banget. Amarga lutunge malah ngribeti lan langsung gawe abang kupinge. Lutung kuwi digebug lan ora kenyana lutung malah luwih pinter. Prabu Pulebahas kalah lan langsung ambruk neng lemah. Prabu Pulebahas mati banjur lutung kasarung njelma maneh dadi R. Kamandaka lan nggunakake klambi keraton Pajajaran. Saengga Adipati Pasirluhur ngerti mangkono yen lutung kasarung yakuwi Putra Mahkota keraton Pajajaran. Banjur Adipati Pasirluhur sarujuk marang sesambungane Dewi Ciptoroso karo R. Kamandaka sarta ngangkat dadi Adipati Pasirluhur.
Langganan:
Postingan (Atom)