Mantra Tarakbrata

1. Mantra yen arep tarakbrata
Yen arep tarabrata (tirakat), kudu adus wuwung disik, mantrane:
Niyatingsun adus, angedusi badan kayun, manggih toya rabani, dus lali, dus mani, badan adus den dusi padha badan, roh adus den dusi pada roh, suksma adus den dusi padha suksma, dat teles suksma ngalam, dat urip tan kena kawoworan, urip sajroning karsa, ingsun adus banyu saking kodratolah, byur njaba, suci njeroning badan rabani, alahu sakarsa, alahu alaihi wasalam.
Sawuse maca mantra, banjur adus wuwung kang resik.


2. Mantra supaya betah tarakbrata
Ingsun nutup rahsa, sang sir rahsa payungana ingsun, rahsa mangan cahya, cahya mangan rahsa, langgeng ing ciptaku, tetep mantep tan kena owah.
Mantra diwaca saben bakda magrib kaping 40, yen lagi tarakbrata.

3. Mantra supaya betah pasa
Bismillahirrohmanirrohim. Allahuma sakati’I maut, badanku gumulung cahyoku jumeneng,  ya ingsun ratuning cahyo,  ngadeg ing damar murub, urube murub ing sajroning ati, terus ing paningal, laa  illaa illallaahu,  muhammadurrasullulah.
Mantra diapalke yen duwe niat arep nglakoni sesirih/ pasa.


4. Mantra niat melek
Bismillahirrohmanirrohim. Niatingsun melek tutuga tekan sedina sesuk, manjing teguh rahayu kang santoso kagunganne Allah.

5. Mantra supaya betah melek
Manik coyo, bahyo coyo, coyo bahyo, sarine Allah ya Allah kulo nyuwun betah melek. Laa ilaa illallaahu, muhammadurrasuulullah.

6. Mantra keslametan
Shallallaahu alaihi wa sallam. Shifatullah, qulhu sungsang, tekenku poro malaekat, Nabiku Nabi Muhammad, luputo kang diarah, kenoho kang ngarang. Allahu akbar.
Lakune mutih 2 dina 2 bengi. Mantra yen diwaca kanggo nemu slamet lan ora dijahili wong liya.

7. Mantra ngambah papan angker
Kun kanikun ingsun kun, kowe kama salah, aja angganggu gawe, aku ratuning kun.
Lakune mutih 3 dina 3 bengi, wiwite dina Slasa Kliwon. Mantra diwaca sapisan aja ambegan.

8. Mantra ngedohake ula
Seh merling, Seh dumeling, dohna ingon-ingonira, sapembalangan dohe karo aku, aja wuruk sudi gawe marang awakku, golek sandhang pangan dhewe-dhewe, aku anak putune Nabi Solaiman.
Lakune mutih 3 dina 3 bengi, wiwite dina Kamis Wage. Mantra diwaca yen  lumaku ana ngalas, utawa ing papan kang sakira ana ulane.

9. Mantra Pangirupan
Allahu cahya mulya, sira sun kongkon, sira irupen cahyaning wong agung kang disuwitani, amora lan cahyaku. Laa ilaa illallah, muhammadurrosullullah, sir-sir-sir-sir-sir.
Lakune mutih 3 dina 3 bengi wiwite dina Rabu Pon. Kasiyate mantra iki kanggo nundukake kekuatan suksma negatip wong liya. Utawa mantra diwaca yen weruh wong nyalawadi arep ngalani. Yen ditujuke mungsuhe, “wong agung kang disuwitani” diganti “mungsuh lagi sengit”.

10. Mantra Kesakten Gaib
Bismillahirrohmanirrohim. Ono jopo sewu, jopo siji datan tumomo. Sing mandi japaku dhewe. Laa ilaa illallah, muhammadurrosullulah.
Lakune pasa Ngasrep 2 dina 2 bengi lan patigeni sedina sewengi. Wiwite pasa dina Slasa. Mantra diwaca ping 7 saben ba’da salat fardlu. Yen arep dicoba diwaca ping 7 utawa yen arep mangkat perang diwaca ping pisan.

Mantra Pagering Awak
Allahumma kulhuwallah, lungguhku imbar, payungku imbar, wong sajagad kabeh kang sumedya ala marang aku, nyawane kari sadhepa, sa’asta, sakilan. Wong kang sengit marang aku, cupeten angen-angene, sandhang pangane lan sabarang niate kabeh, pet cupet karsaning Allah. Lakune mutih 7 dina 7 bengi, wiwite dina Kemis Wage. Mantra diwaca yen ana rerusuh utawa yen perang.

Mantra Siluman¥
Salallahu ngalaihi wasalam, alahuma kulhu Allah, lungguhku imbar, payungku imbar, mimang mimong si Wisakarma tengahing angin, apipit maya-maya ora katon apa apa, kang hima kakalangan petheng dhedhet alimengan si imbar ngemuli aku, wong sabuwana bloloken ora weruh aku. Lakune pasa 21 dina, kanane mangan (buka) mung sapisan sabenjam 12 bengi, yen pasane wis rampung banjur ngebleng 7 dina 7 bengi, wiwite dina Rebo Pon. Mantra diwaca yen ana bebaya utawa yen perang. Yen ketrima bisa ngilang ora diweruhi wong.

Ajian Petake Jeyengrama
Ingsun amatak ajiku, Jayabarut ingsun jumeneng datullah, umadeg tengahing jagad, sakabehing mungsuh sakubeng ing cakrawala kang padha durhaka, krungu petak gelap sakethi, padha bedhah kupinge, pecah endhase. Lakune pasa 40 dina mangan mung sapisan sabenjam 12 bengi, sawise pasa tutug 40 dina, banjur ngebleng 7 dina 7 bengi, wiwite dina Rebo Pon. Aji diwaca yen campuh perang sarta ngarepake campuh.

Mantra Sugih Banda
Ing wayah bedhug awan, ana ing latar ngadeg madhep mangidul, madep mangetan, mantra, Sentanaku juru gedong Retna Dumilah arane, kang rumeksa gedhongku ing jagad wetan, bukaken gedhongku kang isi inten berlean lan sarupaning manik-manik, ingsun arep nganggo. Ing wayah bedug awan, ana ing latar ngadeg madhep mangidul, mantra, Sentanaku juru gedhong bambang Bunarbuwana arane kang rumeksa gedhong ing jagad kidul, bukaken gedhongku kang isi busana wastra sapanunggalane ingsun arep nganggo. Ing wayah sore mbarengi Suruping srengenge ana ing latar ngadeg madhep mangulon, mantra, Sentanaku juru gedhong Nurkencana remeng arane, kang rumeksa gedhongku ing jagad kulon, bukaken gedhongku kang isi kencana mulya lan kang sarwa picis sapepake ingsun arep nganggo.
Ing wayah bedhug bengi ana ing latar ngadeg madhep mangalor, mantra, Sentanaku juru gedhong Srikolem arane, kang rumeksa gedongku ing jagad br, bukaken gedhongku kang isi sawarnaning pangan kang bangsa pan, palagumantung, palaka pendhem, palakasimpar, bangsaning iber-iberan, kewan belehan lan sarupane iwak loh ingsun arep bujana, ayo, ayo, ayo enggal enggal padha tumandhanga, saben Kliwon pada teka babarengan nggawa sakabehing kabutuhaningsun. Banjur temenga mandhuwur karo muni: bapa akasa, nuli tumungkul mangisor, muni: ibu pertiwi, nyuwun bantu. Lakune pasa 40 dina, kenane mangan mung sapisan saben jam 12 bengi, wiwite dina Kemis Wage. Sabanjure saben bengi tumindak mangkono iku, dadi turune sawise jam 12 bengi, puwasane mung cukup 40 dina bae.

Mantra Pameling
Allahu zat, allahu sifat, allahu asma, Allahu afgal, Allahu sidik, roh kudus, roh ilapi, roh sira rohingsun rohingsun dhewe Si…… (sebutna jenenge) tekaa enggal katemu aku. Lakune oran mangan uyah 40 dnai, wiwite dina rebo Pon. Mantra diwaca mbarengi pleteking srengenge, ngadhepake prenahe omahe wong kang diundang supaya teka.

Mantra panolak tenung Tujuh Layar
Allahumma kulhu buntet, kulhu balik, durgateluh, jim setan peri prayangan pada mara padha mati, jalma marang jalma mati, mati karsaning Allah.
Lakune mutih 7dina 7 bengi lan pati geni sadina sawengi, wiwite dina Setu Kliwon. Mantra diwaca mbarengi surup srengenge, diwaca ing banyu diwadhahi pinggan, banyu kadamu ping 3, banjur kaombekake marang wong kang kena tenung utawa tujulayar.

Mantra Senggara Macan
Ana kedawang miber ing tawang alat-alat, macan sewu ing mripatku, macan putih ing dhadhaku, gelap ngampar suwaraku, durga mendhak kala mendhak, teka kedhep teka wedi, teka asih mungsuhku, kodheng madhep manut sakarepku karsaning Allah. Lakune mutih 3 dina 3 bengi lan patigeni sadina sawengi, wiwite dina Jumuah Pahing. Mantra diwaca yen wis adhep-adhepan lan mungsuh.

Mantra Panglereman
Yen ana ing dalan begal durjana. Suksma nuksma, nyawa sirna, roh njendhel, rep sirep si jabang bayi katrem ing dlamakanku. Mantra kawaca sapisan karo mandeng mripate wong kang arep mbegal. Lakune pasa 21 dina mangane saben jam 12 bengi lan patigeni sadina sawengi, wiwite dina Rebo Pon.

Mantra Kateguhan
Kaki kala ingsun njaluk kiambi watu, watu sakilan sageblog kandele, rasukan ing badanku, sakehing braja dawa tuna, cendhak, cupet tiba ing ngarepku, saka karsaning Allah. Lakune nglowong 3 dina 3 bengi, wiwite dina Rebo Pon. Mantra diwaca yen ana babaya pakewuh utawa yen maju perang.

Mantra Padhang Atine
Ati-ati katengi aku njaluk padhanging ati, ora ana padhanga ati, damar kurung cumanthel pulunging ati, byar padhang wus oleh padhang ati saking karsaning Allah.

Nukat Gaib
“Bismillahir rahmanir rahim. Ingsun wis tanpa paningkahe rasa jati, kaanane Pangeran.”


http://anggaz.wordpress.com/2010/09/04/kumpulan-mantra-mantra-jawa-2/

---

Gebyar Jawa

Himpunan Mahasiswa Bahasa dan Sastra Jawa kaliyan Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa Universitas Negeri Semarang ing 3 Desember 2009 kala wingi ngawontenake adicara Pambukane Gebyar Jawa. inggih punika satunggale adicara taunan ingkang dipunwontenake kangge mengeti dinten Jayanipun basa daerah mliginipun basa Jawi. Adicara punika wiwitan sesambut saking Pandhega/ketua Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa Drs. Agus Yuwono M.Si lan dipunbikak dening dekan Fakultas Bahasa dan Seni Prof. Dr. Rustono M.hum kanthi mardikoake manuk mara ing angkasa dipunlajengake kirap arak-arakan muteri kampus Konservasi Universitas Negeri Semarang. Adicara punika minangka rantaman adicara Gebyar Jawa 2009 dening Hima Basa Jawa. rampung adicara pambuka punika taksih katha rantaman adicara sanesipun, umpaminipun "Pentas Wayang" saking dosen lan mahasiswa, ugi wonten lomba geguritan lan macapat tngkat SMP se-jawa tengah. mugi adicara punika saged dados gregeting tiyang Jawa supados tinuwuh rasa tresna malih kangge nguri-uri kabudayan Jawi.

ASAL-USUL TEGAL

Tegal kuwe asale saka tembung Tetegal sing artine sawah sing bisa ditanduri palawija. Asal-usul Tegal ora bisa dipisahna karo tokoh Ki Gede Sebayu sing urip sekitar taun 1980. ki Gede Sebayu asale saka Kerajaan Pajang. Kerajaan Pajang dikalahna dening Kerajaan Mataram, akeh priyayi muda lan bangsawan lunga ngumbara nggolet panguripan sing anyar. Ki Gede Sebayu ngumbara parane ngulon.
Ki Gede Sebayu mangkat karo Raden Sidawini. Ki Gede Sebayu karo Raden Sidawini nglewati alas-alas. Ana ing alas akeh begal, dadi Ki Gede Sebayu lan Raden Sidawini ora mung bekal dhuwit nanging bekal ilmu agama lan ilmu bela diri.


KiGede Sebayu lan Raden Sidawini anjog neng dhaerah Pemalang sing wis akeh penduduke. Sak wetara Ki gede Sebayu karo Raden Sidawini manggon neng Pemalang. Sawise pirang-pirang taun neng Pemalang Ki Gede Sebayu lan Raden Sidawini ditampa dadi tokoh masyarakat. Ora let suwe, Raden Sidawini diangkat dad bupati Pemalang.
Ki Gede Sebayu nerusna ngumbarane mring kulon nggoleti Ki Wana Kusuma. Ki Wana Kusuma yaiku salah sijining priyayi keturunan Patih Kerajaan Demak. Ki Gede Sebayu karo Ki Wana Kusuma ketemu neng tetegal, awit kuwe KI Gede Sebayu nduweni niyat yen dheweke pan netep neng dhaerah kuwe. Sawise Ki Gede Sebayu oleh piwulang saka Ki Wana Kusuma, dheweke wis bisa nata masyarakat, mangkane Ki Gede Sebayu diakoni dadi sesepuh. Desa tetegal dadi rame penduduke ana sing dadi tani, dagang lan nelayan. Tetegal sing rame penduduke dipercayakna mring Ki gede Sebayu. Dheweke diangkat dadi demang. Saiki kira-kira setingkar karo kepala desa. Wektu kuwe tetegal esih wilayah kadipaten Pemalang. Ki Gede Sebayu mimpin tetegal mikirna kepentingan penduduke. Buktine dheweke bisa mbangun Bendungan Danawarih, kanggo mbanyoni tegalan utawa sawah sing ana sakiwa tengene.
Ki Gede Sebayu seda sakwise mbangun bendungen Danawarih. Sawise dheweke seda desa tetegal dipimpin dening anake yaiku Ki Gede Honggowono. Dheweke diangkat dadi Demang. Ki Gede Honggowono seda diterusna dening putrane sing jenenge Ki Honggowono. Aran kembar kuwe diarani Nunggak Semi. Putune Ki Gede Sebayu kuwe diangkat dening Sultan Agung dadi adipati Tegal. Arane diganti dadi Ki Gede Honggowono Secomenggolo utawa Tumenggung Reksonegara I.

Asal-usul Pantai Widuri ing Kutha Pemalang

Ana ing abad XV, pesisir lor Jawa Tengah isih akeh alas lan rawa-rawa. warga kang manggon ana pesisir iku isih langka lan sethithik. Ing pesisir kang saiki dadi wilayah Kabupaten Pemalang urip wong lanang wadon kang jenenge Kaki lan Nyai Pedaringan. Pasangan iki beda banget. Kaki Pedaringan yuswane luwih saka setengah abad, nanging Nyai Pedaringan isih enom banget. Nanging ora dadi alangan wong loro kae ngrajut benang-benang tresna lan tali kasih urip rukun bebrayan kaya critane Rama Shinta ing epos Ramayana. Pegaweyane kaki lan nyai Pedaringan yaiku tani, ngolah sawah kang maune arupa raw-rawa sak dawane pesisir segara. Nandur palawija lan semangka.


Ing sakwijining dina, esuk-esuk nyai Pedaringan dhewekan ing gubuge, isih nyiapake sarapan, panganan kang paling disenengi kaki Pedaringan kang saiki ana ing sawah adoh saka omahe. Merga kaki Pedaringan isih gawe lahan anyar kang mengkone ditanduri palawija. Ora let suwe teka wong lanang kang bagus rupane. Dheweke njaluk pamit mlebu. Nyai Pedaringan kaget, dheweke isih mlongo sajake bingung banjur si nyai Pedaringan ngamati wong bagus mau saka dhuwur tekan ngisor awake. Ing lengen tengene ana getih ireng kenthel, getih kae katon nyata nanging ing gegere ana barang kang nyelip malah kaya gaman pusaka kerajaan, sajake sapa wong iki? Pitakon iki kang ana ing jero atine Nyai Pedaringan.
Ora let suwe pawongan mau ngenalake awake kanthi santun nyeritake asale muasale dheweke teka ing gubug nyai Pedaringan. Nyata bocah bagus mau yaiku pangeran Papak Purbaya. Punggawa saka kerajaan Mataram kang lagi ngemban tugas ngadhemake pamberontakan kang dipimpin dening Salingsingan saka Cirebon. Salingsingan pingin ngrebut lan nguasani Jawa Tengah saka Mataram.
Pungkasane Salingsingan bisa dikalahake lan pangeran Papak Purbaya bisa selamet. Ana ing dalan tumuju Mataram, pangeran Papak Purbaya weruh gubug, dheweke kepengin mampir lan njaluk tulung diobati larane. Banjur Nyai Pedaringan ngrewangi ngobati. Ora suwe wong loro mau dadi cedhak. Tekan awan, pangeran Purbaya pamit bali arep nerusake lakune. Pangeran Papak Purbaya nitipake kerise kanggo bebungah marang nyai Pedaringan. Si pangeran aweh pesen, yen keris mau diarani Simonglang iku dijaga lan diopeni. Uga dikarepake yen mengkone keris iku dadi pusaka dhaerah iku lan kang duwe hak nduweni sarta ngrawat keris iki yaiku kluwarga Pedaringan lan keturunane.
Sapa-sapa ora nduweni hak njupuk keris mau kajaba pangeran Papak Purbaya utawa wong sing kabeh driji tangane papak kaya duwene pangeran Papak Purbaya. Pangeran Papak Purbaya nerusake perjalananen marang kidul. Ing tengah-tengah lakune dheweke kudu ngliwati kali cilik saka arah wetan lan ngalir tumuju kulon kang lokasine cedhak karo segara (ing basa jawa: Malang) dheweke kaya entuk ilham utawa wangsit saka sing gawe urip kanggo menehi jeneng dhaerah iki “Pemalang”.
Kisahe, wis rada sore kaki Pedaringan nembe bali ngomah, Kaki Pedaringan rada getun lan gumun, biasane nyai Pedaringan nggawake panganan nanging nganti sore kaya iki si Nyai ora marani. Getun dadi cemburu merga kaki ngonangi nyai Pedaringan isih nyekeli keris kang dudu duweke Kaki Pedaringan. Banjur Nyai Pedaringan aweh penjelasan nerangake kepriye critane dheweke nyekel keris mau. Nanging kaki Pedaringan ora gelem nrima penjelasan saka nyai, malah dadi ribut.
Ing akhir tukarane, Nyai Pedaringan nyabut kerise kanggo mbuktike tresnane, keris mau dienggo ngiris drijine. Getih kang seger mau netes saka drijine kang lentik. Nyai Pedaringan sumpah menawa tetesan getih kang diolesake ing kembang widuri bisa ngowahi warnane (warna kembang widuri putih) nanging yen kembang widuri mau bisa dadi warna ungu, iku tandane tresnane isih suci. Ndeleng kedadeyan mau, kaki Pedaringan dadi gela lan njaluk pangapura marang nyai Pedaringan.
Kanggo nebus dosane kaki Pedaringan karo nyai Pedaringan arep nyusul lan nggoleti pangeran Papak Purbaya. Nanging nganti saiki kaki Pedaringan ora tau bali. Saiki nyai Pedaringan kang diarani “Nyai Widuri” urip dhewekan karo bayi kang isih ana ing wetenge. Nganti akhir umure, nyai widuri dadi randa. Saiki jeneng widuri diabadikake kanggo jeneng desa, merga nyai widuri tau urip ning kono.

ASAL-USUL BANJARNEGARA

Carita iki kawiwitan nalika perang Diponegoro, yaiku perange Indonesia mungsuh Walanda. Nalika semana Indonesia isih awujud kerajaan-kerajaan kayata kerajaan Tarumanegara, Samudera Pasai, Mataram lan sak panunggalane.
Nalika perang Diponegoro kababar akeh para prajurit, tumenggung, kawula lan liya-liyane kang budhal perang. Semono uga R.Tumenggung Dipoyudi IV, salah siwijining Tumenggung ing Mataram uga budhal ing paprangan. Senadyan abot, nanging dheweke kudu bisa ninggalake kaluargane kang dtresnani banget, iki sadermo kanggo kapentingan Negara.


Sadurunge paprangan kawiwitan Raja, Tumenggung, lan para panasehat Raja nganakake Pasewakan Agung saperlu kanggo ngrembug babagan perang. Ana Pasewakan Agung Raja ngutus R.Tumenggung Dipoyudo IV supaya mimpin paprangan, banjur menehi keris kang sekti mandraguna.
Ana kana Raja uga dhawuh marang R.Tumenggung Dipoyudo IV, “Aja pisan-pisan sliramu lan wadyabalamu (prajuritmu) ngadohi benteng pertahane dhewe amarga bisa cilaka dadine.” Mangkana dhawuhe Raja. Pasewakan Agung ditutup. Kabeh padha ngerti tugase dhewe-dhewe. Ora ganti suwe R. Tumenggung lan wadyabalane wis kumpul dadi siji ing alun-alun saperlu nyiapake paprangan. Ana pasukan kang nggawa parang, pedhang, panah lan gaman liyane kabeh dadi siji nyawiji ing paprangan, aba-aba muni, paprangan kawiwitan sorak-sorak para prajurit , suwara pedang, panah, lan bedhil dadi siji thar…..thor……thar….thor. Akeh prajurit Mataram kang mati muspra amarga nglanggar dhawuhe Sang Raja yaiku ngliwati benteng pertahanan. Paprangan sansaya rame, para prajurit akeh kang tumiba amarga kena gamane Walanda. Samparane R. Tumenggung Dipoyudo IV uga kena gamane Walanda. Ora nganti suwe ana mburine R.Tumenggung Dipoyudo IV ana salah siwijining prajurit saka Walanda kang ngamang-ngamang pedang nanging tujune R. Tumenggung Dipoyudo IV bisa nylametake awake yaiku mlumpat saka jaran kang ditunggangi. Ngengingi kahanan kaya mangkono R.Tumenggung langsung mburu prajurit kuwi banjur dipateni. Wusana paprangan rampung walanda bisa dikalahake, Mataram oleh kamenangan. Sawise paprangan rampung R. Tumenggung sakwadyabala uga para petinggi-petinggi Walanda sing dicekel banjur digawa bali menyang kerajaan mataram.
R. Tumenggung banjur sowan dhateng kanjeng Gusti Mataram, matur menawa Walanda bisa dikalahake. Ora liya kejaba bungah ngengengi kahanan mangkono. Kanggo balas jasa marang R. Tumenggung Dipoyudo IV, dheweke diangkat dadi Bupati Banjarnegara adhedhasar Resolutie Governoer General Buitenzorg tanggal 22 agustus 1831 nomor I supaya ngisi jabatan Bupati Banjar kang wis dibusak utawa diapus setatuse kanthi panggonan ing Banjarmangu, banjur dikenal kanthi sebutan Banjarwatulembu. Sawise diangkat dadi Bupati R.Tumenggung kondur ing daleme, ibune kaget banget ngengingi kahanan mangkono. Banjur para Walanda kang dicekel dikunjara dadi tahanane Mataram.
Dadi Bupati ora gampang tumrape R. Tumenggung Dipoyudo IV, dheweke bingung, dheweke kudu bisa nata, ngatur dhaerahe dadi dhaerah kang subur lan makmur. Akeh banget alangane salah sijining yaiku mbludage Kali Serayu kang dadi kendhala angele rerembugan iki dirasakake dadi beban kanggo bupati nalika kudu ngrawuhi Pasewakan Agung ing kasunan Surakarta. Kanggo ngatasi perkara kuwi R. Tumenggung Dipoyudo IV nggawe kaputusan yaiku mindhahake ibukota kabupaten ing sisih kidule Kali Serayu. R.Tumenggung banjur nggoleki dhaerah kang apik kanthi mangembara. Ing tengahing pangumbarane dheweke dicegat bagal nanging dhasare wong pinter geluta karo sapa wae mesthi menange. Ora mung semono ing tengah alas R. Tumenggung uga ketemu wong wadon ayu banget ngrayu supaya ora usah nggoleki dhaerah maneh, luwih becik urip ing tengahing alas kene karo dheweke, sing sejatine iku iblis. R. Tumenggung mung mesem ngguyu. Banjur teka mbah-mbah kang nuduhake yen sisih alas kana ana dhaerah kang apik nanging kanyata dhaerah mau among jurang.
Ing kana R. Tumenggung banjur nyekel ula gedhe, ula iku ngomong, “Aku aja dipateni, Den.” Dheweke banjur ngeculake ula mau.
Pungkasan R. Tumenggung nemokake dhaerah anyar, kaanane dhaerah sing anyar iku wujude sawah-sawah kang amba kanthi pereng-pereng kang medeni. Panggonan sing isih sawahe (Banjar) iku digawe ibukota kabupaten (Negara) sing anyar sahengga dhaerah iki kasebut dadi Banjarnegara (Banjar: Sawah, Negara: Kota).

Geguritan Tahun 40-an Lanjutan

GEGAMBARAN
Dening : Subagjo Ilham N.

Cahya padma manguwung ing jumantra

Tandha ring arsa ginanti hyang ratri

Sajak owel surya ninggal arcapada

Kasengsem mawas kaendahaning bumi

Tan beda ian angganing kelana mudha

Kang arsa pepisahan ian kekasihe

Rumangsa kewran arsa malujeng kata

Kepencut nyawang memaniking netrane

Mula nora gampang ninggal kasenengan

Kang baud maweh kemaremaning driya

Karasa abot sumedhot ing gagasan

Nggrantes nandhes sumendhal terns ing nala

Mula begja wong kang baud amikani

Marang owah gingsiring kaanan donya

Sadurunge wus padha den – mengerteni

Yen tan barang langgng lan lana

(april merdika, no. 4, i, 1 januari 1946)

PEPAESING JALMA

Dening: s. Wisnukuncaya

Pra titan keh salah tampi

Ngira yen pepaesing janmi

Mung mutiara kang sarwiyadi

Myang busana endah keksi

Malah ing jaman samangkya

Manunggsa, kasmaran ngudi

Tambah kathaing paagadi-raga

Numpuk donya-brana-rukmi

Ngilmu-nyata kang kaeksi

Inguber kinekep-kekep

Ngelmi-batin panglaras budi

Sinepak tan keras nyecep

Keh jalma wasis mumpuni

lepas ngelmi-lahir sami

Nging tan eling mring wajibnva

Sung harja tentrem sesami

Dadiya katiplak angkara

Nyembah ngabdi iblis nepsu

Mung pecus cecetik latu

Maharani yudeng donya

Jatine jalmo utami

Warga bangsa mulaya tuhu

Tan kenging tinggal lelaku

Ngudi sampurnaning budi

Supados suk sagung janmi lahir batin

kang kuciwa jalma ngeti ing jalminya sung kerta raharjeng bumi

(penyebar semangat, no. 41, xvil 17 december 1947)

WAYANGAN

Dening : R. Intoyo

Banyu telaga akinclong-kinclong

Kataman cahyaning Hyang Baskara

Jroning banyu katon mencorong

Wewayanganing surya ing akasa.

Grumbul miwah kekavon aroyom

Muwuhi asrining wewayangan

Sliwering manuk kang golek ijon

Kumelap angrengga pesawangan.

Nanging sawuse surup srengenge

Gambar ing telaga ilang musna

Kasaput sepi-samuning wengi.

Kaya mangkono ing sanyatane

Padhang-pelenge atining manungsa

Gumantung marang karsane hyang widi.

(kejawen, no. 88, 4 nopember 1941)

Tepa palupi

Kupu kekejar neng antariksa

Mbabar keendahaning elare

Ciptane mangsa anaa madha

Nandhingi ing bab kasantosane

Kasaru tekane si branjangan

Sigra nyamber kupu kemalungkung

Anggite tan ana bisa nglawan

Cukat, trampil kaya nogone nladung

Sumbare kukila kang deksura

“sapa baya kang wani prang tandhing.”

Nora ngerti yen ngisor ana janma

Ribut riwut nggoe masang jaring

Dahat suka kaki jaru pikat

Dupi mulat jarine ngenani

Batine: “eh branjangan keparat,

Aja sira nglawan marang mami.”

Juru pikat ngungulake dhadha

Kurang weweka tiba kesandung

Samengko lagi rumangsa papan

Tangane tugel sikile putung

Sambat melas asih juru ngala

” ah, banget kumalungkung aku iki

Yektine manungsa titah ina,

Sing kuwasa mung gusti pribadi.”

(panji pustaka, no. 17, xxii, i september 1946)

Swara gaib

Dening : sr. Sumatra

Nuju sawijining wengi petenge ndhedhet kepati angin sumilir ndayani nyenyete pagan kang sepi

Pikiran nglambrang ngelangut lir surya katawang pedhut slira tanata kang tinut

Kadi sajroning sumaput

Mikir pepesthening dhiri rasa koncatan pambudi nenga sepa nungkul sepi

Lir uwuh kentir ing kali.

Urip mung^, kakean taun parnbudi ambyar ngalarnun

Kramean karasa samun

Lair ngguyu : batin nuwun

Kadya paran wusanane

Yen manggung tansah mangkene j

Jagad tanata gunane

Kaendahan kanggep sepele.

Lintang-lintang dirgantara

Kumelap abyor warata b

Baya iku nulunga luware papa cintraka.

Dhuh angin ingkang sumribit tumempuh saguning uwit sambatku sundhul nglangit

baya watakmu nyenyengit

Pagene tan sung pitutur

Ring titah kang nuju kuwur

Nnityasa kojur kajujur

Nyawane yun karya tawur

Lah tanem tuwuh sakalir

Godhongmu ngrambah kumitir mak sar atiku kuwatir

Kira malaekat yun nguntir

Nyendhal mayang raring nyawaku pinundhut marang dewaku

Iho iki ana keprungu

Swara, gaib jroning kalbu.

Tetep tajawuh ian icukuh kuwat cobaning pakewuh ing tembe bakal tumuwuh katekan sagung ginayuh

( kejawen. No. 23, 21 maret 1941)

http://nurulhilal.wordpress.com/category/geguritan-40-an/

Geguritan Tahun 1940

LURUNG
(Mokh. Nursyahid)

Wiwit biyen nganti saiki

Lung iki ngrance crita maneka warna Critane andon lelana ngumbara kelunta-lunta Lelakone seniman nibs tangi ngoyak. crita Tangise wong papa luwe sesambat luru upa Ah, gawe ati nggrentes Ian nalangsa

Wiwit biyen nganti saiki

Lurung iki panggah cengkor kaya ngene

Kaya cengkoring pe-sawahan ngelak udan kiriman Kava cengkoring ati koncatan sih katresnan

Iki kenyatan

Dudu apus-apusan

Tipak tipaking sikil kang nate ngambah lurung iki Ninggal sunggingan-sunggingan ngadhengake ati Nggoritake gars-gars ruwet ngaialiake ilmu pasti Ora saber wong bisa nyurasa tang mangeni

Kejaba pangeran kang murbeng dumadi

(Jayabaya no. 5 XXIII.6)

KASAMPURNANING DHIRI

Tiru-tiru adating pujangga
Yen arsa medhar isining nala.
Kanggo rerenggan isining taman
Tumrap ing tembung guritan

Tontonen isining jagat jembar

Kang sinengker Ian kang ginelar.

Kang ana ing salumahing bumi

Lan kang tinemu ing jalanidi

Yen ginagas kanthi kang ning
Kabeh mau mung kanggo pepeling
Tumraping janma kang duwe ati
Bisa gawe gandrung mring Hyang Widi

Yen manungsa wis dha ngawikan

Marang kwasaring Robbul Izzati

Tartamtu tan padha ge!em kari

ngudi mring kasampurnaning dhiri

(Panji Pustaka, No 20-21, XXI)

GINAWE PRIBADI

Sajak wus suave nggonku ngulati Papan dununge ketentremaning jiwa Suprandene tansah caba tanpa dadi Sayekti bisa gawe judheging nala

Wus dak-upaya ing gedhong gedhe

Wus dak-ungkapi pethining donya brans Andekpuna tansah cabar tanpa gawe Kang dak-goleki datan kapanggya

Renyahing guyumu kekasiliku Gebyaring netrane kant, andudut ati Tan wasis aweh lipuning, kalbu Malah agawelating

Apa mannggon ing panganan kang dirasa

Utawa ana penganggo Kang gumebyar

Kliwat saking anggorihi kasengsaya

pangudiku ajeg tansah sabar

Dhuh para kang wasis wicaksana

Muga tuan karsa njarwani

Punapa leres ujaring para ulama

Bungah susah ginawe ginawe pribadi

Dening Subagijo ilham Notodigjojo

(Panji Pustaka, No. I7, XXII, 1 September 1940)

ILAT

Among sawelat

Ambaning Ilat

Prandene wasis murba misesa

Gawe begja cilakaning angga

Aywa kendhat

Ngreksa ilat

Njaga wetuning wicara saru

Kang njalari tatuning, kalbu

Obahing ilat

Darbe kasiat

Lamun nuju prana bisa mikat

Yen tan pener, agawe oreging ilat

(panji Pustaka 1940. No. 17, XXII)

Gelenging Tekad

Pedhut anggameng aneng pucuking arga

Nutup soroting surya ing wanci enjing

Mbudi daya kanthi sakehing tenaga.

Sang bagaskara ywa nganti aweh pepadhang

Ning sang Hyang weruh marang kuwajiban

Sigra nempuh barisaning pedhut gunung

Pepalangmg laku ginempur lawaran

Matemah ebun kandel tapir tinundung

Tan prabeda lawan telading bangsaku Kang ngugema marang kamardikan Tan mraduli cacah pepalanging laku Kabeh dinuwa caLah kanthi kawicaksanaan.

Golonging tekad ginelong dadi siji

Mbangu,n nagara kang mandhireng pribadhi

(Dening.- Subagyo I.N)

Saking: Kakawarti Panjebar Semangat No.20, tangal 12 juli 1949

KEKASIHKU…

Dening: Subagijo

Lagu lesu atmaku pindha tarn

Ngantu antu nunggu tekamu

Alum alum tumiyung malengkung

Kucem surem tanpa sunat mangguwung

Pradene…

Dinane wus manjalma minggu,

Minggune wus dumada candra…

Aku isih ajeg kanthi nunggu sliranmu

Pangarep-arep isih tetep lena

Manehe…

Wus dak gambar ing gagasan,

Wus dak tulis ing pangenthan-enthan… Sliramu teka sarwa nggawas asmita …

kawi bawaning nusa lan bangsa

Lan…

Sajrone aku cengklungen nganti anti

Nora lali dak sisihi santi pepuji

Ndhedel manduwur marak Hyang manon. Nyuwun supaya kita bisa sapatemon

Nadyan ta…

Wektune wus tansah lunga teka

Dinane wus ganti candra…

Lan candra musna, kongsi mangsane warsa jana, Sliramu meksa durung ana

Nanging pangarep- arepku nora bakal Sirna…

jer…

Ing telenging pangangen angen.

Banget anggonku kapang kangen Kepengin wu‘judmu sanyata

Dhuh kekasihku…

Kamardikaning bumi nusantara

Panji Pustaka, 15 Nopember 1944



http://nurulhilal.wordpress.com/

SUMANTRI NGENGER

Prabu Citrawijaya ing Magada menggalih de­ne Dewi Citrawati du-rung gelem omah-omah. Ing mangka wis akeh para ratu, satriya, narapraja kang ngla­mar, malah wektu iki padha masanggrah sajabaning ne­gara Magada ngenteni wang­sulan saka Prabu Citrawirya. Dina mundhak dina says akeh sing padha teka Ian masanggrah nganti kaya nge­pung negara Magada.

Negara Maespati Sang Prabu Harjunasasra­bahu uga ngersakake ngla­mar Dewi Citrawati ing Maga­da. Nanging kapanggalih yen saiki wus akeh para ratu, satriya Ian narapraja kang nglamar, mesthi bakal ana peperangan gedhe. Petunga­ne sang Prabu rigelingi yen Magada wis kinepung para wadya kang nglamar. Durung rampung anggone nguda­rasa, sowane Sumantri atur uninga yen arep ngabdi ing Maespati. Nanging kekarepan mau durung bisa tinampa lamun durung bisa mboyong Dewi Citrawati ing Megada. Yen sekirane bisa Ian saguh, panyuwune bakal tinampa ngawula ing Maespati. Su­mantri atur wangsulan saguh minangkani, waton sabda pandhita ratu tan kena wola­vvali bisa maujud. Wusana Sumantri budhal mring Maga­da.


Prabu Darmawasesa ing Widarba kepengin males ukum marang Magada kang wektu iki akeh banget para ratu, sawadyane padha ma­sanggrah, manut petung gampang anggone ngreridhu nggepuk Magada. Kabeh sandyaning wadya kadha­wuhan menyang Magada, kalebu wadya yaksa.

Sowane Sumantri me­nyang Magada antuk kawiga­ten tumrap Prabu Citrawirya, mula banjur kaparingan dha­wuh yen bisa ngundurake para ratu sawadyane kang ngepung Magada sarta bisa mujudake putri dhomas, panglamare katampa kanthi becik.

Sumantri nyaguhi, mula Raden Citragada enggal kadhawuhan ngundhangake marang para ratu sawadya kang lagi masanggrah. Kanthi mangkono Magada dadi aja­nging perang mungsuh Su­mantri. Siji-siji bisa dikalahake nganti entek ratu panglamar manut dhawuhing Sumantri, mula para ratu telukan mau kadhawuhan nyedhiyani putri satus cacahe. Wolung ratu wis saguh Ian bakal katurake ing Maespati Wusana kabeh ratu kang kalah pamit ball mring prajane ane dhewe-dhewe. Saungkure para ratu-ratu mau, Sumantri Ian Raden Citragada rerasan babagan anggone tetandhingan mung­suh ratu kang ora imbang manut petungan, nanguing ewadene bisa dikalahake kabeh dening Sumantri, mula banjur kaajak sowan mring Prabu Citragada. Ora kanya­na tekane wadya yaksa saka Negara Widarba kabeh yaksa tur sekti mandraguna. Mula sang Sumantri kabeh yaksa tundhone bisa dikalahake. Mula age-age matur marang Prabu Citrawirya.

Ing Maespati, Prabu Harjunasasrahabu ngenteni dutaning nata, ngerti Suman­tri wis sowan, penggalihe legs luwih-luwih nggawa kabar nyenengake. Mula yen kabeh piranti wis sawega tumapaking panglamar kapasrahake Sumantri. Dene sadurunge iku, nuhoni dhawuhe sang prabu dina kuwi Sumantri katampa suwita ing Maespati.

Tekan tumapaking la­maran, kang dadi cucuking laku dipasrahake Sumantri, saengga pranataning bebaris­an katata arnrih beda kayo pranataning wadya kang maju perang. Ing kono Sumantri bakal mapanake wewarahe wong tuwane yaiku dadi pangarsa mono kudu bisa ngenggoni Ing Ngarsa Sung Tuladha Ing Madya Mangun Karsa Tut Wuri Handayani.

Mula kabeh wadya kang ngarak temanten bisa urut becik kaya lumrahe ngarak temanten. Ing dalan ora ana rubeda, tekan Magada wis dipethukake kawula kapan­dhegan Raden Citragada, banjur kalarapake sang prabu Ian tinampa kanthi tats cara­ning panglamar, sawise cu-kup kaben upacaraning te-manten, Dewi Citrawati kabo-yong ing Maespati Purna.

http://nurulhilal.wordpress.com/2009/05/14/sumantri-ngenger/

Ngontak Kawula

Tembang Campursari

Cak Diqin

1. Cak Diqin-Tragedi Tali Kutang
2. Cak Diqin-Sepur Argo
3. Cak Diqin-Baline Tali Kutang
4. Cak Diqin-Cinta Tak Terpisah
5. Cak Diqin-Mr Mendem
6. Cak Diqin-Susu Murni
7. Cak Diqin-Mblebes
8. Cak Diqin-Manten-mantenan
9. Cak Diqin-Cerito Bengen
10. Cak Diqin-Rebut Rondho
11. Cak Diqin-Sarangan dalam kenangan
12. Cak Diqin-Njaluk Adhik
13. Cak Diqin-Susu Anget
14. Cak Diqin-Bisa ya saged
15. Cak Diqin-Slenco
16. Cak Diqin-Eling Sholat
17. Cak Diqin-Penak Mlumah
18. Cak Diqin-Ulan Andung Andung
19. Cak Diqin-Gelang Alit
20. Cak Diqin-Kesusu Metu
21. Cak Diqin-WanitaSimpanan
22. Cak Diqin-Mbah Marijan
23. Cak Diqin-Sholawat rukun iman
24. Cak Diqin-Becak
25. Cak Diqin-Moncrot Poloku
26. Cak Diqin-Kudu Misuh
27. Cak Diqin-Nyidam
28. Cak Diqin-Malam Jumat Kliwon
29. Cak Diqin-Roda Manungsa
30. Cak Diqin-Rondo Gunung
31. Cak Diqin-Sifat Allah
32. Cak Diqin-Kawin dalam rencana
33. Cak Diqin-Sido Turu Bareng
34. Cak Diqin-Muspro
35. Cak Diqin-Kempling
36. Cak Diqin-GempaBumi
37. Cak Diqin-Bidhal Ngaji
38. Cak Diqin-Ngathung
39. Cak Diqin-Crito bengen
40. Cak Diqin-Imbangono Tresnaku
41. Cak Diqin-Ilang Katut angin
42. Cak Diqin-Bocah jalanan
43. Cak Diqin-Ketiban bulan
44. Cak Diqin-Podo Eling
45. Cak Diqin-Ojo nekat
46. Cak Diqin-Tua Tua Ra Tata
47. Cak Diqin-Siti Badriyah
48. Cak Diqin-Kesupen Wiwite
49. Cak Diqin-Kero
50. Cak Diqin-Bengawan Banjir
51. Cak Diqin-Berselintutan
52. Cak Diqin-Penunggu cinta
53. Cak Diqin-Kodok Kalungan kupat
54. Cak Diqin-Sido Rondho
55. Cak Diqin-Gang Dolly

Didi Kempot

1. Didi Kempot-Stasiun Balapan
2. Didi Kempot-Bojo loro
3. Didi Kempot-Tirtonadi
4. Didi Kempot-Kusumaning Ati
5. Didi Kempot-Konangan (Ketahuan)
6. Didi Kempot-Tanjung Perak
7. Didi Kempot-Parangtritis
8. Didi Kempot-Jambu Alas
9. Didi Kempot-Tanjung Mas ninggal janji
10. Didi Kempot-Kere
11. Didi Kempot-Gethuk
12. Didi Kempot-Taman Jurug
13. Didi Kempot-Iki weke sopo
14. Didi Kempot-Cintaku Sekonyong2 koder
15. Didi Kempot-Plong
16. Didi Kempot-Janda baru
    
17. Didi kempot-cidro
18. Didi Kempot-Nyidam Sari
19. Didi Kempot-Ojo Lamis
20. Didi Kempot-Nunut Ngiyup
21. Didi Kempot-Ketar ketir
22. Didi Kempot-Mesti Penak
23. Didi Kempot-Madiun Ngawi
24. Didi kempot-Wuyung
25. Didi kempot-nelongso
26. Didi Kempot-Luntur
27. Didi Kempot-Kangen Kowe
28. Didi Kempot-Stasion Balapan 2
    
29. Didi kempot-lilo
30. Didi Kempot-Bapak
31. Didi Kempot-Lingso Tresno
32. Didi Kempot-KesetrumTresno
33. Didi Kempot-Sewu Kutho
34. Didi Kempot-dalan tembus
35. Didi kempot-Janji Palsu
36. Didi Kempot-Si Kuncung
37. Didi Kempot-Caping gunung
38. Didi Kempot-Layangmu
39. Didi Kempot-Wes Ewes Ewes
40. Didi Kempot-Taman Jurug
41. Didi Kempot-Tresnamu koyo odol
42. Didi Kempot-Ikhlas
43. Didi Kempot-Penyiar Radio
44. Didi Kempot-Janjimu
45. Didi Kempot-Jaranan
46. Didi Kempot-Pokoke Aku Melu
47. Didi Kempot-Luntur
48. Didi Kempot-Ono Opo Awakmu
49. Didi Kempot-Kopi Lampung
50. Didi Kempot-Aku dudu raja
51. Didi Kempot-Ayu Adine
52. Didi Kempot-Arum Dalu
53. Didi Kempot-Cidro
54. Didi Kempot-Anget Anget gedhang goreng
55. Didi Kempot-Uripku
56. Didi Kempot-Pasar Klewer
57. Didi Kempot-Bona boni
58. Didi Kempot-Tragedi Tawangmangu
59. Didi Kempot-Konco Tani
60. Didi Kempot-Bojo Gemati
61. Didi kempot-Cucak rowo
62. Didi Kempot-Sayang Sayang
63. Didi Kempot-Nganti Subuh
64. Didi Kempot-Apem Opo Cendol
65. Didi Kempot-Banyu Langit
66. Didi Kempot-Bali Kumpul
67. Didi Kempot-Terlena
68. Didi Kempot-Terlena
69. Didi Kempot-Lingsir Wengi
70. Didi Kempot-Bojo loro
71. Didi Kempot-Kusumaning Ati
72. Didi Kempot-Kucing Gering
73. Didi Kempot-Sutradara cinta
74. Didi Kempot-Lagu UlangTahun
75. Didi Kempot-sangiran
76. Didi Kempot-Rebutan Bantal
77. Didi Kempot-Klemben Klemben
78. Didi Kempot-Ketar ketir
79. Didi Kempot-Malioboro
80. Didi Kempot-Tan
81. Didi Kempot-Yuni Yuni
82. Didi Kempot-Anggon Sapi
83. Didi Kempot-Dolanan Dakon
84. Didi Kempot-Uluk Salam
85. Didi Kempot-Yang Penting happy
86. Didi Kempot-Sms
87. Didi Kempot-Tuno Aksara
88. Didi Kempot-Sentir
89. Didi Kempot-Cintaku Jauh di lampung
90. Didi Kempot-Ilang tresnane
91. Didi kempot-cucak rowo
92. Didi Kempot-Kencar kencar
93. Didi_Kempot__Dhin
94. Didi Kempot-Kere munggah mbale
95. Didi Kempot-Puttri jemani

Manthou's

1. Manthous-sengit
2. Manthous-balen
3. Manthous-Ngimpi
4. Manthous-Sakit
5. Manthous-Kangen
6. Manthous-Aja cemburu

Sony Jozz

1. Sony Jozz-Sumi
2. Sony Jozz-WongNdesa
3. Sony Jozz-Sri Kawin
4. Sony Jozz-Loro Ati
5. Sony Jozz-Aku Bingung
6. Sony Jozz-Kuli Nyuci
7. Sony Jozz-Ora Ngiro
8. Sony Jozz-Sing Nerima
9. Sony Jozz-Banjir Lumpur
10. Sony Jozz-Sms
11. Sony Jozz-Orang Desa
12. Sony Jozz-Werkudoro ngamuk
13. Sony Jozz-Sayur Asem
14. Sony Jozz-Seumur Jagung
15. Sony Jozz-Istri Teladan
16. Sony Jozz-Yuni
17. Sony Jozz-Mesin Rusak
18. Sony Jozz-Piring Di banting
19. Sony Jozz-Sumarni
20. Sony Jozz-Golung
21. Sony Jozz-Pak Tukim
22. Sony Jozz-Hati Tak mati
23. Sony Jozz-Siti Chodijah
24. Sony Jozz-Numpang Mandi
25. Sony Jozz-Jempolan
26. Sony Jozz-Selingkuh

Nurhana

1. Nurhana-Mawar Biru
2. Nurhana-Caping Gunung
3. Nurhana-Kusumaning Ati
4. Nurhana-Nganti Subuh
5. Nurhana-Pilih
6. Nurhana-Petis Manis
7. Nurhana-Nandang Bronto
8. Nurhana-esemu
9. Nurhana-Luntur
10. Nurhana-Sakit Rindu Nurhana
11. Nurhana-Lintang panjer sore
    
12. Nurhana-Ela Elo
13. NurhanaBali Kumpul
    
14. Nurhana-Lingsir wengi

Sunyahni

1. Sunyahni_Manthous-Setia tuhu
2. Sunyahni_Manthous-Ojo Lamis
3. Sunyahni_Manthous-Ojo Digondheli
4. Sunyahni_Manthous-Eling Eling
5. Sunyahni_Manthous-Getun
6. Sunyahni_Manthous-Potretmu
7. Sunyahni_Manthous-Kempling
8. Sunyahni_Manthous-Kutut manggung
   
9. Sunyahni_Manthous-Getuk
10. Sunyahni_Manthous-Eling Eling
11. Sunyahni_Manthous-Tak Lelo lelo

ASAL-USUL AJIBARANG

Ing jaman semana ana sawijining Negara kang jenenge Galuh Pakuan. Galuh Pakuan kuwi kalebu wilayah Kerajaan Pajajaran. Nalika semana ing Galuh Pakuan lagi ana musibah. Musibah mau awujud mangsa ketiga kang suwe banget. Kabeh mau ndadekake para warga urip sengsara. Para warga padha kurang pangan, amarga mangsa paceklik. Ing kahanan kang mrihatenake mau, bojone Adipati Munding Wilis (Adipati Galuh Pakuan) njaluk digolekake dhaging kidang kang sikile putih.
Bojone Adipati Munding Wilis kandha, “Kangmas, aku kepengin mangan daging kidang kang sikile putih.”
“Panjalukanmu kok aneh diajeng?” ature sang adipati
“Iki dudu panjalukan saka aku kang mas, nanging panjalukane si jabang bayi,” wangsulane bojone Sang Adipati


“Ya wis, nek ngana ngesuk aku tak menyang alas nggolek kidang kang sikile putih,” ature Sang Adipati.
Amarga bojone lagi meteng, mula Sang Adipati nuruti panjalukane bojone. Esuk-esuk sawise pamitan lan wis nggawa sangu kang sacukupe, Adipati Munding Wilis lan punggawane budhal menyang alas nggolek kidang kang sikile putih. Sang Adipati nunggang jaran kang jenenge Dawuk Mruyung. Sang Adipati lan rombongan wis tekan alas. Kahanan ing alas kana sepi banget. Kidang kang digoleki ora ana. Sadurunge oleh kidang kang sikile putih, Sang Adipati lan rombongan kesasar ing desa para brandal (perampok). Pimpinan brandal mau jenenge Abulawang. Banjur Abulawang mrentah anak buahe supaya nggolek pawarta babagan rombongan kang kesasar mau.
“He, kowe! Cepet nggolek pawarta babagan rombongan sing kesasar mau sapa lan apa wae kang digawa!” Prentahe Abulawang.
Anak buahe Abulawang cepet-cepet budhal lan nggolek pawarta babagan rombongan kang kesasar mau. Sawise telung dina, anak buahe Abulawang mulih ngadhep pimpinane, banjur nglapor babagan kasil anggone nggolek pawarta mau.
“Pawarta apa kang arep kolaporake marang aku?” Pitakone Abulawang
“Rombongan kang kesasar wau inggih punika rombongan Adipati Munding Wilis saking Kadipaten Galuh Pakuan. Barang-barang ingkang dipun bekta ugi kathah,” wangsulane anak buahe Abulawang.
“Ya wis, saiki siapake pasukan kanggo nyerang rombongan Adipati Munding Wilis!” Prentahe Abulawang.
Banjur Abulawang lan anak buahe nyusun rencana kanggo nyerang Adipati Munding Wilis lan rombongane. Perang antarane rombongane Sang adipati lan Abulawang akhire kedadean. Sang Adipati lan rombongan kalah, banjur dicekel dening perampok kang dipimpin Abulawang. Kabeh barang-barange Sang Adipati dirampok semana uga jarane. Banjur Sang Adipati diolehake mulih marang kadipaten. Karo nahan rasa kang sedhih, akhire Sang Adipati lan rombongan mulih mlaku, amarga jarane uga melu dirampok.
Sawise tekan ing kadipaten, Sang Adipati ngrasa seneng. Bojone wis nglairake putra kang bagus rupane. Putrane mau nduweni tandha ing lengen sisih tengen yaiku belong “toh wisnu”. Wektu lagi pada seneng-seneng, dumandakan kahanan ing kana dadi ora karu-karuan. Kabeh mau amarga rombongan Abulawang dumandakan nyerang lan mlebu marang kadipaten. Nalika semana umure putrane Sang Adipati nembe patang dina. Kadipaten dirampok lan diobong. Semana uga omahe para warga lan para pejabat kadipaten. Untung wae Sang Adipati ditulungi dening Ki Juru Taman, pembantu kadipaten.
Sawise kahanan aman, Sang Adipati kelingan karo nasibe putrane kang nembe lair mau. Putrane digoleki ing saben pojokan kadipaten, nanging ora ketemu. Ing sawijining dina ana warga kang nglapor yen putrane Sang Adipati digawa lunga (diculik) dening Abulawang. Sang Adipati lan bojone ngrasa sedhih banget. Banjur wong loro nekad lunga nggoleki putrane kang digawa Abulawang. Wong loro mau nyamar dadi wong tani jenenge Pak Sandi lan Nyai Sandi.
Ing Bukit Mruyung (papane para perampok), Abulawang lan bojone ngrasa seneng banget. Amarga Abulawang lan rombongane bisa nyulik putrane Sang Adipati sing bagus rupane. Nanging putrane diaku anak dening Abulawang lan bojone. Abulawang lan bojone gelem ngakoni amarga wong loro mau pancen durung duwe anak. Akhire putrane Sang Adipati mau dijenengi Jaka Mruyung.
Saiki Jaka Mruyung wis ngancik tambah gedhe. Dheweke diwenehi wejangan dening Abulawang yaiku ora kena lunga adoh-adoh saka Bukit Mruyung. Apa maneh nganti metu saka Bukit Mruyung.
Abulawang kanda, “Nduk, kowe ora kena lunga adoh-adoh saka Bukit Mruyung. Apa maneh metu saka wilayah Bukit Mruyung iki!”
“Nggih pak,” wangsulane Jaka Mruyung manut.
Saya suwe Jaka Mruyung ngrasa ora betah manggon ning Bukit Mruyung. Dheweke ora seneng karo wong tuwane kang nduweni watek ala kayata seneng ngrampok, nginum, lan judi. Banjur Jaka Mruyung lunga (minggat) saka Bukit Mruyung. Jaka Mruyung nglanggar janjine marang Abulawang. Jaka Mruyung lunga numpak jaran Dawuk Mruyung. Jaran Dawuk Mruyung mau jebul duweke ramane dhewe (Adipati Munding Wilis) kang biyen dirampok dening Abulawang.

Ana Anak buahe Abulawang kang nglapor yen Jaka Mruyung minggat numpak jaran Dawuk Mruyung. Abulawang mrentah anak buahe supaya nggudag Jaka Mruyung. Jaka Mruyung digudag-gudag dening anak buahe Abulawang, nanging Jaka Mruyung bisa metu saka Bukit mruyung lan ora kecekel.
Karo nggawa sangu, Jaka Mruyung lunga ngetan ngliwati alas-alas. Dheweke tekan ing sawijining papan kang jenenge Dayehluhur. Jaka Mruyung mampir ing omah cilik, duweke Ki Mranggi. Akhire Ki Mranggi ngongkon Jaka Mruyung supaya gelem saomah karo Ki Mranggi lan dianggep putu.
“Ndhuk, kowe manggon neng kene wae ngancani aku!” Prentahe Ki Mranggi
Amarga Jaka Mruyung pancen ora nduwe papan kanggo nginep, banjur dheweke sarujuk.
“Nggih, Ki?” Wangsulane Jaka Mruyung.

Ki Mranggi yaiku bekas prajurit Majapahit kang manggon ing papan iku. Jaka Mruyung diwarahi maca, nulis keprajuritan, bela dhiri, lan ilmu kesaktian. Sawise cukup anggone nimba ilmu, banjur Jaka Mruyung diijinake nerusake pangumbarane nanging saka petunjuk Ki Mranggi kang diolehake saka ngimpine. Jaka Mruyung lunga ngetan lurus ngolek alas kang jenenge Pakis Aji. Sawise alas mau ditemokake, banjur dibabad amarga papan mau besuke bakal dadi Negara kang gedhe. Jaka Mruyung akhire ninggalake papan mau saka pratandha kang wis ditrima Ki Mranggi. Jaka Mruyung uga ninggalake pesen supaya papan mau dijenengi Desa Panulisan kang artine papan Jaka Mruyung bisa maca lan nulis.
Ing sawijining dina, Jaka mruyung tekan ing papan kang amba lan akeh sukete wernane ijo-ijo. Dheweke leren lan jarane mangan suket kang ijo-ijo mau. Banjur papan mau dijenengi Gumelar kang artine papan kang amba. Pangambaraan diterusake lan Jaka Mruyung wis tekan ing sawijining papan lan dheweke ketemu karo wong lanang enom jenenge Tlangkas. Tlangkas menehi ngerti yen Alas Pakis Aji wis cedhak yaiku ing sisih kidul Kadipaten Kutanegara. Akhire Jaka Mruyung nerusake pangumbarane maneh banjur ninggalake pesen kanggo Tlangkas. Pesene yaiku yen besuke Tlangkas arep dijaluki tulung mbabad Alas Pakis aji lan Tlangkas nyangguhi.

Dicritakake yen Ki Sandi wis tekan ing Desa Panulisan lan leren ing omahe Ki Mranggi. Sawise leren ana pirang-pirang dina ing omahe Ki Mranggi, banjur Ki Sandi nyritakake yen tujuane dheweke yaiku nggoleki anake lanang kang nduweni tanda ing lengen sisih tengen yaiku belong “ toh wisnu”. Banjur Ki Mranggi nyritakake yen bocah sing lagi digoleki mau saiki wis gedhe jenenge Jaka Mruyung. Jaka Mruung durung suwe lunga ngetan golek Alas pakis Aji. Ki Sandi ngrasa seneng amarga dheweke wis oleh kabar yen Jaka Mruyung iku anake lanang kang lagi digoleki lan saikine isih urip.
Sesuke Ki Sandi lan bojone nerusake pangambaraane mlaku ngetan nututi bekas lakune Jaka Mruyung. Ki Sandi lan bojone ngliwati kali kang bening banyune lan swarane banter (kemracak). Mula mbesuke papan mau dijenengi Desa Kracak. Ing sawijining papan, Ki Sandi ketemu karo wong lanang kang nggawa buah banjur dheweke takon jenenge buah mau.
“Pak, punika buah napa?” Pitakone Ki Sandi
Banjur wong lanang mau mangsuli nganggo basa Sunda, ”Le mah Gondang amis.”
Ki Sandi takon maneh, “Le mah Gondang amis punika artosipun punapa?”
“Artosipun inggih menika buah gondang kang rasane legi,” wangsulane wong mau.

Banjur papan mau besuke dijenengi Desa Gondangamis. Pangambaraane Jaka Mruyung saiki wis tekan ing pinggir Alas Pakis Aji. Dheweke leren ing papan kang akeh manuk jalake. Papan mau banjur dijenengi Pejalakan. Dheweke mlebu ing Alas Pakis Aji. Jaka Mruyung tekan ing Kali Datar lan ing papan kana uga ana kedung. Ing kedung kana akeh manuk Serwitine. Banjur papan mau dijenengi Kedung Serwiti.
Sawise Jaka Mruyung tekan ing pinggir Alas Pakis Aji, dheweke langsung mbabad alas. Nalika dheweke lagi mbabad alas mau, Jaka weruh ing sakitare kana ana wong akeh kang lagi padha gawe tambak iwak. Jaka Mruyung nyedaki wong-wong mau lan njaluk tulung mbabad Alas Pakis Aji. Banjur wong-wong mau pada nyangguhi.
Jaka Mruyung lan wong-wong mau mulai mbabad Alas Pakis Aji. Nalika lagi mbabad Alas Pakis Aji, jaka weruh naga (ula kang gedhe). Ula mau dicekel dening Jaka Mruyung banjur dipateni banjur diobong. Nalika lagi ngobong ula, genine melu ngobong Alas Pakis Aji. Warta yen Alas Pakis Aji kobongan, wis ditrima dening Adipati Nglangak yaiku Adipati Kutanegara. Adipati Nglangak murka banget marang Jaka Mruyung. Semana uga wong-wong ing Kadipaten Kutanegara, kabeh melu nyalahake Jaka Mruyung. Banjur Sang Adipati ngutus para punggawane kanggo nangkep wong kang wis mbakar Alas Pakis Aji yaiku Jaka Mruyung supaya diukum.
“Punggawa,! Tangkep lan ukum Jaka Mruyung!” Prentahe Adipati Nglangak.
Jaka Mruyung digoleki dening punggawa Kadipaten Kutanegara. Ora mbutuhake wektu kang suwe kanggo nggolek dheweke, akhire Jaka Mruyung bisa kecekel. Jaka Mruyung banjur diukum banjur dheweke dadi tahanan ing Kadipaten Kutanegara.

Adipati Nglangak nduwe anak telu yaiku Dewi Pandansari, Dewi Pandanayu, lan Dewi Rantansari. Putri-putri mau uga dadi prajurit wadon ing Kadipaten Kutanegara. Nalika dadi tahanan Jaka Mruyung ngetokake tingkah laku kang sopan santun. Akhire Jaka Mruyung dibebasake. Ing sawijining dina, Kadipaten Kutanegara nganakake sayembara kanggo ngolek Senopati Kadipaten Kutanegara. Senopati yaiku pemimpin perang utawa prajurit.
Ing sajroning sayembara, Jaka Mruyung oleh lawan kang sakti jenenge Ki Ketol Ireng. Wong loro mau padha-padha kuwate lan saktine. nanging akhire Ki Kentol Ireng nyerah, dheweke ngaku kalah. Jaka Mruyung menang lan dheweke didadekake Senopati Kadipaten Kutanegara. Banjur dheweke uga dinikahake karo anake adipati Nglangak kang nomer loro yaiku Dewi Pandanayu
Adipati Nglangak tambah seneng sawise ngerti yen Jaka Mruyung kuwi jebul putrane Adipati Munding Wilis saka Galuh Pakuan. Rahasia kabeh mau kabongkar amarga Tlangkas nyritakake babagan kabeh mau marang Adipati Nglangak. Akhire Kadipaten Kutanegara diserahake marang Jaka Mruyung.
Sawise Jaka mruyung dadi adipati, dheweke mulih menyang Kadipaten Galuh Pakuan. Wong-wong kadipaten wis ora padha kenal lan ora ngerti yen tamu kang nembe teka mau jebule Jaka Mruyung, putrane Adipati Munding Wilis. Ing kahanan kang kaya mangkono, Ki Juru Taman nglapor yen Rama lan Ibune Jaka Mruyung lunga nggoleki putrane kang digawa lunga perampok Abulawang.

Jaka Mruyung banjur mrentah punggawane supaya nyebarake pengumunan kang isine sapa kang bisa nemokake Adipati Munding Wilis lan bojone bakal diwenehi hadiah. Sawijining dina, Adipati Munding Wilis lan bojone maca pengumuman mau. Sang Adipati lan bojone ngrasa seneng banget. Akhire wong loro mau sarujuk arep teka dhewe marang Kadipaten Kutanegara nemoni putrane yaiku Jaka Mruyung.
Sawise tekan ing Kadipaten Kutanegara, Adipati Munding Wilis lan bojone nyritakake yen dheweke kuwi wong tuane Jaka Mruyung. Adipati Munding Wilis uga nyritakake sebabe Jaka Mruyung bisa pisah saka wong tuwane. Sawise ngerti critane kabeh, banjur Jaka Mruyung arep nuntut bales marang Abulawang. Nalika semana Jaka Mruyung isih jengkel.
Jaka Mruyung lan punggawane budhal menyang Bukit Mruyung. Sadurunge tekan ing Bukit Mruyung, dheweke malah diserang dening Abulawang lan rombongane. Banjur Jaka Mruyung lan punggawane genti nyerang. Akhire Abulawang lan rombongane bisa dikalahake. Abulawang ngaku salah lan njaluk pangapura marang Jaka Mruyung. Jaka Mruyung ora ngukum Abulawang amarga dheweke esih eling karo jasa-jasane Abulawang kang wis ngopeni dheweke nganti gedhe. Abulawang lan bojone dipindah menyang Kutanegara. Jaka Mruyung akhire bisa urip tentrem lan seneng amarga urip bareng karo wong kang ditresnani. Sawise kuwi ibukota Kadipaten Kutanegara dipindah marang Alas Pakis Aji kang wis dibabad mau. Alas Pakis Aji mau dijenengi AJIBARANG. Mula Jaka Mruyung kuwi Adipati Ajibarang kang kaping pisan.

Sawise Kadipaten Kutanegara ngadeg, Kadipaten Kutanegara dibagi dadi rong desa yaiku Desa Kutawera lan Desa Candinegara. Bukti yen cerita iki pancen ana yaiku anane kuburan kang jenenge Pandansari, yaiku kuburane Dewi pandansari. Uga ana kuburan Pandanayu yaiku kuburane Dewi Pandaayu bojone adipati Jaka mruyung. Kuburan mau ana ing sisih lor Ajibarang. Yen Dewi Rantansari ana ing Gunung Putri, sisih kidul Ajibarang lan Gunung mau dijenengi Gunung Putri.